مذاکره برای گسترش ناامنی

«پنتاگون آماده سازش با طالبان است سازش با طالبان پایان سیاسی چالشها در افغانستان خواهد بود اما این روند باید از طریق دولت اتفاق بیفتد »

«پنتاگون آماده سازش با طالبان است. سازش با طالبان پایان سیاسی چالشها در افغانستان خواهد بود اما این روند باید از طریق دولت اتفاق بیفتد.»

سخنان فوق به وزیر دفاع آمریکا - رابرت گیتس - تعلق دارد که یک روز پس از برگزاری اجلاس اضطراری ناتو در بخارست ایراد کرد. این در حالی است که وی یک روز پیش از این اجلاس- که در روز جمعه دو هفته پیش برگزار شد- با صراحت از تغییر استراتژی آمریکا در افغانستان سخن گفت و لازمه این تغییر را افزایش تعداد نظامیان ناتو و رویکرد عملیاتی تر آن دانست.

گیتس در آستانه اجلاس اضطراری ناتو، انگلیس را به سبب اتخاذ رویه مسالمت جویانه با طالبان در دو استان هلمند و قندهار-که تحت سلطه انگلیس است- سرزنش کرد و آن را با «امتیاز به جنایتکاران» برابر دانست. البته انگلیسی ها در واکنش به اظهارات رئیس پنتاگون با صراحت از عدم امکان پیروزی نظامی در افغانستان سخن گفته و بطور تلویحی آمریکایی ها را مورد حمله قرار دادند و اعلام کردند که برای جان و امنیت مردم اهمیتی قایل نیستند و روزنامه انگلیسی گاردین در همین ایام نوشت: تعداد غیرنظامیانی که در حملات نظامی آمریکا در افغانستان کشته می شدند روز به روز افزایش می یابد.

از سوی دیگر سایر کشورهای عضو ناتو که درصدی از حدود ۸۰هزار نیروی نظامی این سازمان در افغانستان را تامین می کنند از رویه انگلیس پیروی کردند، بعضی از آنها با صراحت از خارج کردن نیروهایشان از افغانستان سخن گفتند و بعضی دیگر اعلام کردند که حداکثر تا دو سال آینده همه نیروهای نظامی خود را از افغانستان خارج خواهند کرد. در این بین فشار کشورهای آلمان، ایتالیا و اسپانیا برای پذیرش گفت وگو با طالبان موقعیت آمریکا را در بین ۲۵ عضو دیگر ناتو تضعیف کرد. «ژان لویی ژوژلین» رئیس ستاد نیروهای مسلح فرانسه با اظهارات خود آخرین نقطه های امید آمریکا را به یأس تبدیل کرد. او با اشاره به اظهارات «مارک کالتون اسمیت» فرمانده نظامیان انگلیسی در افغانستان گفت: من با اظهارات افسر انگلیسی مبنی بر اینکه هیچیک از طرفین در افغانستان نمی توانند در این جنگ تنها با توسل به شیوه نظامی به پیروزی برسند و هیچ راه حل نظامی برای بحران افغانستان وجود ندارد موافقم و دقیقاً همین احساس را دارم».

آمریکایی ها که طی هفته های گذشته روی افغانستان و پاکستان متمرکز شده و بر استفاده از «مشت آهنین» و کنار گذاشتن گفت وگو تاکید می کردند در نهایت ناچار شدند ادبیات خود را تغییر دهند. در این رابطه نکته های قابل توجهی وجود دارد:

۱) اجلاس دو هفته پیش ناتو در بخارست عملاً به زورآزمایی میان آمریکا و ۲۵ عضو دیگر این سازمان تبدیل شد. سایه تحولات منطقه قفقاز و نگاه منفی آلمان و فرانسه به دخالت آمریکا در این تحولات بر اجلاس افکنده شده بود از این رو چانه زنی گیتس به جایی نرسید. وزیر دفاع فرانسه پس از اجلاس اعلام کرد: «استراتژی ناتو که مجدداً در اجلاس بخارست رومانی تبیین شد بر این امر تاکید کرد که جنگ با طالبان شکست خورده و به جایی نمی رسد.»

۲) گرایش به مذاکره با طالبان از حدود ۲ سال پیش یعنی از اواسط سال ۲۰۰۶ میلادی که آمریکا بشدت درگیر بحران عراق بود و تعداد تلفاتش در این سال به دو برابر سال قبل رسیده بود، پدیدار شد. اروپایی ها- و بخصوص انگلیس- که در غیاب آمریکا عملاً فرماندهی نیروهای ناتو را در افغانستان در دست داشت، رویه مذاکره با طالبان در ابعاد مختلف امنیتی و اقتصادی را در دستور کار قرار داد. انگلیسی ها حتی طی قراردادی به طالبان در ایالت قندهار اجازه رسمی کشت تریاک و حشیش دادند و عملاً به حفاظت از کشتزارهای طالبان پرداختند و طالبان در مقابل این امتیاز متعهد شد که کاری به کار نیروهای انگلیس در دو استان هلمند و هرات نداشته باشد. اضافه بر آن براساس یک توافق سری میان انگلیس و طالبان، زندانیان طالبان در زندان قندهار-که تعداد آنان به بیش از هزار نفر می رسید- با استفاده از کمک زندانبانان انگلیسی خود دیوارهای زندان را منفجر کرده و گریختند و این در حالی بود که صدها نیروی انگلیسی با تجهیزات مدرن از این زندان مراقبت می کردند!

