با افسردگی كودکان چه‌ كنم؟

جام جم: افسردگي يكي از مشكلات روحي متداول است كه افراد را در هر سن، نژاد، گروه و دسته و در هر سطح از رفاه مالي مي‌تواند درگير كند. از بين هر 33 كودك، يكي ممكن است دچار اين عارضه گردد. اين بيماري در بين نوجوانان بيشتر ديده مي‌شود و از هر 8 نوجوان، يكي مبتلا به اين مشكل است. پس به عنوان والدين يا كساني كه وظيفه مراقبت از كودكان را برعهده مي‌گيريم، لازم است كه در مورد افسردگي‌ بيشتر بدانيم تا متوجه شويم ‌ چگونه به كودكي كه مبتلا به آن است، كمك كنيم. افسردگي تنها به معناي احساس غم و اندوه يا احساس بد نيست و فقط به مفهوم نااميدي نمي‌باشد. اين احساسات در ميان كودكان، خصوصا در سنين نوجواني، احساسات رايجي هستند، حتي وقتي كه نااميدي و ناراحتي باعث عصبانيت يا غم در فرد مي‌شود، اين احساسات منفي معمولا با گذشت زمان كاهش مي‌يابند.
اما در حالت افسردگي، اين احساسات براي مدت طولاني‌تري (مثلا هفته‌ها، ماه‌ها و يا حتي سال‌ها)‌ ادامه مي‌يابد و فعاليت‌هاي طبيعي فرد را دچار اختلال مي‌كند. افسردگي درجات و انواع مختلفي دارد كه همه انواع آن مي‌تواند كودكان و نوجوانان را تحت تاثير قرار دهد.

دلايل افسردگي
معمولا افسردگي ناشي از يك اتفاق خاص نيست يا به يك دليل ويژه رخ نمي‌دهد؛ بلكه معمولا نتيجه چندين فاكتور است كه اين عوامل در افراد متفاوت است.افسردگي مي‌تواند ناشي از كاهش سطح مواد شيميايي‌اي در مغز باشد كه سيگنال‌ها را از ميان سيستم عصبي عبور مي‌دهند. كاهش اين مواد توانايي فرد را براي احساس خوب داشتن محدود مي‌كند.
البته در اين ميان، عوامل ژنتيكي نيز مي‌تواند موثر باشد و مثلا در فردي كه يكي از اعضاي نزديك خانواده او دچار اين عارضه است، احتمال بيشتري براي ابتلا به اين بيماري وجود دارد.
اتفاقات مختلفي در زندگي مثل مرگ عزيزان، طلاق والدين، نقل مكان به جايي جديد يا هر اتفاق ديگري از اين دست مي‌تواند نشانه‌هايي از افسردگي را به همراه آورد. استرس نيز مي‌تواند يكي از فاكتورها باشد و از‌‌‌آنجا كه سال‌هاي نوجواني، زماني براي سردرگمي‌هاي احساسي و اجتماعي است، مواردي كه مي‌تواند براي هر كسي مشكل‌زا باشد، مي‌تواند براي يك نوجوان‌ نوعي فاجعه تلقي شود، البته افسردگي مي‌تواند از عوارض جانبي داروهاي خاص نيز باشد.
تشخيص افسردگي
كودكاني كه دچار افسردگي هستند، احساسات خود را با نااميدي از همه چيز عنوان مي‌كنند يا مي‌گويند كه هيچ چيز ارزش تلاش ندارد. آنها صادقانه معتقدند‌ انسان‌هاي خوبي نيستند و دنيا مكان پرپيچ و خمي است كه آنها توان انجام هيچ كاري را در اين دنيا ندارند.اما براي يك تشخيص صحيح درخصوص ميزان افسردگي‌ بايد بررسي‌هاي دقيق كلينيكي انجام شود و اين كار نيز حتما بايد توسط متخصص مربوطه صورت گيرد.
در صورتي كه بيش از 2 هفته 5 علامت يا بيشتر از علائم زير را در فرزندتان مشاهده كرديد، حتما به پزشك مربوطه مراجعه كنيد تا اقدامات تشخيصي لازم صورت گيرد:
ـ ناراحت بودن بدون هيچ دليلي
ـ كمبود انرژي، احساس ناتواني در انجام كارهاي ساده
ـ عدم لذت بردن از آنچه‌ سابقا باعث شادي كودك مي‌شد.
ـ عدم علاقه به گذراندن وقت با فاميل و دوستان
ـ احساس عصبانيت (اين احساس خصوصا در بين كودكان و نوجوانان مرسوم است)
ـ عدم تمركز
ـ كاهش يا افزايش چشمگير وزن‌ و كم‌اشتهايي يا پرخوري بيش از حد
ـ تغييرات عمده در عادات خواب مثل بي‌خوابي
ـ احساس درد بدون داشتن مشكل فيزيكي
ـ بي‌توجهي به اين كه در‌ آينده چه روي خواهد داد
ـ فكر و خيال مداوم در مورد مرگ يا خودكشي
اگر تصور مي‌كنيد كه فرزندتان نشانه‌هاي افسردگي را دارد‌ بايد حتما اقدام موثري انجام دهيد. با فرزندتان و با پزشك معالج او يا كساني كه فرزندتان را بخوبي مي‌شناسند، صحبت كنيد. بسياري از والدين، اين موضوع را ناديده مي‌گيرند زيرا ترجيح مي‌دهند‌ مشكلات خانوادگي خود را به صورت خصوصي حل و فصل كنند.مدت‌هاي طولاني، اين باور رايج بود كه كودكان دچار افسردگي نمي‌شوند و نوجوانان نيز تنها دچار دوره‌اي از استرس مي‌شوند. اما اكنون اين موضوع ثابت شده‌ كودكان نيز دچار افسردگي مي‌شوند و بايد با دقت‌ با اين مساله روبه‌رو شد و آن را جدي گرفت و در جهت حل آن كوشيد.
