موارد توصیه به صلوات فرستادن

سنت و استحباب صلوات بر محمد و آل محمد گرچه محصور در زمان و مکان خاصی نیست ولی با کاوش در روایات به مواردی برمی خوریم که در آنها به شکل ویژه سفارش به ذکر صلوات شده است در این نوشته برآنیم تا آن موارد را برشمرده و به پیروی از روایات, عنایت بیشتری به ذکر صلوات در آن موارد داشته باشیم

سنت و استحباب صلوات بر محمد و آل محمد گرچه محصور در زمان و مکان خاصی نیست؛ ولی با کاوش در روایات به مواردی برمی‌خوریم که در آنها به شکل ویژه سفارش به ذکر صلوات شده است. در این نوشته برآنیم تا آن موارد را برشمرده و به پیروی از روایات، عنایت بیشتری به ذکر صلوات در آن موارد داشته باشیم.

● ذکر صلوات با شنیدن نام رسول خدا

امام صادق علیه السلام فرمود: إِذَا ذُکِرَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله فَأَکْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَیْه؛ وقتی نام رسول خدا برده می‌شود بر آن حضرت بسیار صلوات بفرستید. بعد فرمودند: هر کس بر آن حضرت تنها یک صلوات بفرستد خداوند متعال هزار صلوات نثار او خواهد کرد. (۱)در روایت است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: یَا عَلِیُّ مَنْ نَسِیَ الصَّلَاةَ عَلَیَّ فَقَدْ أَخْطَأَ طَرِیقَ الْجَنَّه؛ هرکس صلوات بر من را ترک کند راه بهشت را گم کرده و به خطا می‌رود(۲).

● ذکر صلوات بعد از اتمام اذان

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: إِذَا سَمِعْتُمْ الْمُوَذِّنَ فَقُولُوا کَمَا یَقُولُ ثُمَّ صَلُّوا عَلَیَّ ؛ وقتی شنیدید موذن اذان می‌گوید با او همراه شوید و عبارتهایی که می‌گوید شما نیز تکرار کنید و در پایان اذان بر من صلوات بفرستید. (۳)

● در آغاز و پایان دعا

امام صادق علیه السلام فرمود: لَا یَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّی یُصَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ؛ دعا؛ پیوسته در حجاب (از استجابت محروم) است تا زمانی که دعاکننده بر محمد آل محمد صلوات بفرستد.(۴) درحدیثی دیگر آن حضرت فرمودند: کسی که از خداوند متعال درخواستی دارد فَلْیَبْدَأْ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ یَسْأَلُ حَاجَتَهُ؛ خواسته خود را با صلوات بر محمد و آل محمد آغاز کند. ثُمَّ یَخْتِمُ بِالصَّلَاهِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد؛ و در پایان هم درخواست خود را با صلوات بر محمد و آل محمد به پایان رساند. چرا که خداوند متعال کریم‌تر از آن است که دو طرف یک خواسته را اجابت کند (اجابت صلوات قطعی است) و به درخواست میانی توجه نکند.(۵) در روایتی دیگر حضرت با تعبیر دیگری می‌فرمایند: فَإِنَّ الصَّلَاهَ عَلَی النَّبِیِّ ع مَقْبُولَةٌ وَ لَمْ یَکُنِ اللَّهُ لِیَقْبَلَ بَعْضَ الدُّعَاءِ وَ یَرُدَّ بَعْضاً؛ بی‌شک صلوات بر رسول خدا صلی الله علیه و آله دعایی مقبول در پیشگاه خداوند متعال است و محال است که خداوند بخشی از یک خواسته را قبول و بخش دیگر را رد کند (۶).

● برای به یاد آوردن

در روایتی که امام حسن علیه السلام به چند سوال رسیده پاسخ می‌دهد؛ درباره یادآوری مطلبی که فراموش شده ذکر صلوات را تجویز کرده و به آن سفارش می‌کند با این تحلیل که صلوات کامل (همراه با «و آل محمد») سبب باز و نورانی شدن قلب و فکر شده و سبب می‌گردد که فراموش شده به یاد انسان بیاید. (۷)

● ذکر صلوات در پایان سخن

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: مَنْ کَانَ آخِرُ کَلَامِهِ الصَّلَاةَ عَلَیَّ وَ عَلَی عَلِیٍّ دَخَلَ الْجَنَّةَ؛ هر کس کلام خود را با صلوات بر من و علی(علیه السلام) به پایان رساند وارد بهشت می‌شود (۸).

● قبل از صلوات بر سایر انبیاء

یکی از راویان به نام معاویة بن عمار می‌گوید: در محضر امام باقر علیه السلام نام یکی از انبیا علیهم‌السلام را بردم و برای او صلوات فرستادم. امام علیه السلام به من فرمود: إِذَا ذُکِرَ أَحَدٌ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ فَابْدَأْ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ عَلَیْهِ؛ وقتی نام یکی از انبیاء علیهم السلام برده شد؛ ابتدا بر محمد و آل او صلوات بفرست؛ بعد بر آن پیامبر که نامش برده شد (۹).

● در مجالس مومنین

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: زینوا مجالسکم بالصلاة علی، فإن صلاتکم علی نور لکم یوم القیامة؛ مجالستان را با ذکر صلوات بر من زیبا کنید چراکه صلوات بر من در روز قیامت نوری برای شما خواهد شد (۱۰).

● ذکر صلوات در روز پنجشنبه

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: عصر پنجشنبه هرهفته، خداوند متعال ملائکه ای را به سوی زمین گسیل می‌دارد که با خود دفاتری از جنس نقره دارند؛ تَکْتُبُ الصَّلَاةَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ إِلَی غُرُوبِ الشَّمْسِ و در آن صلوات‌هایی که بر محمد و آلش فرستاده می‌شوند را ثبت و ضبط می‌کنند و این کار تا غروب خورشید ادامه دارد (۱۱).

● ذکر صلوات در روز جمعه

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: أَکْثِرُوا مِنَ الصَّلَاةِ عَلَیَّ فِی کُلِّ جُمُعَةٍ، در روز جمعه بر من بسیار صلوات بفرستید فَمَنْ کَانَ أَکْثَرَکُمْ صَلَاةً عَلَیَّ کَانَ أَقْرَبَکُمْ مِنِّی مَنْزِلَةً؛ نزدیکترین جایگاه به من از آن کسی خواهد بود که بیشترین صلوات را فرستاده باشد. وَ مَنْ صَلَّی عَلَیَّ یَوْمَ الْجُمُعَةِ مِائَةَ مَرَّةٍ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ عَلَی وَجْهِهِ نُورٌ؛ . (۱۲)در روایتی دیگر حضرت فرمود: «أفضل أیامکم یوم الجمعة ... فأکثروا علی من الصلاه فیه فإن صلاتکم معروضة علیّ»؛ روز جمعه از بهترین روزهای شماست. بعد در ادامه فرمود: در این روز بسیار صلوات بفرستید که صلوات شما بر من عرضه می‌شود(۱۳).

امید پیشگر

منابع در دفتر روزنامه موجود است