حرکت جهانی به سوی SEPA و چالش های آینده

اعضای اتحادیه اروپا با امضای قرارداد ماستریخت در حدود ۱۴ سال پیش بر پول واحد اروپایی یورو توافق کردند

اعضای اتحادیه اروپا با امضای قرارداد ماستریخت در حدود ۱۴ سال پیش بر پول واحد اروپایی (یورو) توافق کردند. نخستین گام ها در سال ۱۹۹۹ با اتخاذ تصمیم برگشت ناپذیر جایگزین شدن یورو برداشته شد تا انتشار اسکناس و سکه با نشان یورو در سال ۲۰۰۲ جامه ای بر قامت آن تصمیم باشد. یورو با وجود تازه وارد بودن توانست به واحد پولی باثبات در اقتصاد جهان تبدیل شده و در ردیف قوی ترین پول ها قرارگیرد.

اروپا چندین طرح ابتکاری جدید در دست اجرا دارد. این طرح ها با وجود تفاوت از نظر قوانین، بازه های زمانی و میزان دسترسی، تشکیل دهنده یک فلسفه هماهنگ در پرداخت و امنیت در سراسر شبکه بازار تجاری اروپا( و در برخی موارد فراتر از اروپا) هستند.

سیستم یورو (eurosystem) از این طرح نو برای هماهنگ کردن سامانه های کلرینگ و پایاپای با انتقال دادن پلاتفرم TARGET از سیستم ارتباطی RTGS به پلاتفرم جدید TARGET۲ است. این نوآوری تا نوامبر ۲۰۰۷ میلادی به مرحله اجرایی آنلاین میرسد.

مجریان طرح امیدوارند بازار اروپا در پروسه های دیگری از هماهنگ سازی پرداخت و شبکه امنیتی مشابهی با نام پرداخت یکسان منطقه یورو (SEPA) وmifid) ،giovanin) نیز همکاری کند. کمیسیون اروپا مصمم است تا موانع موجود بر سر راه بازاری واحد را برطرف سازد و در صورت ناتوانی بازار در انجام این مهم مستقیما وارد عمل خواهد شد.

بدین منظور «شورای پرداخت اروپا» (EPC) از سال ۲۰۰۲ و با هدف سیاستگزاری و هماهنگ سازی پرداخت در صنعت بانکداری اروپا آغاز به کارکرد. هدفهای اعلام شده شامل حمایت و گسترش حوزه پرداخت یکسان اروپا (SEPA) به عنوان تنها بازار پرداخت داخلی فعال است.

● چالش های SEPA

محصولات «SEPA» از سال ۲۰۰۸ میلادی در اختیار تمام شهروندان اروپایی استفاده کننده از یورو قرارمی گیرد که مسایل حقوقی خاص خود را نیز به همراه می آورد.

چالش دستیابی به «SEPA» را نمی توان کم اهمیت دانست. در حال حاضر بیش از ۱۵ سامانه پرداخت جزئی در منطقه اروپا برای امور کلرینگ، پایاپای و کارت های دبیت وجود دارد. اغلب این سامانه ها قوانین اجرایی خاص و معیارهای فنی ویژه خود را دارند که هر یک ریشه در نظام های قانونی، مقررات ملی، رفتار مشتریان و حتی فرهنگ کشور مربوطه دارد.

گذار از ۱۲ واحد پول رایج اروپایی به یورو در مقام مقایسه از اهمیت کمتری برخوردار بود و می شد آن را تغییر ساده نام اسکناس ها دانست. اما تمام بازار می بایست برای احراز شرایط استفاده از «SEPA» تغییر کرده و نحوه پرداخت های الکترونیکی به غیر از برخی کارکردهای کارت اعتباری دچار تحول شود. بنابراین حرکت کلی به «SEPA» تفاوت بسیار زیادی با تغییر شکل پول ها خواهد داشت.

ایجاد قوانین متمرکز نمی تواند توفیق چندانی در پذیرش «SEPA» توسط شهروندان و شرکت ها داشته باشد، بلکه تحقق آن بستگی به اجرای پروسه کامل و مدیریت شده جامعه مالی دارد.

می بایست محصولات و خدمات کامل و بی نقصی ارائه شود که حداقل خواسته های کاربران در منطقه یورو را برآورده کند. موفقیت «SEPA» به میزان ارزش افزوده ای بستگی دارد که برای استفاده کنندگان ایجاد می کند.