والدين، اغلب خود را مسوول مسائل مربوط به فرزندانشان مي‌دانند، اما آنها عامل افسردگي فرزندانشان نيستند. به هر حال جدايي والدين، بيماري، مرگ و مسائلي از اين دست مي‌تواند موجب مشكلات كوتاه مدت در كودكان شود و حتي در برخي موارد موجب افسردگي‌هاي طولاني مدت شود. اين بدين معناست كه اگر خانواده شما دچار مساله استرس‌آوري شده است، با يك روانشناس يا يك متخصص در اين مورد صحبت كنيد تا در طي اين دوره اضطراب‌آور، به شما و فرزندتان كمك كند‌و بسيار مهم است كه به فرزند خود يادآوري كنيد كه همواره در كنار او هستيد و وي را حمايت مي‌كنيد. اين موضوع را بارها و بارها به كودك خود خاطرنشان كنيد. كودكاني كه دچار افسردگي هستند، به شنيدن اين جمله بسيار احتياج‌دارند.
به خاطر داشته باشيد، كودكان افسرده به خاطر اين كه تجربياتشان ناشي از افسردگي است، دنيا را بسيار منفي مي‌بينند. آنها طوري رفتار مي‌كنند كه گويي نيازي به كمك ندارند.اما اگر به عنوان والدين، به وجود چنين عارضه‌اي در فرزند خود مشكوك شديد، بايد بدانيد كه خوشبختانه‌ متخصصان مي‌توانند به شما كمك كنند. افسردگي در 80 درصد افراد با موفقيت درمان مي‌شود. اما در صورت عدم درمان، احتمال خودكشي فرد بسيار زياد خواهد بود.افسردگي مي‌تواند با درمان‌هاي ويژه، دارو يا تركيبي از هر دو‌ بهبود يابد. روانشناسان بر روي دلايل افسردگي، تمركز كرده و سعي مي‌كنند افكار منفي فرد را تغيير دهند و راه‌هايي بيابند تا شخص احساس بهتري را تجربه كند.
اگر با مورد مشكوكي درخصوص فرزندتان مواجه شديد، ابتدا با پزشك او مشورت كنيد. او احتمالا يكسري آزمايش روي فرزندتان انجام مي‌دهد تا از عدم وجود بيماري فيزيكي مطمئن شود و سپس شما را به يك روانپزشك معرفي خواهد كرد. در اين حالت فرزند شما بايد نسبت به شخص درمانگر احساس خوبي داشته باشد، در غير اين صورت آن فرد را سريعا عوض كنيد.
در طي مراحل درمان‌ سعي كنيد همواره يار و ياور فرزند خود باشيد و دراين‌ راه به او كمك كرده و محيط امني را برايش مهيا سازيد.
والدين چه كار مي‌توانند انجام دهند؟
بيشتر والدين‌ هنگام افسردگي فرزندشان، احساس گناه مي‌كنند؛ زيرا تصور مي‌كنند كه نتوانسته‌اند كودك خود را شاد كنند. آنها فكر مي‌كنند‌ فرزندشان به خاطر كاري كه آنها انجام داده‌اند يا به خاطر كوتاهي در كاري كه بايد انجام مي‌دادند، دچار افسردگي شده است؛ اما بدانيد‌ اين موضوع صحت ندارد. اگر احساس گناه يا عصبانيت مي‌كنيد، حتما به فكر مشاوره با يك متخصص براي خودتان باشيد. اين كار مي‌تواند كمك خوبي به شما و فرزندتان باشد.
روش‌هاي ديگري كه مي‌تواند به شما كمك كند عبارتند از:
ـ مطمئن شويد كه فرزندتان تمامي داروهاي تجويز شده توسط پزشك را مصرف مي‌كند و از غذاهاي سالم تغذيه مي‌كند.
ـ مطمئن شويد كه فرزندتان فعال باشد. فعاليت‌هاي فيزيكي به كاهش افسردگي كمك مي‌كند.
ـ مرتب به فرزندتان يادآوري كنيد كه در كنار او هستيد و به او عشق مي‌ورزيد و آمادگي شنيدن حرف‌هاي او را داريد. شايد فرزندتان بسختي اين مطالب را باور كند؛ اما مهم آن است كه شما اين سخنان را به زبان آوريد.
ـ شرايط موجود را بپذيريد و به خاطر آن با فرزندتان درگير نشويد. ناتواني در بلند شدن از رختخواب و انجام ندادن تكاليف را توسط او به حساب تنبلي نگذاريد و بدانيد كه او انگيزه و انرژي لازم براي اين كارها را ندارد. به هر حال شما در چنين شرايطي نيز مي‌توانيد فرزندتان را تشويق كنيد و كاري كنيد كه تلاش بيشتري از خود نشان دهد.
ـ اگر فرزندتان از آسيب زدن به خود حرف مي‌زند، حتما موضوع را با پزشك در ميان بگذاريد.
افسردگي مي‌تواند براي كودك شما ترسناك و عصباني‌كننده باشد، حتي براي شما و ديگر اعضاي خانواده، اما با درمان بموقع و كمك شما، فرزندتان احساس بهتري را تجربه خواهد كرد و از سال‌هاي نوجواني و جواني خود لذت خواهد برد.