کنایه های سیما و سینما

اگر نگاهی به تولیدات سینمایی بیندازیم متوجه می شویم كه درمیان انبوه تولیدات در كنار فیلم هایی كه به اكران عمومی درمی آیند و چند فیلمی كه اكران محدودی دارند یا صرفا نمایش آنها محدود به جشنواره های داخلی و خارجی می شود چند فیلمی هم هستند كه بعد از تولید هیچ خبری از آنها نیست و اصولا مشخص نیست چه سرانجامی پیدا می كنند

● حواشی سنتوری داریوش مهرجویی

سرانجام پروانه نمایش سنتوری به كارگردانی داریوش مهرجویی صادر شد و ظاهرا قرار است این فیلم تابستان امسال به اكران درآید، فیلمی كه از زمان نمایش در جشنواره فیلم فجر تاكنون همواره خبرساز بوده و بیشترین و داغ‌ترین خبر مربوط به آن بحث صدای محسن چاووشی در فیلم بود كه به دلیل نداشتن مجوز خوانندگی سنتوری اجازه اكران نداشت تا جایی كه مهرجویی تصمیم گرفت از صدای بهرام رادان به جای خودش استفاده كند و به گفته او با تجهیزات كامپیوتری توانستند صدای رادان را تا حدودی شبیه به صدای چاووشی كنند.

اما این همه ماجرای فیلم سنتوری نیست بلكه بسیاری از منتقدان و كسانی كه فیلم را دیده‌اند معتقدند سنتوری بهترین فیلم مهرجویی پس از انقلاب اسلامی (واقعا از هامون هم بهتر است؟) اساس و عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را به خود اختصاص خواهد داد كه در اینصورت یك اتفاق مهم دیگر هم با نمایش این فیلم رقم خواهد خورد و پرفروش‌ترین فیلم‌ تاریخ سینمای ایران دیگر یك اثر طنز نخواهد بود و اثر پرسوز و گداز و جدی مهرجویی نشان خواهد داد كه مردم هنوز هم برای ساخته‌های جدی و غیر كمیك علاقه نشان می‌دهند و حاضرند برای آن پول خرج كنند، البته اگر این پیش‌بینی‌ها درست از آب درآید و این اتفاق رخ دهد.

سنتوری داستان یك خواننده جوان درگیر با اعتیاد را روایت می‌كند كه بهرام رادان نقش آن را ایفا می‌كند و به‌خاطر بازی در این فیلم سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد به او رسید، نقشی كه در زمان پیش تولید قرار بود محمد سلوكی مجری موفق تلویزیون آن را ایفا كند اما در دقیقه نود رادان جایگزین او شد. بازیگر نقش اول زن سنتوری هم گلشیفته فراهانی است كه در حال حاضر یكی از بهترین بازیگران زن سینماست و سال گذشته با میم مثل مادر توجه خیلی‌ها را به بازی و هنر خود جلب كرد.

● مردم نباید DC قاچاق بخرند

متاسفانه بحث توزیع و فروش DC قاچاق فیلم‌های روی پرده یكی از معضلات اساسی این روزهای سینمای ایران است كه به اقتصاد سینما ضربه وارد می‌كند و ضرر هنگفتی را متوجه سینمای ایران كرده است، چرا كه این روزها DC قاچاق بسیاری از فیلم‌ها همزمان با نمایش عمومی آن با قیمتی كمتر از بلیت‌ سینما در كنار خیابان به فروش می‌رسد و نكته

