عواملی برای خوشبختی

در اسلام در کنار خوشبختی دنیوی بر سعادت و خوشبختی اخروی که کمال انسان است, تاکید شده و برای آن ملاک و معیاری مشخص کرده است

در اسلام در کنار خوشبختی دنیوی بر سعادت و خوشبختی اخروی که کمال انسان است، تاکید شده و برای آن ملاک و معیاری مشخص کرده است.

خداوند متعال در قرآن مجید پس از ۱۱ سوگند به صراحت می‌فرماید: سعادت و رستگاری برای کسی است که جان خود را از پلیدی تطهیر کند و بدبخت کسی است که به ناپاکی بگراید.( سوره شمس (۹۱)، آیه ۹)استاد مطهری می‌گوید: پیغمبران الهی آمده‌اند که به ما راه زندگی و درِ ورودی زندگی و خوشبختی را نشان دهند.

آمده‌اند به بشر بفهمانند بدی، بدکاری، هوس بازی، دروغ، خیانت، منفعت پرستی، کینه توزی و خود پرستی، راه ورودی زندگی و طریق رسیدن به سعادت و آرامش و رضایت خاطر نیست. درِوازه ورودی زندگی و خوشبختی، نیکی و نیکوکاری، راستی و درستی و استحکام اخلاقی و خیرخواهی و مهربانی است. تنها ایمان و اعتقاد به معنویات و سپس نیکوکاری براساس آن اعتقادات مقدس است که قلب را آرام و رضایت خاطر را تأمین می‌کند وسعادت را میسر می‌سازد. (حکمت‌‌ها و اندرزها، ص ۴۰-۴۱ با تلخیص) دستیابی به سعادتمندی، کامیابی و خوشبختی، عظمت بالایی دارد و حضرت علی(علیه السلام) از خداوند متعال آن را درخواست می‌کند. ایشان می‌فرماید: «نسأل‌الله منازلَ الشُّهَدا و معایش السّعداء و مرافقه الانبیاء»: «از خداوند متعال درجات شهیدان و زندگی سعادتمندان و همنشینی با پیامبران را درخواست می‌کنیم.» (خطبه ۲۳ نهج‌البلاغه)... اولین عامل خوشبختی از نگاه دین، آگاهی است. عمر طولانی، دارایی و تمام امکانات رویایی و غیررویایی، در صورتی زمینه ساز خوشبختی و سعادت خواهند بود که در راه روشن و انگیزه‌ای الهی به کار گرفته شوند. این مهم هم بدون بینش و بصیرت که همان آگاهی و بصیرت و شناخت است، میسر نخواهد بود.

● عوامل خوشبختی

پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «۴ چیز از عوامل سعادت و خوشبختی است؛ همسر صالح، خانه وسیع، همسایه خوب و مرکب» بی‌شک با توجه به گفته رسول خدا(صلی الله علیه وآله) هریک از این عوامل زمینه ساز خوشبختی هستند البته نه اینکه هرکس از این نعمت‌‌ها بی‌بهره باشد، بدبخت و شقاوتمند است؛ هرگز!اگر کمی دقت کنید، متوجه خواهید شد که انگیزه، نیت، معرفت و شناخت از فرصت‌های طلایی و نعمت‌های در اختیار، سرعت انسان را در دستیابی به سعادت واقعی بیشتر فراهم می‌کند. به این ترتیب که همسر خوب، ما را به انواع خوبی‌‌ها تشویق می‌کند و خانه وسیع، روح و روان انسان را آرامش می‌دهد.

همسایه خوب، کمک کار ارزشمندی است و مرکب هم عامل استفاده از لحظه‌های عمر انسان. داشتن این نعمت‌ها، بدون ویژگی‌های الهی و ارزشی، نه‌تنها زمینه‌ساز خوشبختی نیست بلکه وبال ما خواهد شد. دومین عامل خوشبختی، تعهد، توجه و توکل است. درواقع پس از راه روشن، بیداری و آگاهی و معرفت؛ تعهد، تلاش، توجه و جهت‌دهی به اعمال و پاک سازی آنها و توکل در تمام فراز و نشیب‌های زندگی، از گام‌های موثر دیگر برای رسیدن به خوشبختی هستند. این مولفه‌‌ها در عین حال، حقیقتی لبریز از پویندگی و بالندگی اند که حضرت علی(علیه السلام) همه شیفتگان را به آن دعوت کرده است. ایشان می‌فرماید: «به دانایی و آموخته‌های خود عمل کنید تا به سعادت برسید.»

