مکتب علمی ـ فرهنگی امام سجاد ع

حسین بن علی که آن فداکاری را کرد , نوبت به امام سجاد رسید وجود مبارک امام سجاد با آن سخنرانی هایشان در کوفه و شام فضا را روشن کردند, وقتی که در شام از حضرتش سئوال کردند در این جنگ کی پیروز شد , فرمود ما ما رفتیم , نام پیامبر را زنده کردیم , اسلام را زنده کردیم , نماز را زنده کردیم , برگشتیم چون همه اینهاازدست رفته بود

حسین بن علی که آن فداکاری را کرد ، نوبت به امام سجاد رسید. وجود مبارک امام سجاد با آن سخنرانی هایشان در کوفه و شام فضا را روشن کردند، وقتی که در شام از حضرتش سئوال کردند: در این جنگ کی پیروز شد ، فرمود: ما. ما رفتیم ، نام پیامبر را زنده کردیم ، اسلام را زنده کردیم ، نماز را زنده کردیم ، برگشتیم ؛ چون همه اینهاازدست رفته بود. فرمود: ذا اردت ان تعر ف من غلب فذا دخل وقت الصّلاه فأذّ ن و اق م(۱). اینها خواستند نام اباسفیان را به جای نام پیامبر بنشانند ، ما نگذاشتیم.

● گسترش معارف دینی در پرتو قیام عاشورا

طولی نکشید که قیام در کوفه پیدا شد ، هزارها نفر قیام کردند و کشته شدند و به این صورت بستر سازی شد ، آمادگی مردم فراهم شد ؛ بعد امام باقر بهره برد ، امام صادق بهره برد. امام صادق و امام باقر غذای آماده را پهن کردند ، به مردم دادند ؛ وگرنه مکتب ، مکتب حسینی است ! درست است وجود مبارک امام صادق جعفری است و مکتب ما به نام مبارک آن حضرت است ، درست است در دالان انتقالی اموی و مروانی آن حضرات حوزه تشکیل دادند . ولی فرهنگ سازی از کربلا شروع شد.

در چنین فضائی وجود مبارک أبی عبدالله آمد وفضای تیره را شفاف کرد؛ آنگاه در فضای آماده ،امام باقر و امام صادق (ع) این مأدبه را به مردم خوراندند و افکار مردم روشن شد ، دروازه های علمی باز شد. مگر امویان می توانستند با یونان ارتباط پیدا کنند ؟! مگر مروانیان می توانستند افکار ارسطو و افلاطون را به جامعه منتقل کنند ؟! این فضای باز امام صادق و امام باقر ؛ تربیت کردن امثال هشام بن حکم ، هشام بن سالم ، رجال بزرگ حکمت و کلام، باعث شد دروازه های غرب باز شود ، به یونان بروند ، مطالب را به آنها برسانند و مطالب آنها را به منطقه های اسلامی بیاورند.

● سربلندی انقلاب اسلامی در پرتو نهضت حسینی

الآن هم که شما می بینید این ناوهای هواپیما بر تا نزدیک های تنگه هرمز می آیند و از ترس فرزندان شما فرار می کنند ، به برکت همین (یا حسین) است. این را بارها به عرض شما و هم نوعان شما رساندم که در شب های عملیّات ، در روز خطر ، در شب خطر ، در هنگام جان دادن ،نه تنها از یار دبستانی خبری نبود ، از این مرز پر گهر ما هم اثری نبود ! آن خاکریز مقدّم ، آن مین روبی ها ، آن فداکاری ها ، آن جان نثاری ها ؛ همه اش با یا حسین ، یا حسین بود و کربلا ، کربلا. این کشور را کربلا و نام مبارک حسین بن علی احیاء کرد. درست است ما ایرانی هستیم ، به ایران علاقمندیم ، چو ایران نباشد تن من مباد و دهها ادبیات دیگر ؛ امّا عنصر محوری که حافظ این مملکت و دین مملکت است ، کربلا و فرهنگ شهادت و فرهنگ نثار و ایثار است .و اگر احیاناً شما می بینید در بخش هائی از کشورهای مجاور برکاتی هست ، این نشانه صدور انقلاب است. شما وقتی به مالزی و اندونزی می روید ، می بینید جوانهای آنها شیفته رهبران فکری شما هستند. آنها وقتی می شنوند یک مسئولی از ایران اسلامی که نامی از امام می برد به آن سرزمین سفر کرده ، حاضرند برای او فرش قرمز پهن کنند ! آن طرف دنیا ، در طرف غرب هم به شرح ایضاً ؛ اینها همه محصول برکت کربلاست.