تاسف‌بار این است كه مردم هم ترجیح می‌دهند به جای تماشای فیلم روی پرده سینما همان نسخه قاچاق و در واقع دزدی را در خانه خود به تماشا بنشینند و به‌طور مثال یك خانواده چهار نفره با احتساب قیمت بلیت و هزینه‌های جانبی سینما رفتن با یك دهم همان هزینه، فیلم‌ را با خیال راحت در خانه تماشا ‌كنند. در این میان بسیاری از افراد توجیه‌شان این است كه سالن هر سینما مناسب نمایش فیلم نیست و یا فیلم‌ها ارزش این همه هزینه كردن را ندارند و بهتر است با هزار تومان در خانه فیلم بینند و اگر فیلم بد بود چندان دلشان نسوزد اما همه به خوبی می‌دانیم این یك نوع كلك‌زدن به خود و رهایی از عذاب وجدان است چون تماشای DC قاچاق فیلم‌ها با دزدی هیچ تفاوتی ندارد و اگر توسط رسانه‌ها و به خصوص تلویزیون این موضوع كاملا به اطلاع مردم برسد شاید حجم تقاضا در بازار قاچاق كمتر شود چون از قدیم گفته‌اند تا تقاضا نباشد عرضه‌ای صورت نمی‌گیرد. خریداری DC قاچاق فیلم‌ها روی پرده دزدیدن اموال كسی است كه برای تولید یك فیلم سرمایه‌گذاری كرده و كسی كه این عمل را مرتكب می‌شود دقیقا شبیه به كسی است كه به‌طور مثال در یك سوپر ماركت با توجیه این‌كه شاید یك جنس كیفیت لازم را نداشته باشد آن را بدزد و مصرف كند! مطمئنا یكی از مهمترین مراحل مبارزه با DC قاچاق فیلم‌های سینمایی فرهنگ‌سازی است و این‌كه به آنهایی كه اینگونه DCها را تهیه می‌كنند تفهمیم كرد كه از هیچ لحاظ كار صحیحی انجام نمی‌دهند در این صورت تقاضا در بازار كاهش می‌یابد و DC‌ها خریداری نخواهد داشت.

● رقابت برنامه‌های ورزشی در سینما

جهانگیر كوثری را هم ورزشی‌ها می‌شناسند و هم سینمایی‌ها، بازیكن سابق فوتبال كه تحصیلات سینمایی دارد پس از سال‌ها حضور در عرصه ورزش و گزارشگری فوتبال به‌طور جدی به سینما روی آورد و البته در كنار آن همچنان روزنامه‌نگاری ورزشی یكی از شغل‌های اصلی او بوده تا این‌كه پس از مدت‌ها از سال‌ گذشته بعضی صبح‌ها در برنامه مردم ایران سلام به عنوان مجری حضور می‌یافت و حالا هم كه چند هفته‌ای است جمعه شب‌ها برنامه زیبای ورزش از نگاه دو را به همراه دوست و همكار قدیمی‌اش، صدرالدین كاظمی روی آنتن می‌برد و اتفاقا چه برنامه جذاب و پرطرفداری هم شده است تا جایی كه خیلی‌ها این برنامه‌ را رقیب جدی برنامه نود عادل فردوسی‌پور می‌دانند.

به خصوص وقتی كه كسانی مانند علی‌دایی كه حاضر به شركت در برنامه فردوسی‌پور نیستند به دعوت جهانگیر كوثری پاسخ مثبت می‌دهند. البته در ذات ورزش از نگاه دو و نود تفاوت‌های عمده‌ای وجود دارد. در كنار این دو برنامه، ورزش و مردم كه پیشكسوت برنامه‌های ورزشی سیماست هم در كنار «همیشه ورزش» شبكه تهران به صورت هفتگی پخش می‌شوند كه همین رقابت و البته تفاوت آشكار این برنامه‌ها در نوع خود دیدنی است. هر چند برنامه‌های ورزشی سیما كم نیستند و این چهار برنامه معروف‌ترین برنامه‌های شبانه ورزشی به شمار می‌روند.

● فیلم‌هایی برای آرشیو شخصی!