بدون تلاش و پایداری، دستیابی به نیکبختی و کامیابی، آرزویی دست نیافتنی است بلکه زمانی به خوشبختی خواهیم رسید که ملازم حق و حقیقت شویم. کسی که در راه صلاح و درستی، تلاش کند، سعادتمند است و کسی که در لذت‌‌ها و خوشی‌های باطل، گوهر وجود خود را رها کند، بدبخت و شقاوتمند.حضرت علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «خوشبخت و کامیاب نخواهد شد کسی که حدود الهی را برپا نداشت. شقاوت پیشگی فراهم نمی‌شود مگر با بی‌اهمیتی به خداوند. با طاعت پروردگار است که فرد به سعادت دست می‌یابد و با معصیت او به شقاوت.» در جایی دیگر نیز امیرالمومنین(علیه السلام) در مورد پاک بودن نیت و ناب بودن انگیزه برای پروردگار می‌فرماید: «سفیدبخت و شادکام، انسانی است که بدون توجه به گفتار اطرافیان، کارهای خود را برای رضای خدا انجام دهد تا ذخیره‌ای جاودان از لحظات زودگذر خود فراهم کند.»

چنین انسانی هیچ گاه به آنچه فناپذیر و پوچ است، توجه نمی‌کند. چنین شخصی ارزش خود را می‌داند و زندگی خود را با زر و زیور معاوضه نمی‌کند. امام سجاد(علیه السلام) تمام سعادت و شادکامی را در همین توکل می‌داند و می‌فرماید: «من همه خوشبختی را در قطع طمع و دوری از آنچه مردم از آن برخوردارند، می‌دانم و تمام شادکامی را در حفظ صیانت نفس از هوا و هوس‌ها.» سومین عامل خوشبختی از دیدگاه آموزه‌های دینی، اخلاق نیکو، زبان ذاکر و قلب خاشع است.رمز دستیابی به قله رفیع خوشبختی، این است که انسان در عرصه زندگی و مدار حق و بندگی، اخلاق شایسته‌ای پیدا کند و به دور از افراط و تفریط و شکستن حریم دین، گشاده رو و خوش برخورد باشد و با اخلاقی ملایم، سخنانی زیبا و مودبانه به زبان بیاورد.

● طالبان محبت خداوند

شخصی از پیامبر اکرم(ص) روشی درخواست کرد تا با عمل به آن، محبت خدا، محبت خلق خدا و طولانی شدن عمر و محشور شدن با پیامبر که دستاوردی جز خوشبختی دنیا و آخرت ندارد، به دست بیاورد.حضرت فرمودند: «اگر محبت خداوند را می‌خواهی پرهیزکار و متقی باش، اگر در پی علاقه مردم هستی به آنها نیکی کن و از آنچه در دستشان می‌بینی روی برگردان و چنانچه افزایش دارایی خود را طلب می‌کنی آنها را پاک از حقوق الهی و مردم کن.»پیامبر خدا(ص) می‌فرمایند: خوشبخت‏‌ترین مردم، کسی است که با مردمان بزرگوار درآمیزد.( بحارالأنوار: ۷۴ / ۱۸۵ / ۲ منتخب میزان‌الحکمة: ۲۷۲)امام علی(علیه السلام) نیز در این باره فرمودند: خوشبخت‏‌ترین مردم، کسی است که لذّت گذرا را به خاطر لذّت ماندگار ترک کند.( غررالحکم: ۳۲۱۸ منتخب میزان‌الحکمة: ۲۷۲)آن حضرت همچنین در بیان اوصاف مردمان خوشبخت در چند حدیث گهربار می‌فرمایند: خوشبخت‌ترین مردم در دنیا، کسی است که از آنچه می‏‌داند برایش زیان آور است، دوری کند و بدبخت‏‌ترین آنان کسی است که از هوای نفس خود پیروی کند.( وقعه صفّین: ۱۰۸ منتخب میزان‌الحکمة: ۲۷۲) خوشبخت‏‌ترین مردم، کسی است که فضل و مقام ما را بشناسد و به وسیله ما به خدا نزدیک شود و در دوستی ما یکدل و مخلص باشد و به آنچه ما بدان فرا خواندیم عمل کند و از آنچه ما نهی کردیم دست بردارد. چنین کسی از ماست و در سرای ماندگاری (بهشت) با ماست.( غررالحکم: ۳۲۹۷ منتخب میزان‌الحکمه: ۲۷۲)