اسباب افزایش بهای نفت

قیمت های نفت خام در هفته منتهی به بیست و چهارم ماه فوریه ۲۰۰۵ برای دومین هفته متوالی روند صعودی خود را ادامه دادند به گونه ای كه متوسط قیمت سبد اوپك در هفته منتهی به بیست و چهارم ماه فوریه ۲۰۰۵ توانست به سطح ۰۱ ۴۴ دلار در بشكه برسد كه حاكی از ۳۳ ۲ دلار در بشكه افزایش بود

از ابتدای هفته مورد بررسی موج سرمای دیرهنگام زمستانی كه آمریكا و اروپا را در برگرفته بود، سبب شد قیمت های نفت افزایش یابد؛ به ویژه این كه موسسه های هواشناسی نیز اعلام كرده بودند كه در هفته آینده نیز آب و هوای اروپا سردتر از معمول خواهد بود و منطقه شمال شرق آمریكا نیز بسیار سرد خواهد شد. سرمای شدید در دو سوی اقیانوس اطلس سبب افزایش مصرف و تقاضای فرآورده سوختی شده بود. علاوه بر آن كاهش ارزش دلار در مقابل سایر ارزهای معتبر به ویژه «یورو» سبب شده بود كه ارزش آن به كمترین سطح خود در دو ماه گذشته كاهش یابد. به همین دلیل، از یك سو بورس بازان و موسسه های اعتباری سرمایه های خود را از بازار بورس ارزهای خارجی به بازار بورس منتقل كردند و سبب تقویت قیمت های نفت شوند. از سوی دیگر این تلقی در بازار ایجاد شد كه تولیدكنندگان نفت اوپك سعی خواهند كرد كه با كاهش تولید در اجلاس آتی، قیمت های نفت خام را در سطح بالایی حفظ كنند تا كاهش ارزش درآمدهای نفتی، ناشی از کاهش ارزش دلار را جبران كنند. این طرز تفكر سبب تشدید روند صعودی قیمت ها شد. پیش از این كره جنوبی نیز اعلام كرده بود كه به دلیل كاهش ارزش دلار قصد دارد ذخایر ارزهای خارجی خود را متنوع سازد، این موضوع سبب تشدید روند نزولی ارزش دلار شده بود زیرا بازار تصور كرده بود كه كره جنوبی قصد دارد دلارهای خود را در بازار به فروش برساند، اما «سئول» اعلام كرد كه متنوع سازی ذخایر ارزی اش به معنای فروش دلار نخواهد بود. اظهارهای «سئول» سبب شد كه تاحدودی روند نزولی ارزش دلار متوقف شود.

در هفته مورد بررسی بازار نفت تحت تاثیر این اعتقاد قرار گرفته بود كه ممكن است میزان افزایش تقاضای جهانی نفت خام كه برای سال ۲۰۰۵ در سطح ۸/۱ میلیون بشكه در روز پیش بینی شده است، بیش از این مقدار تحقق یابد. به ویژه این كه موسسه های برآورد كننده تقاضا درچند ماه اخیر برآورد خود را در مورد میزان رشد تقاضا افزایش داده اند. علاوه بر آن مقدار افزایش عرضه تولیدكنندگان نفت خام غیراوپك نیز مورد تردید بازار قرار گرفته بود و این اعتقاد در بازار نفت شكل گرفته بود كه ممكن است در سال ۲۰۰۵ مقدار افزایش عرضه نفت خام كشورهای غیراوپك كمتر از مقدار پیش بینی شده باشد. برای مثال، آژانس بین المللی انرژی افزایش عرضه نفت خام كشورهای غیراوپك را برای سال ۲۰۰۵ در ژوییه سال ۲۰۰۴در سطح ۲۹/۵۱ میلیون بشكه در روز برآورد كرده بود، اما در گزارش اخیر خود كه در ماه فوریه ۲۰۰۵ آن را منتشر ساخت، مقدار افزایش عرضه غیراوپك را با كاهش ۷۱۰ هزار بشكه در روز در سطح ۵۵/۵۰ میلیون بشكه در روز برآورد. این باور آنچنان بربازار نفت سایه افكنده بود كه برخی از موسسه های مالی نیز به تجدیدنظر در پیش بینی های قبلی خود مبادرت كردند. برای مثال، موسسه «رافكو» (RAFCO) در برآوردهای جدید بهای نفت را بیش از ۵۰ دلار در بشكه برای نفت خام نایمكس پیش بینی کرد. «دوچه بانك» (DEUTSCHE BANK) نیز اعلام كرد كه پیش بینی های پیشین خود را در مورد قیمت های نفت خام به شدت افزایش داده است؛ زیرا رشد عرضه در سطح پایینی قرار دارد. این بانك اعلام كرد كه قیمت نفت خام برنت را در بررسی اخیر خود، برای سال ۲۰۰۵ در سطح ۴۰ دلار در بشكه برآورد كرده است كه ۱۶ درصد از قیمت پیشین كه ۵/۳۴ دلار در بشكه بود، بالاتر است و همچنین پیش بینی قیمت نفت خام برنت برای سال ۲۰۰۶ را از ۲۸ دلار در بشكه به ۳۵ دلار در