نگاهی به کتاب هنر و معماری اسلامی

کتاب هنر و معماری اسلامی یکی از مراجع معتبر و عظیم در زمینه هنرهای اسلامی است نگارش آن به دست پژوهشگر فقید, ریچارد اتینگهاوزن, در سال ۱۹۵۹ میلادی آغاز شد

کتاب هنر و معماری اسلامی یکی از مراجع معتبر و عظیم در زمینه هنرهای اسلامی است. نگارش آن به دست پژوهشگر فقید، ریچارد اتینگهاوزن، در سال ۱۹۵۹ میلادی آغاز شد. جلد اول اثر که نوشته مشترک ریچارد اتینگهاوزن و دیگر پژوهشگر هنرهای اسلامی، اولگ گرابار است، فاصله زمانی سالهای ۱۲۵۰ - ۶۵۰ میلادی (۶۴۸ - ۳۰ هجری قمری) را در بر می گیرد.

نگارش بخش اعظم مجلد اول آن شش سال به طول انجامید و به دلایلی ناتمام ماند. حدود بیست سال بعد، شیلا بلر و استله ولان وظیفه صورتبندی و افزودن تصاویر تازه به آن را پذیرفتند و سرانجام حاصل این پژوهش عظیم در سال ۱۹۸۷ میلادی توسط انتشارات پنگوئن به چاپ رسید.

▪ این مجلد هشت فصل را در بر می گیرد که در سه بخش گنجانده شده اند و به شرح زیرند:

۱) بخش اول :

خلافت

ـ فصل اول - ظهور اسلام و فضای هنری

ـ فصل دوم - امویان و هنر آنها

ـ فصل سوم - سنت هنری عباسیان

۲) بخش دوم :

فروپاشی خلافت

ـ فصل چهارم - سرزمینهای غرب اسلامی

ـ فصل پنجم - فاطمیان در شمال آفریقا و مصر

ـ فصل ششم - ایران و آسیای مرکزی

۳) بخش سوم :

از قرن پنجم تا هفتم هجری

ـ دفصل هفتم - معماری ایران و آسیای مرکزی، هند، عراق، شمال بین النهرین، سوریه، مصر و آناتولی

ـ دفصل هشتم - هنرهای تزئینی ایران، عراق و جزیره، سوریه و آناتولی

در هر فصل از کتاب، معماری ابنیه و مصالح به کار رفته در آنها، هنرهای تزئینی، هنرهای کتاب آرایی و هنرهای کاربردی مورد بررسی قرار گرفته و در پایان هر فصل، تصاویری از نمونه های بررسی شده، آورده شده است.

در جلد دوم اثر که حاصل پژوهش های شخصی شیلا بلر و جاناتان بلوم است، تلاش شده است شکل کلی مجلد اول حفظ شود تا به یکپارچگی مجموعه لطمه ای وارد نشود. این مجلد، فاصله زمانی سالهای ۱۸۰۰-۱۲۵۰میلادی (۱۲۱۵ - ۶۴۸ هجری قمری) را در بر می گیرد.

مطالب در دو بخش کلی و بیست فصل گنجانده شده اند که به شرح زیر هستند:

۴) بخش اول :

۱۵۰۰ - ۱۲۵۰ میلادی / ۹۰۶ - ۶۴۸ هجری قمری

ـ دفصل اول - مقدمه

ـ فصل دوم - معماری ایران و آسیای مرکزی در دوره ایلخانیان و جانشینان آنها

ـ فصل سوم - هنرهای ایران و آسیای مرکزی در دوره ایلخانان و جانشینان آنها

ـ فصل چهارم - معماری ایران و آسیای مرکزی در دوره تیموریان و معاصران آنها

ـ فصل پنجم - هنر ایران و آسیای مرکزی در دوره تیموریان و معاصران آنها

ـ فصل ششم - معماری مصر در عهد مملوکان بحری

فصل هفتم - معماری مصر، سوریه و عربستان در عهد مملوکان بحری

ـ فصل هشتم - هنر مصر و سوریه در دوره مملوکان

ـ فصل نهم - معماری و هنر مغرب در دوره حفصیان، بنی مرین و بنی نصر

ـ فصل دهم - معماری و هنر در آناتولی در دوره ملوک الطوایف و عثمانیان

ـ فصل یازدهم - معماری و هنر هند در دوره سلاطین دهلی

۵ ) بخش دوم :

۱۸۰۰ - ۱۵۰۰ میلادی / ۱۲۱۵ - ۹۰۶ هجری قمری

ـ فصل دوازدهم : هنرهای مستظرفه در دوره صفویان و زندیان

ـ فصل سیزدهم - معماری ایران در دوره صفویان و زندیان

ـ فصل چهاردهم - معماری و هنر آسیای مرکزی در دوره ازبکان

ـ فصل پانزدهم - معماری عثمانی پس از فتح قسطنطنیه

ـ فصل شانزدهم - هنر عثمانی پس از فتح قسطنطنیه

ـ فصل هفدهم - معماری و هنر در مصر و شمال آفریقا

ـ فصل هجدهم - معماری هند در دوره گورکانیان و معاصران آنها در دکن

ـ فصل نوزدهم - هنر هند در دوره گورکانیان و معاصران آنها در دکن

ـ فصل بیستم - میراث هنر اسلامی دوره مؤخر

جلد اول کتاب در ایران به دست استاد ارجمند، دکتر یعقوب آژند به فارسی برگردانده شده و در سال ۱۳۷۸ از سوی انتشارات سمت به چاپ رسیده است.

جلد دوم اثر توسط اردشیر اشراقی ترجمه شده و انتشارات سروش در سال ۱۳۸۱ آن را منتشر ساخته است. چاپ جلد دوم اثر به صورت تمام رنگی و بر کاغذ گلاسه صورت گرفته است و همین امر موجب اختلاف قیمت زیاد دو مجلد شده است. وجود تصاویر فراوان و پانوشتهای کافی از نقاط قوت مجلد دوم به شمار می آید.