مکتب علمی ـ فرهنگی امام سجاد (ع) در ساحت دعا

امّا مهم ترین پیام رسان کربلا ، امام سجاد (ع) است. حضرت دیگر فراغتی نداشت که با تأسیس حوزه و تألیف کتاب، معارف را منتقل کند الا با » دعا ». یک مفسّر عمیق همانطوری که برای حل مطالب ، به آیات قرآنی و روایات تفسیری مراجعه می کند ؛ به ادعیه هم مراجعه می کند. آن مفسّر عمیق هرگز دعا را از نظر دور نمی دارد ؛ برای فهمیدن آیه به خیلی از این ادعیه و زیارات مراجعه می شود. آن روز ائمه راهی نداشتند برای نشر معارف ؛ مگر از راه زیارت و دعا !

وقتی که شما می بینید امام هادی دستور زیارت جامعه می دهد ، یا وجود مبارک امام سجاد دستور ادعیه خاص می دهد ؛ یک مفسّر ، یک فقیه ، یک حکیم ، یک متکلّم برای حل بسیاری از آیات قرآن کریم همانطوری که به روایات امام باقر و صادق (سلام الله علیهما) مراجعه می کند ، ادعیه امام سجاد را هم ملاحظه می کند.

از وجود مبارک امام صادق (ع) سئوال کردند: اینکه خدا فرمود خذوا ما آتیناکم ب قوّه ، اب قوّه القلوب ام ب قوّه الأبدان ؟ منظور آن است که با قدرت فکر بگیریم یا با قدرت بازو ؟ فرمود: ب قوّه القلوب و قوّه الأبدان(۲) یعنی سپاه و ارتش خذوا ما آتیناکم ب قوّه ، ی ب قوّه القلوب و قوّه الأبدان.

● درخواست کسب معرفت ، علم و بینائی برای سپاهیان از سوی امام سجاد (ع)

این بیان نورانی امام صادق (ع) را شما از تحلیل عمیق دعای امام سجاد به دست می آورید. وجود مبارک امام سجاد همین معارف را عمیق تر ، دقیق تر در آن دعای اهل ثغور بیان می کند ،عرض می کند: خدایا ! آنچه که باعث پیشرفت یک لشکر اسلام است ؛ معرفت و علم و بینائی اوست. لشکری کامیاب است که در طلیعه امر ( صاحب نظر ) ، در اواسط امر ( صاحب بصر ) و در پایان امر ( اهل معرفت ) باشد ؛ همه اینها را امام سجاد در این دعا آورده. موانع موفقیت را ذکر کرده ، رفع آن موانع راه هم از ذات أقدس له مسألت کرده.

حضرت به خدا عرض می کند: و عرّ فهم ما یجهلون و علّ مهم ما لا یعلمون و بصّ رهم ما لا یبص رون (۳). خدایا ! اینها را اهل معرفت بکن که جهل علمی را بزدایند و جهالت عملی را ترک کنند. هم اهل معرفت باشند ، آن جزئیات را دقیق بفهمند ؛ هم اهل علم و دانشوری باشند ، خطوط کلّی را خوب ارزیابی کنند. اینجاها که بین علم و معرفت جمع می شود ، معرفت معنای خاص خودش را دارد ، علم،معنای مخصوص خودش را دارد. بعد از انضمام آن معرفت امور جزئی و این علم امور کلّی ، فرمود: اینها تازه شدند صاحب نظر. یک ارتشی ، یک سپاهی اگر صاحب نظر باشد ، کافی نیست ؛ باید صاحب بصر باشد.

● تفاوت صاحب نظر با صاحب بصر

« نظر » یعنی نگاه ، » بصر » همان رؤیت را تداعی می کند ، یعنی دیدن. خیلی ها اهل نظرند ، نظریه پردازند ، نگاه می کنند ، ولی نمی بینند. شما گاهی برای استهلال قمر می گوئید: من رفته ام به جای بلندی، استهلال کرده ام ببینم ماه طلوع کرد یا نه ؛ نظرت لی القمر و لم اره. نگاه کردم ، ولی ندیدم. در فارسی بین نگاه و دیدن فرق است ، در عربی بین نظر و بصر فرق است ؛ هر اهل نظری اهل بصر نیست. اگر آن بزرگوار در شعرش گفت: هر شجر ثمر ندارد ، هر نظر بصر ندارد ؛ ناظر به این قسمت است. امام سجاد می فرماید: اگر سپاه ما اهل معرفت شد در امور ریز ، اهل علم شد در قوانین کلّی؛ این نظر ریز و درشت زمینه میشود تا او را اهل بصر کند.اینها شرائط موفقیت است.

سخنرانی آیت الله جوادی آملی (دامت برکاته) در دیدار با مسئولان لشکری و کشوری استان مازندران

به مناسبت سالروز شهادت امام سجاد (ع) ـ حسینیه ثار الله شهرستان ساری ؛ بهمن ۱۳۸۵

(۱) بحار الأنوار . ۴۵ . ۱۷۷

۲-برداشت ازبحار الانوار.۱۳.۲۰۰

(۳) صحیفه سجادیه . دعای ۲۷ ـ ل أهل الثّغور