● سرمایه گذاری و سوددهی

راه اندازی سامانه های پرداخت، سنگین وگران است. به کارگیری پدیده جدید «SEPA» نیازمند سرمایه گذاری تمام سهامداران از جمله جامعه بانکداری است. برخی شرکت ها همچون «Tower group» حدود سرمایه گذاری لازم را بیش از هشت میلیارد یورو تخمین زده اند.

شرکت Gap Gemini افت در آمد بانک ها از سامانه های حاضر را بین ۱۳ تا ۲۹ میلیارد یورو برآورد می کند. سرمایه گذاری سنگین در کنار کاهش در آمد می تواند مشوق مناسبی برای بانک ها در جهت یافتن جنبه های ممکن اقتصادی «SEPA» باشد آنها به ویژه باید بر شاهراه های پرداخت و تاثیر گذاری هر سرمایه گذاری انجام شده در پلاتفرم های جهانی و آزاد (باز)متمرکز شوند.

این امر می تواند به معنای عقلانی شدن ساختار ( چند شاهراه برای ارتباط پاریس و فرانکفورت لازم است؟)، ادغام مکانیسم های کلرینگ و پایاپای (CSMs) و استفاده دوباره از پلاتفرم های جهانی اطلاع رسانی مالی باشد. در شرایطی که تمام ساختارها به «SEPA» نیاز دارند و هر گروه تلاش می کند آن را در اختیار خود در آورد، به سختی میتوان بهبود کم هزینه مورد نظر بانک ها را انجام پذیر تصورکرد.

بانک ها می بایست سرمایه گذاری زیادی برای هماهنگ کردن ساختار پرداخت خود انجام دهند تا همکاری «SEPA» را جلب کنند. این امر پرسشی رامطرح می کند که بانکها تا چه زمانی قادر می شوند سامانه های کنونی پرداخت خود را حذف کنند ؟ به بیان دیگر سازمانها و شرکتها به چه فاصله زمانی احتیاج دارند تا با ساختار پرداخت جدید «SEPA» هماهنگ شوند؟ همزیستی سامانه های جدید و قدیم منجر به افزایش هزینه های مالی سازمان های تجاری میشود و بنابراین نیازمند برنامه ریزی دقیق زمان و امکانات است.

آشکار است که در نظریه ای مبتنی بر بازار و نظر فعالان اقتصادی، مدیریت عقلانی قایل به سرمایه گذاری در محصولاتی است که برگشت سرمایه مطلوبی داشته باشد.

«SEPA» مقرون به صرفه نخواهد بود اگر تنها تعداد محدودی از شرکتها هزینه راه اندازی را بپردازند و مکانیسم های دقیقی برای برگشت سرمایه عملی نشود.

● واکنش جوامع بانکداری به «SEPA» – همکاری سوئیفت و شورای پرداخت اروپا

جامعه بانکداری در سال ۲۰۰۲ شورای پرداخت اروپا (EPC) را ایجاد کرد تا راه های بکارگیری «SEPA» را بررسی کند. بررسی طرح های «SEPA» در زمینه انتقال اعتباری و دبیت‌های بی واسطه یکی از موارد کاری این شورا است. این امر در عمل به معنای تهیه دستورالعمل هایی برای دو روش پرداخت یاد شده است.

سوئیفت تلاش های شورای «EPC» را با به کارگیری دستورالعمل ها در قالب استانداردهای تکنولوژیک عملی کرده و جهانی می کند. تمام شرکت کنندگان در طرح می بایست بتوانند به این استاندارد ها اعتماد کرده و محصولاتی متناسب با آن ارائه دهند. سوئیفت همچنین قابلیت تکنولوژیک و توانایی «SEPA» را با ارائه تعریفی از چگونگی به کارگیری الگوهای استاندارد بهبود می بخشد.

«EPC» همچنین در حال بررسی روشهای جدیدی برای ایجاد تحول در عملیات کلرینگ وپایاپای در «SEPA» است. مکانیسم های کلرینگ و پایاپای بیش از ۱۵ درصد کل هزینه‌های بانکداری را تشکیل می دهد، اما اغلب سهامداران توجه بیشتری به روش های کلرینگ و پایاپای (CSM) می کنند. هرچند این امر می تواند تعجب برانگیز باشد.

پرداخت ها عامل اصلی روابط بانکداری را تشکیل می دهد. پرداخت های اعتباری و دبیت‌های بی واسطه تاثیر مستقیمی بر حسابهای موجود مشتریان دارد و بنابراین سنگ بنای روابط بسیاری از بانک ها با مشتریان خود را نیز تشکیل می دهد. بانکها در تلاشند تا دخالت نکردن شالوده وجودی خود در این رابطه را تضمین کنند. در همین حال، زیر بنا می‌بایست با روشی کارآمد و مقرون به صرفه، بیانگر امنیت و انعطاف پذیری لازم برای کاهش خطرهای عملیاتی و تبلیغاتی سیستم باشد.

