راز خواب نیم روز

چرا پس از خوردن یك وعده غذای كافی احساس خواب آلودگی داریم؟ پژوهشگران دریافته اند كه وجود مقدار بالای گلوكز خون، آن گونه كه پس از یك وعده غذایی كافی رخ می دهد، گروهی از سلول های …

چرا پس از خوردن یك وعده غذای كافی احساس خواب آلودگی داریم؟ پژوهشگران دریافته اند كه وجود مقدار بالای گلوكز خون، آن گونه كه پس از یك وعده غذایی كافی رخ می دهد، گروهی از سلول های عصبی را كه در حالت عادی ما را بیدار و هوشیار نگه می دارند، خاموش می كند.

«دنیس بورداكوف» از دانشگاه منچستر انگلیس كه سرپرستی این پژوهش را بر عهده داشته است، می گوید: «از دیدگاه تكاملی خواب آلودگی می تواند راهی برای بدن باشد كه به ما بگوید هنگامی كه غذای كافی پیدا كردید و خوردید، آرامش داشته باشید و انرژی خود را حفظ كنید. اكنون این یافته تازه به این دیدگاه تكاملی معنا بخشیده است.» «بورداكف» در ادامه می افزاید: «از مدت ها قبل معلوم شده بود كه انسان ها و جانوران پس از خوردن غذا خواب آلود می شوند و از پویایی آنها كاسته می شود، اما پیام عصبی كه این رفتار را به راه می انداخت، ناشناخته بود.» گروه تحقیقاتی «بورداكف» دسته ای از سلول های عصبی را بررسی كردند كه نورون های اوركسینی نامیده می شوند. این نورون ها در هیپوتالاموس یافت می شوند و پروتئین هایی به نام اوركسین تولید می كنند كه این پروتئین ها ما را بیدار نگه می دارند. هنگام شب از فعالیت این نورون ها كاسته می شود و اگر كار خود را به درستی انجام ندهند، آدمی نمی تواند بیدار بماند. پیش از این، پژوهشگران نشان داده بودند كه گلوكز می تواند نورون های اوركسینی را مهار كند، اما نمی دانستند كه چگونه به گلوكز پاسخ می دهند. گروه بورداكف نورون های اركسینی را در معرض تغییرهای میزان گلوكز، مانند آنچه كه طی چرخه های روزانه خوردن و گرسنگی در مقدار گلوكز خون رخ می دهد، قرار دادند. سپس میزان فعالیت نورون ها را اندازه گیری كردند. به گفته «بورداكف»: «آن چه كه ما دریافتیم این است كه فعالیت این نورون ها را با افزایش اندكی در میزان گلوكز كه با وعده غذایی عادی ارتباط دارد، می توان كاهش داد.» به نظر می رسد گلوكز روی كانال های یون پتاسیم در غشای نورون ها اثر می گذارد. «بورداكف» بر این باور است كه این یافته می تواند به ما بگوید كه چرا پس از یك وعده غذایی خواب آلود می شویم و زمانی كه گرسنه هستیم، خوابیدن برای ما دشوار می شود، زیرا زمانی كه مقدار گلوكز پایین است، فعالیت نورون های اوركسینی بالاست. به نظر او نورون های اوركسینی اطمینان می دهند كه ما بیداریم و زمانی كه گرسنه هستیم به ما هشدار می دهند تا در پی غذا باشیم. زمانی كه سیر شدیم، از فعالیت آنها كاسته می شود تا انرژی خود را در جست وجوی غذای بیشتر از دست ندهیم.

NewScientist.com,Jun.۲۰۰۶

لیندا گدز، ترجمه: حسن سالاری