نظریه اخلاقی کانت

اگر بپذیریم اساسی‌ترین مسئله‌ای که آدمی، طی عمر خود با آن مواجه است این مسئله است که "چه باید کرد" یا "چگونه باید زیست" به‌طوری که سایر مسائل اساسی، از قبیل "از کجا آمده‌ایم" …

اگر بپذیریم اساسی‌ترین مسئله‌ای که آدمی، طی عمر خود با آن مواجه است این مسئله است که "چه باید کرد" یا "چگونه باید زیست" به‌طوری که سایر مسائل اساسی، از قبیل "از کجا آمده‌ایم" "به‌ کجا خواهیم رفت"، "ساختار جهان هستی چگونه است" و "هدف و معنای زندگی چیست" بستگی به میزان تأثیری که جوابگویی به آنها در حل مسئله "چه باید کرد" خواهد داشت، آن‌گاه، به‌ وضوح معلوم می‌شود که اخلاق (به‌عام‌ترین معنای آن) مهم‌ترین و ارجمندترین دانش بشر است. از سوی دیگر، مبنایی‌ترین مطالعات و تحقیقاتی که در قلمرو علم اخلاق صورت می‌تواند گرفت، مطالعات و تحقیقات عقلی و فلسفی است که از مجموعه آنها به "فلسفه اخلاق" تعبیر می‌شود.‏

امروزه، در اوایل دهه اول قرن بیست و یکم، چهار مشرب عمده بر گستره فلسفه اخلاق سایه‌افکن شده‌اند: نتیجه‌گرایی، وظیفه‌گرایی، اخلاق فضیلت‌بنیاد و اخلاق حق‌بنیاد. در این میان،‌ بزرگترین نماینده مشرب وظیفه‌گرایی، بدون شک، کانت است، اگرچه، به اجماع محققان، سه‌مشرب دیگر چندان بی‌تأثیر از آرا و نظرات او نبوده‌اند. بدین لحاظ آشنایی عمیق با نظریات کانت در زمینه اخلاق برای همه کسانی که در هر یک از شاخه‌های فلسفه اخلاق تحقیق و مطالعه می‌کنند، امری گریزناپذیر است. ‏

کتاب "نظریه اخلاقی کانت" تالیف "بروس اونی" یکی از دقیق‌ترین، عمیق‌ترین و در عین‌حال آسان‌یاب‌ترین نوشته‌هایی است که در سال‌های اخیر، در گزارش، شرح و تفسیر فلسفه اخلاق کانت به زبان انگلیسی انتشار یافته است و ترجمه فارسی آن نیز نخستین کتاب مستقلی است که در بازنمود فلسفه اخلاق وی، به فارسی زبانان عرضه می‌شود.‏

این کتاب شش فصل دارد. در فصل اول در باب ماهیت حکم اخلاقی متعارف که در نخستین فصل کتاب "بنیاد"‌ کانت آمده است، مباحثی طرح می‌شود. فصل دوم اختصاص به مباحثی دارد در باب دو صورت از قانون اخلاقی ‏سی۱‎‏ و ‏سی۲‎‏. در فصل سوم به غایات عقلانی و استقلال عقلانی پرداخته می‌شود و در فصل چهارم به بررسی نهایی و نقد کلی مسائل مطرح کتاب بنیاد مابعدالطبیعه می‌پردازد. فصل پنجم حاوی مطالبی است در خصوص اصول بنیادی عدالت و در فصل ششم اصول اساسی اخلاق مورد بررسی و تحلیل واقع می‌شوند.‏

این کتاب که توسط جناب آقای علیرضا آل‌بویه ترجمه شده، به همت انتشارات بوستان کتاب منتشر شده است.

حسین راضی