بشكه افزایش داده است و پیش بینی قیمت همین نوع نفت خام را برای سال ۲۰۰۷ از ۲۵ دلار در بشكه به ۳۰ دلار در بشكه رسانده است. این بانك در گزارش خود اعلام كرد كه عرضه پایین، كشش قیمتی تقاضا، تغییر ساختار بازار، افزایش هزینه ها و ضعف ارزش دلار در این پیش بینی های جدید موثر بوده است. این گزارش افزود كه در بازار به قیمت های بالاتری نیاز است تا تولید در خارج از اوپك افزایش یابد و حفظ ظرفیت مازاد در داخل اوپك را معنی دار كند. وزیر نفت عربستان سعودی نیز در هفته گذشته اظهارنظر تعجب برانگیزی داشت كه توانست قیمت های نفت خام را تحت تاثیر قرار دهد و سبب افزایش بیشتر آنها شود. آقای علی النعیمی وزیر نفت عربستان سعودی در مصاحبه ای با CNBC گفت براین باور است كه در باقی مانده سال ۲۰۰۵ نیز قیمت های نفت در سطح ۴۰ تا ۵۰ دلار در بشكه باقی خواهند ماند. این اظهارنظر توانست تاثیر چشمگیری در بازار نفت از خود به جای بگذارد. زیرا عربستان سعودی تقریباً تنها كشوری است كه دارای ظرفیت مازاد است و در چند سال اخیر، هرگاه قیمت های نفت خام با افزایش چشمگیری همراه می شدند، عربستان از طریق افزایش تولید خود سعی می كرد كه قیمت های نفت را تعدیل كند، بنابراین هنگامی كه وزیر نفت این كشور اعلام كرد كه قیمت های نفت در باقی مانده سال ۲۰۰۵ در سطح ۴۰ تا ۵۰ دلار در بشكه باقی خواهند ماند، بازار نفت این گفته ها را چنین تلقی كرد كه عربستان نیز در تعدیل قیمت های نفت خام کاری از پیش نخواهد برد. بیانات وزیر نفت عربستان مخالفت ها و واكنش های شدیدی را از سوی مصرف كنندگان نفت برانگیخت. مدیراجرایی آژانس بین المللی انرژی آقای «كلود ماندیل» (CLAUD MANDIL) گفت كه قیمت های نفت بی نهایت افزایش یافته اند. این قیمت ها غیر منطقی است و به اقتصاد آسیب می رساند و من فكر نمی كنم كه قیمت ها برای تمام سال در چنین سطحی باقی بماند و امیدوارم كه تولیدكنندگان اوپك از این كه می گویند قیمت ها در تمام سال در این سطح باقی خواهند ماند، دست بردارند. وزیر خزانه داری آمریكا آقای «جان اسنو» (JOHN SNOW) نیز اعلام كرد كه قیمت های نفت برای آمریكا نگران كننده هستند و در سطح بسیار بالایی قرار دارند و من از این قیمت ها خشنود نیستم. مدیراجرایی آژانس بین المللی انرژی در سخنان دیگری اعلام كرد كه پیش بینی می شود اوپك تولید خود را در ماه مارس ثابت نگاه دارد تا عرضه كافی نفت در بازار وجود داشته باشد و مصرف كنندگان نیز باید در زمینه مصرف انرژی، كارایی خود را افزایش دهند و با كاهش مصرف به افزایش قیمت ها پاسخ دهند. او گفت كه اقدام های زیادی برای افزایش كارایی انرژی می تواند در سراسر جهان صورت گیرد كه به ویژه در بخش حمل و نقل كاملاً ملموس خواهد بود او اضافه كرد كه در سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ نیز همانند سه ماه اول به نفت زیادی نیاز خواهیم داشت و اوپك باید اجازه دهند كه ذخیره سازی ها افزایش یابد. آنها می باید بازار نفت را آرام كنند و هرچند هدفی را برای قیمت های نفت معرفی نمی كنم اما می دانم كه قیمت های بالای ۵۰ دلار در بشكه مطمئناً در سطح بالایی قرار دارند. به دنبال این مخالفت ها، رسانه ها از قول سخنگوی اوپك اعلام كردند كه اوپك نسبت به مسئولیت های خود آگاهی دارد و سعی می كند كه تعادل را به بازار نفت برگرداند و اشتباهی مرتكب نشود و تعهد اوپك به ارائه قیمت های منطقی فراموشی شدنی نیست. وزیر نفت كویت آقای الصباح نیز اظهار داشت مادامی كه قیمت های نفت نزدیك به سطح كنونی قرار داشته باشند، وزیران نفت اوپك در اجلاس ماه مارس نیازی به كاهش تولید نفت خود نخواهند داشت و ذخیره سازی های نفت نیز هیچ نشانه ای از این كه ممكن است قیمت ها كاهش یابد را نشان نمی دهند و به این ترتیب، نگرانی