اگر نگاهی به تولیدات سینمایی بیندازیم متوجه می‌شویم كه درمیان انبوه تولیدات در كنار فیلم‌هایی كه به اكران عمومی درمی‌آیند و چند فیلمی كه اكران محدودی دارند یا صرفا نمایش آنها محدود به جشنواره‌های داخلی و خارجی می‌شود چند فیلمی هم هستند كه بعد از تولید هیچ خبری از آنها نیست و اصولا مشخص نیست چه سرانجامی پیدا می‌كنند. با توجه به این‌كه هزینه تولید یك فیلم به مراتب بالاتر از هزینه تولید هر اثر هنری دیگری است، مطمئنا هیچكس دوست ندارد برای دل خودش صرفا فیلم بسازد و با اقوام و فامیل و دوستان و آشنایان به تماشای آن بنشیند بلكه نمایش و پخش آن برای همه مهم است اما این‌كه فیلمی به مرحله نمایش و پخش نمی‌رسد بسیار ناراحت كننده و دردناك است.

مشكلات مربوط به كمبود سالن‌های نمایش و ترافیك اكران فیلم‌ها یكی از موضوعات نگران‌كننده تولید اینگونه فیلم‌ها است كه با درایت مسوولان می‌توان راه‌حل مناسبی برای آن پیدا كرد چون در صورت اكران فیلم‌هایی كه حتی ضعف‌های عمده ساختاری و مضمونی دارند و استقبال نشدن از این فیلم‌ها، سازنده اثر در خودآگاه خود به این نتیجه می‌رسد كه فیلم او خوب نبوده است و جز در موارد محدود دیگر كسی نمی‌تواند ادعا كند كه شاهكار هنری‌اش فرصت اكران نیافت و به همین دلیل راهی آرشیو شخصی‌اش شد. نمایش محدود در سالن‌های ویژه و كوچك می‌تواند یكی از راه‌حل‌های مناسب برای این مسئله باشد.

● مدیر برنامه‌، خوب یا بد!

حرفه‌ای شدن شرایطی را لازم دارد كه باید آن شر ایط را فراهم كرد وگرنه صرفا این‌كه ادعا كنیم در یك موردی حرفه‌ای شده‌ایم و مناسبات آن را رعایت نكنیم اصلا خوب نیست و حتی باعث پسرفت هم می‌شود. به‌طور مثال اگر ادعا می‌كنیم لیگ فوتبال حرفه‌ای داریم باید قوانین حرفه‌ای را هم رعایت كنیم كه متاسفانه درصد بالایی از باشگاه‌های ما حداقل موقعیت لازم برای حضور در لیگ حرفه‌ای مانند در اختیار داشتن یك زمین مناسب را ندارند. در سینما هم وقتی صحبت از ستاره‌ها می‌شود و در رسانه‌ها و حتی تلویزیون از بازیگری به عنوان ستاره نام برده می‌شود باید بپذیریم كه آن بازیگر یك حرفه‌ای است و مثال باید مدیر برنامه داشته باشد تا در مراحل مختلف همراه او باشد و در تصمیم گیری‌‌ها نقش اساسی را ایفا كند اما این‌كه چرا با عنوان مدیر برنامه خیلی‌ها مشكل دارند مسئله‌ای است كه باید بررسی شود.

خوشبختانه در فوتبال، داشتن مدیر برنامه رایج شده اما ظاهرا در سینما هنوز به این مسئله به طور جدی پرداخته نمی‌شود و اگر بازیگر مدیر برنامه داشته باشد او را در بعضی موارد دچار توهم می‌دانند! مدیر برنامه یك بازیگر در انتخاب فیلم‌نامه، عقد قرارداد و میزان دستمزد، نقش اساسی را ایفا می‌كند و یك رابطه میان سازندگان فیلم و بازیگر مورد نظر است. البته باید گفت در دنیا بسیاری از سینماگران مستقل اصولا در این زمینه هم برخلاف جهت آب حركت می‌كنند و شخصا در همه موارد تصمیم‌نهایی را می‌گیرند كه این هم به روحیه و روش آن شخص بستگی دارد. نتیجه این‌كه مدیر برنامه برای كسی كه دوست دارد خوب است و برای كسی كه دوست ندارد هم نظرش محترم است و اصولا نباید حكم قطعی دراین باره داد.