● سوئیفت و جامعه سوئیفت

سوئیفت با توجه به هدفش در یاری رساندن به اجرای «SEPA» با استفاده از موثرترین و کم‌هزینه ترین روش های ممکن، از نقشی کلیدی برخوردار شده است، بدین خاطر با تمام سهامداران همکاری می کند تا بهینه‌سازی در سرمایه گذاری و بهترین عملکرد را تضمین کند.

بانک های بسیاری در منطقه یورو و حتی فراتر از آن در پلاتفرم های سوئیفت سرمایه‌گذاری کرده اند. آنها دوباره از این سامانه برای TARGET۲ استفاده خواهند کرد، با این توضیح که شبکه سوئیفت با هدف ارائه راه حلی برای انتقال پیام در TARGET۲ طراحی شده است.

این بانکها همچنین می توانند بنابر انتخاب خود از همان زیر بنا برای ارسال پیام‌های اعتباری با ارزش پایین و دبیت های بی واسطه (Direct Debit) در قالب پوشه‌های بزرگ (bulk) به کلرینگ و مکانیسم های واگذاری استفاده کنند.

«چندکاره شدن» اصطلاح رایجی است اما در همه موارد به یک معنی به کار نمی رود.

سوئیفت بر این باور است که میتوان تعدادی مکانیسم کلرینگ و پایاپای در کنار هم ( اما کمتر از ۱۵ مکانیسم موجود) برای آینده قابل پیش بینی داشت، که هر کدام مزیت و طرح خود را داشته باشند. بانکها می بایست قادر به چند کاره بودن و همکاری در این محیط تغییر پذیر باشند تا بتوانند امکانات لازم «SEPA» را برای مشتریان تهیه کنند. سوئیفت در حال طراحی روشهای کم هزینه و بسیار ساده ای برای فعال سازی چند کاره شدن خدمات و کامل کردن پلاتفرم File act مانند خدمات تهیه کپی و منابع اطلاعاتی (Data Reference) است. سوئیفت همچنین در حال تغییر الگوی هزینه های خود در جهت هماهنگ شدن با محیط SEPA است، محیطی که در آن تفاوتی بین پرداخت های داخل مرز با خارج از آن وجود نداشته و مزیت های قابل توجهی برای تمام جامعه بانکداری دارد.

سوئیفت از نوآوری هایی به همراه تمام سهامداران بازار سرمایه استفاده می کند تا همچنان گامی جلوتر از دیگر رقیبان در داشتن نقش کلیدی خدمات بانکداری آینده، مانند صورتحسابهای الکترونیکی باشد. این پدیده به روند بهبود زیر بنای پرداخت های الکترونیکی درمنطقه یورو ادامه خواهد داد.

موفقیت «SEPA» به میزان آمادگی سهامداران در پذیرش تمام ابعاد تغییر نیز بستگی دارد :

تغییراتی همچون مدل سرمایه گذاری، فعالیت های تجاری و اقتصادی.

تاکنون، صنعت بانکداری با همت «EPC» توانسته است گامهای بزرگی در تبدیل سامانه پرداخت یکسان اروپا بردارد. مجریان قوانین و مقررات بانکداری جدید درسطح منطقه، ملی و بین المللی می بایست هماهنگ عمل کرده و در استفاده از محصولات «SEPA» رقابت کنند.

سوئیفت با تنظیم پلاتفرم شبکه خود، گسترش عملی چند کاره شدن و تحقیق درباره خدمات آینده، به صنعت بانکداری در به خدمت گرفتن «SEPA» کمک می کند.

پی نوشت :

۱- سامانه پرداخت یکسان منطقه اروپا

۲- Gepffroy de shrevel رهبری گروه پرداخت سوئیفت را از آگوست ۲۰۰۵ بر عهده داشته است. وی مسئولیت توسعه سوئیفت در فضای پرداخت مجازی را نیز در کارنامه خود دارد. او در مقام مدیر برنامه «SWIFT SEPA» ومجری طرح آن دراروپا فعالیت می‌کند.

آقای شرول پیش از این پست های کلیدی در شرکت های مشاوره مدیریت Kpmg و UnisysConsulting داشته و یکی از بنیانگذاران شرکت Maestro International پس از خدمت درINTERNATIONAL EUROPAY است.

به نقل از مجله تکنولوژی بانکداری