اوپك برای كاهش قیمت ها در سه ماه دوم برطرف می شود. در حال حاضر، هیچ نشانه ای از این كه ذخیره سازی های نفتی به بیش از ۵۲ روز تقاضای نفت در كشورهای عضو OECD افزایش یافته باشند در دست نیست و اگر قیمت ها بیش از این افزایش یابد اوپكی ها واكنش نشان خواهند داد تا به قیمت ها كمك كنند و مانند سال ۲۰۰۴ اوپک تلاش خواهد کرد که قیمت ها افزایش غیرعادی نداشته باشند و عرضه لازم را اوپک به بازار ارائه خواهد داد. وزیر نفت عربستان سعودی نیز اعلام کرد که انتظار ندارد در سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ ذخیره سازی ها به بیش از ۵۲ روز تقاضای نفت در کشورهای OECD افزایش یابند. وزیر نفت لیبی آقای فتحی بن شتوان نیز به خبرنگاران گفت : اگر قیمت ها در همین سطح باقی بمانند نیازی به کاهش عرضه در اجلاس آتی اوپک وجود نخواهد داشت. مگر اینکه قیمت ها به زیر ۳۵ دلار در بشکه کاهش پیدا کنند و اگر قیمت ها بالاتر از ۳۵ دلار در بشکه باشند همه چیز رو به راه است و نیازی به کاهش تولید خود نخواهیم داشت. وزیر نفت لیبی پیش از این از محدوده قیمتی ۳۰ تا ۳۵ دلار در بشکه دفاع کرده بود. وزیر نفت قطر، آقای العطیه نیز در پاسخ به واکنش مصرف کنندگان اعلام کرد که قیمت های ۴۰ یا ۵۰ دلار در بشکه قیمت های بالایی هستند و قیمت های ۳۰ الی ۴۰ دلار قطعی است و اگر قیمت های در همین سطح فعلی باقی بمانند، فکر نمی کنم نیازی به کاهش بیشتر تولید خود داشته باشیم. وزیر نفت ونزوئلا نیز از همین مواضع دفاع کرد و گفت: سطح فعلی تولید باید حفظ شود. مدیر نفت و گاز وزارت انرژی اندونزی نیز اعلام کرد : قیمت ۵۰ دلار در بشکه در سطح بالایی قرار دارد و اوپک نیاز ندارد که سهمیه های خود را کاهش دهد، البته او افزود که اندونزی به دلیل واردکننده بودن نفت در صورت افزایش شدید قیمت ها ناچار خواهد شد که یارانه بیشتری پرداخت کند و از این جهت دچار خسارت خواهد شد. جانشین دبیر کل اوپک، آقای دکتر شهاب الدین نیز اظهار داشت؛ قیمت های نفت در جایی که بیش از۵۰ دلار در بشکه باشند، نیاز به کاهش تولید را در میان تولیدکنندگان عضو اوپک، کاهش خواهد داد. این اظهارات تا حدودی توانست روند صعودی قیمت های نفت خام را تعدیل کند، اما به هر حال شدت سرمای هوا در نیمکره شمالی این سخنان را نیز تحت تاثیر خود قرار داد و تاثیر گذاری آنها را کاهش داد به طوری که قیمت سبد اوپک در تاریخ ۲۸ ماه فوریه به ۲۶/۴۶ دلار در بشکه رسید که از ابتدای سال جاری بی سابقه بود. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت نیز که شاخص بازار نفت آمریکا است به سطح ۷۱/۵۱ دلار در بشکه افزایش یافت. بدی آب و هوا در هفته گذشته باعث شد که عبور و مرور نفت از تنگه بسفر در ترکیه و صادرات نفت روسیه از بندر «نوورو سیسک» دچار مشکل شود. این وضعیت اخبار مربوط به کاهش واردات نفت چین در ماه ژانویه و افزایش سطح ذخیره سازی های نفتی تجاری و آمریکا را نیز تحت الشعاع خود قرار داد. در حال حاضر به نظر می رسد، برخی از کشورهای عضو اوپک با توجه به قیمت های نسبتاً بالای نفت و فشارهای سیاسی موجود، در اجلاس آتی اوپک که در شانزدهم ماه مارس در اصفهان برگزار خواهد شد، تمایلی به کاهش تولید خود نداشته باشند، اما به هرحال این نکته نیز باید مورد توجه آنها قرار گیرد که تصمیم گیری آنها در مورد سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ خواهد بود که تقاضا برای نفت کاهش خواهد یافت و همچنین تاکید بر سطح ذخیره سازی تجاری نفتی کشورهای عضو OECD نمی تواند معیار مناسبی برای شناخت اوضاع بازار باشد؛ زیرا آمار این ذخیره سازی ها همواره با تاخیر منتشر می شود. افزون بر آن بخش عمده ای از ذخیره سازی ها را که در کشورهای غیر عضو OECD قرار دارد، دربر نمی گیرد.