● فیلم‌های خوب در تلویزیون

مدتی است كه در شبكه‌های مختلف سیما و به خصوص شبكه چهار و شبكه تهران مستندهای بسیار خوبی پخش می‌شود كه مورد توجه دوستداران قرار گرفته و واقعا جای تشكر از مدیران تلویزیون دارد. در كنار چنین برنامه‌های مستند ارزنده‌ای باید برنامه‌های تحلیلی سینمایی را هم قرارداد كه مدت‌هاست فیلم‌های مطرح تاریخ سینما را اگر چه گاهی اوقات با دوبله و شرایط نمایش نامناسب به همراه بحث كارشناسی مربوط به آن آثار را پخش می‌كند كه اقدامی قابل تقدیر است اما در این میان جای خالی سینمای كوتاه به شدت احساس می‌شود كه گاهی اوقات فقط به آن پرداخته می‌شود كه نمونه موفق آن مجموعه سینمای دیگر است.

دركشوری كه بالغ بر دو هزار فیلم كوتاه در سال تولید می‌شود و اتفاقا سینمای كوتاه آن حضوری موفق و قابل توجهی در جشنواره‌های داخلی و خارجی دارد مطمئنا پرداخت بیشتر به آن در رسانه‌ مهمی مانند تلویزیون بسیار مفید و مهم است. به عنوان مثال اگر پیش از پخش هر فیلم بلند یك فیلم كوتاه روی آنتن برود هم باعث تشویق سازنده آن می‌شود و هم مردم را می‌توان با سینمای كوتاه آشنا كرد. سینمای كوتاه می‌تواند پشتوانه محكم و خوبی برای سینمای حرفه‌ای ما باشد.

● پارك وی كجاست؟

«پارك وی» آخرین اثر فریدون جیرانی با تاكید بر روی این‌كه متعلق به یك ژانر وحشت است در سینماها به نمایش درآمد اما نتیجه آن متاسفانه چندان رضایت‌بخش و امیدوار كننده نبود و فیلم‌ در صحنه‌هایی كه انتظار می‌‌رفت ترس و وحشت تماشاگران را به همراه داشته باشد با خنده آنها همراه می‌شد تا جایی كه بیتا فرهی پس از دیدن خود روی پرده و شنیدن صدای خنده تماشاگران به حذف نشدن این صحنه‌ها واكنش نشان داد و در یكی از روزنامه‌ها با چاپ آگهی تسلیت، مرگ هنری خود را اعلام كرد اما این تمام ماجرا نیست چون در پارك وی گاهی اوقات منطق فیلم‌نامه زیر سوال می‌رود مثلا معلوم نیست چرا پلیس در انتهای فیلم به همه جا می رود به جز خانه‌ای كه از ابتدا می‌توانست به عنوان خانه مجرم مورد شك قرار بگیرد یا صحنه رانندگی در پل پارك وی كه كاملا تصنعی شده است. اما با همه این حرف‌ها جیرانی در «پارك‌ وی» تلاش كرده تا فیلمی موفق بسازد و همین كه این تلاش در بعضی موارد جواب داده است را می‌توان جزو موفقیت‌های آن دانست.

اما انصافا تاكید بر این‌كه نمایش فیلم برای افراد زیر پانزده سال توصیه نمی‌شود آیا باعث كشش و تمایل بیشتر آنها برای تماشای فیلم می‌شود یا این‌كه آنها به خصوص در این سن و سال مانند انسان‌های فرهیخته ترجیح می‌دهند به تماشای فیلم نروند كه مبادا وحشت نكنند.چنین توصیه‌ای موقعی واقعی به نظر می‌رسد كه متصدی سینما مانع ورود افراد در این سن و سال به سینما شود نه این‌كه پدر و مادر با فرزند خردسال خود به تماشای فیلم بیایند!

سعید وفایی