۳) انگلیسی ها در سال ۲۰۰۷ با پیش کشیدن بحث «طالبان خوب» و «طالبان بد» و با این توجیه که با این تئوری درصدد ایجاد شکاف میان نیروهای طالبان هستند، پایه گذار نرمش در مقابل شبه نظامیان طالبان شدند. این رویه به جایی رسید که خود انگلیسی ها اعلام کردند طالبان به سه پنجم خاک افغانستان تسلط دارند.

۴) در شرایط فعلی که مذاکره با طالبان جای مذاکره با «طالبان خوب» را گرفته است، آمریکایی ها و انگلیسی ها داعیه جدا کردن طالبان از القاعده را سر داده اند و آنان مدعی اند طالبان یک جریان منطقه ای- شامل پشتونهای دو کشور افغانستان و پاکستان- و القاعده یک جریان جهانی و دارای ایدئولوژی ویرانگر می باشد اگر این تعریف درست باشد نیروهای ناتو و در رأس آن انگلیسی ها و آمریکایی ها باید به این سوال پاسخ دهند که چرا در طول ۷ سال گذشته هزاران بار پشتونهای افغانستان و پاکستان را هدف حملات سنگین خود قرار داده اند؟ و چرا گزارشی از نتایج مبارزه با القاعده ارائه نکرده اند.

۵) در طول ۷ سال گذشته همواره بدنه طالبان در معرض تهاجم کشورهای غرب بوده اند در عراق نیز حملات علیه مخالفان اشغال عراق توسط آمریکا به اجرا گذاشته شده و هزینه این مواجهه را مردم عراق پرداخت کرده اند تا جایی که بعضی از آمارها از کشته شدن نزدیک به یک میلیون عراقی طی ۵ سال گذشته حکایت دارند و عمده این کشته ها محصول بمباران های هوایی آمریکا بوده است. آمریکایی ها حتی در بصره در مواجهه با توده های مردم این استان از بمب های اتمی با خلوص پایین استفاده کردند و هزاران نفر را به قتل رسانده و دهها هزار نفر را به سرطان مبتلا کرده اند بنابراین می توان گفت تفکیک میان طالبان و القاعده یک سخن بی معنا برای ساکت کردن دنیا در مواجهه با موج فزاینده تلفات غیرنظامیان است.

۶) مذاکره با طالبان و آماده کردن میزهای گفت وگو در حالی صورت می گیرد که آمریکایی ها از روند دمکراسی در افغانستان ناامید شده اند چرا که دمکراسی در افغانستان مخالفان آمریکا را به قدرت رسانده است. آمریکا و سایر اعضای ناتو درست چندماه پیش از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، «کار با طالبان» را در دستور کار قرار داده اند این به آن معناست که آنان قانون اساسی، دولت برآمده از آن و حتی رئیس جمهوری که برای پذیرش آن از سوی مردم افغانستان تلاش زیادی کردند را نادیده گرفته و سازوکار جدیدی را که مخالف نظر مردم است دنبال می کنند.

۷) مقامات ناتو از «عدم پیروزی در جنگ» سخن گفته اند و مارک لاتون اسمیت فرمانده نظامیان انگلیسی در افغانستان در گفت وگو با هفته نامه ساندی تایمز گفت: «مردم -غرب- باید سطح انتظارات خود را درخصوص چگونگی پایان جنگ کاهش دهند ما قرار نیست در این جنگ پیروز شویم. هدف ما کاهش آشوبگری تا حد قابل کنترل است که دیگر یک تهدید راهبردی تلقی نشده و توسط ارتش افغانستان قابل کنترل باشد.» جای این سوال وجود دارد آیا واقعاً مسئله اصلی این است که ناتو امکان موفقیت در جنگ با طالبان- و در واقع القاعده- را ندارد و یا آنکه مسئله اصلی این است که آنان به طالبان و القاعده و هر گروه آماده تنش آفرینی نیاز دارند؟ دو هفته پیش هایدن رئیس سازمان CIA با صراحت اعلام کرد که «مشکل ما طالبان نیست» او حتی پا را از این هم فراتر گذاشت و گفت:«ما به دامن زدن به شورشها نیاز داریم تا بتوانیم نسخه پیروزی در جنگ با رقبا را پیدا کنیم». با این وصف مسئله ناتو و آمریکا اساساً جنگ افروزی و یا صلح طلبی طالبان نیست و ضمناً قرار نیست بعد از توافق نهایی با طالبان، خشونت ها فروکش کند و یا حتی اندکی کاهش پیدا کند.

۸) این تحولات یک نسخه انگلیسی است که تلاش می کند از دو استان تحت اشغال انگلیس به کل افغانستان و پاکستان گسترش یابد و حتی کل منطقه از لبنان و فلسطین در آن سوی آسیا تا پاکستان و افغانستان در این سو را متاثر نماید. انگلیسی ها در هلمند به طالبان گفتند هر کاری می خواهید بکنید فقط به نظامیان ما کاری نداشته باشید. طالبان این را از اواسط سال ۲۰۰۶ پذیرفتند و به کار خود- کشت خشخاش-تریاک - و حشیش از یک سو و کشتار مخالفان افغانی خود از سوی دیگر- سرگرم شدند در این مقطع آمار کشته های انگلیسی ها به کمتر از ۱۰درصد سال ۲۰۰۵ رسید ولی نیروهای دولتی و مردم افغانستان در این دو سال-۲۰۰۶ و ۲۰۰۷- ۴ برابر کشته دارند و در این دو سال سلطه طالبان از جنوب افغانستان به سمت شرق این کشور گسترش پیدا کرد. پس کاملاً پیداست که مذاکره با طالبان آغاز آشوب های جدیدی در منطقه است بدون آنکه آسیبی به متجاوزان و اشغالگران وارد آورد. اما آیا این خواب تعبیر شدنی است؟

سعدالله زارعی