تأثیر روی تکمیلی مادران شیرده بر وضعیت رشد طولی اطفال شیرمادرخوار

مطالعات مختلفی در زمینۀ اثر تجویز مکمل روی بر وضعیت آن در شیر انجام شده است ولی هنوز اثر آن بر وضعیت روی شیر و بر رشد شیرخواران به خوبی, به ویژه در نواحی دچار كمبود حاشیه ای روی مشخص نیست

● مقدمه:

مطالعات مختلفی در زمینۀ اثر تجویز مکمل روی بر وضعیت آن در شیر انجام شده است ولی هنوز اثر آن بر وضعیت روی شیر و بر رشد شیرخواران به خوبی، به ویژه در نواحی دچار كمبود حاشیه‌ای روی مشخص نیست. هدف این مطالعه تعیین اثر تجویز روی تکمیلی در شش ماهۀ اول شیردهی بر غلظت روی شیر، روی پلاسمای مادران و وضعیت رشد طولی شیرخواران بوده است.

● مواد و روش‌ها:

این مطالعه از نوع كارآزمایی در فیلد بوده كه به صورت دو سوكور در شهر یزد انجام گرفته است. ۱۳۹ مادر شیرده در ۵ تا ۱۰ روز پس از زایمان به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. به یك گروه دو روز در هفته هر بار ۲۵۰ mg روی تكمیلی (سولفات روی) و به گروه دیگر دارونما به مدت شش ماه داده شد. در ماه اول و ششم شیردهی نمونۀ خون و هر ماه نمونۀ شیر گرفته شد. یادآمد خوراک ۲۴ ساعته و مشخصات انتروپومتریك شیرخواران و برخی متغیرها ثبت شد. روی به روش اسپكتروفتومتری جذب اتمی اندازه‌گیری شد.

● یافته‌ها:

پیروی مادران در مصرف كپسول‌ها، در كل ۹/۹۲ درصد و به تفكیك در گروه گیرندگان روی و دارونما به ترتیب ۱/۹۱ و ۴/۹۴ درصد بوده است. میانگین روی پلاسمای مادران در ماه اول و ششم شیردهی در گیرندگان روی تكمیلی به ترتیب ۵۲/۸±۱۲۴/۹ و ۲۷/۱±۱۲۱ (۰/۳۸=p) و برای گیرندگان دارونما به ترتیب۴۹/۱±۱۳۴ و ۲۳±۱۱۵/۶ ۹۵۶;g/dL (۰/۰۰۵=p) به دست آمد. میانگین غلظت روی شیر از ماه اول تا ششم در گیرندگان روی تكمیلی به ترتیب ۱۳۸±۳۱۰، ۸۴±۲۲۶، ۷۹±۱۸۲، ۷۳±۱۵۹، ۵۴±۱۱۱ و ۶۴±۱۱۸ و برای گیرندگان دارونما نیز به ترتیب۱۶۱±۳۲۲، ۹۰±۲۱۲، ۶۹±۱۵۲، ۵۷±۱۲۹، ۶۶±۱۰۳ و ۷۰±۱۰۹ ۹۵۶;g/dL به دست آمد.

غلظت روی شیر تا ماه ششم در هردو گروه سیر نزولی داشت ولی این روند در گروه گیرندۀ دارونما شیب بیشتری داشت، به طوری كه ماه سوم و چهارم تفاوت بین دو گروه معنی‌دار شد. متوسط رواداشت تأمین شدۀ انرژی و روی در مادران گیرندۀ روی به ترتیب ۹۷ و ۷۶/۵ و برای گروه دارونما نیز به ترتیب ۹۹ و ۷۴ درصد حاصل شده است.

به طور كلی برای شیرخواران گروه گیرندۀ روی ۳/۲۸ درصد و برای شیرخواران گروه دارونما ۴/۲۶ درصد از رواداشت روی تأمین شد. در مدت شش ماه، شیرخواران مادران گیرندۀ روی، ۳/۶ سانتی‌متر رشد طولی بیشتری داشتند. مقادیر خطر نسبی بازماندگی از رشد در شیرخواران از ماه سوم به بعد معنی‌دار به دست آمد.

● نتیجه‌گیری:

در این مطالعه مشابه برخی مطالعات، تجویز روی به مادران شیرده در افزایش روی پلاسما و شیر مادران نسبتاً مؤثر بوده و سرعت و میزان رشد شیرخواران، به ویژه رشد طولی آنها را افزایش داده است. از این رو، تجویز روی تكمیلی به مادران شیرده در شش ماهۀ اول شیردهی پیشنهاد می‌شود.

دكتر حسن مظفری خسروی۱، دكتر سید علی كشاورز۲، دكتر فریدون سیاسی۲، دكتر رضا اشراقیان۲،دكتر رضا مجدزاده۲، دكتر ربابه شیخ الاسلام۳

(۱) دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی شهید صدوقی یزد

(۲) دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی تهران

(۳) وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

نشانی مكاتبه: یزد، میدان باهنر، ساختمان شماره ۲ دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دكتر حسن مظفری خسروی

E-mail:mozaffari_h[at]hotmail[.]com