تغییر قاعده بازی قدرت ها

نگاهی از منظر اجلاس «مین» به مسیر روابط واشنگتن ـ مسكو

جورج بوش، رئیس جمهور آمریكا با پذیرایی از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در «واكرز پوینت»، ویلای خانوادگی و پدری خود ، تلاش كرد تا رضایت پوتین را برای هماهنگی در سیاست های ۲ كشور در زمینه مسائل مختلف بین المللی و اختلافهای موجود با طرف روس جلب كند.

این ملاقات در شرایطی انجام شد كه روابط میان آمریكا و روسیه در چند سال اخیر به خاطر موضوع هایی چون تضاد مواضع روسیه و آمریكا درباره ایران، مخالفت روسیه با ایجاد طرح ایجاد سپر دفاع موشكی در اروپا ( در لهستان و چك) ، انتقاد آمریكا از محدودیت آزادی های دموكراتیك در روسیه و مخالفت روسیه با جنگ عراق و موارد دیگری از این قبیل ، تا حدی رو به تیرگی نهاده بود.

برگزاری این ملاقات با درخواست پوتین رئیس جمهور روسیه انجام شد. در واقع پوتین كه قصد سفر به گواتمالا برای شركت در اجلاس كمیته بین المللی المپیك را داشت، خواستار ملاقات با بوش پیش از سفر به این كشور قاره آمریكا شد و بوش نیز كه در آرزوی به دست آوردن چنین فرصتی بود به او جواب مثبت را داد.

این برای نخستین بار است كه بوش پسر از یك رهبر خارجی در ویلای خانوادگی خودشان در «كن بانك پورت» ایالت «مین» در آمریكا كه در سواحل اقیانوس اطلس قرار دارد ، پذیرایی می كند.

در حالی كه بوش پدر در دوران تصدی پست ریاست جمهوری آمریكا، در این مكان میزبان حسین شاه فقید اردن، جان میجر و اسحاق رابین، نخست وزیران پیشین انگلیس و اسرائیل بوده است.

دمیتری پسكوف، سخنگوی كرملین در این باره اظهار داشته است : این واقعیت كه پوتین به «واكرز پوینت» دعوت شده است، بیش از هرچیز نشان می دهد كه ۲ رئیس جمهور از روابط شخصی بسیار گرمی كه با یكدیگر دارند لذت می برند ، چیزی كه تضمینی برای تلاش جهت حل حساس ترین مسائل بین المللی میان این ۲ نفر است.

بنابر گزارش روزنامه نیویورك تایمز، ایران یكی از محورهای اصلی ملاقات ۲ روزه پوتین و بوش بوده، به علاوه طرح استقرار سامانه دفاع موشكی در اروپا و مسائل دیگری چون كوزوو، عراق و ... از دیگر محورهای گفت وگوی ۲ رئیس جمهور بوده است .

رسانه های آمریكا در توصیف این دیدار با زبانی طنزآمیز به منوهای غذایی این منطقه و خرچنگ های خوشمزه آن اشاره كرده و این دیدار را «اجلاس خرچنگ»،ها نامیدند.از نكات شنیدنی دیگر این بود كه گفته اند آمریكایی ها پس از یك دوره جنگ لفظی با پوتین، اكنون حتی یك نوشیدنی به نام «معجون پوتین» هم آماده كرده اند تا در این مقطع حساس رئیس جمهور روسیه را عصبانی نكنندو در برخی از رستوران های محلی «كن بانك پورت» نوشیدنی جدیدی با نام «معجون پوتین» متشكل از: عصاره نیشكر، كیك سیب و آب پرتقال ارائه و سرو می شود.

در همین راستا «رویترز» نوشت: ۶ سال پس از این كه بوش گفت، به خاطر شباهت های روحی به پوتین كاملاً اعتماد دارد، پیوندهای بین ۲ كشور در پی نگرانی های روسیه از طرح سپر موشكی شرق اروپا و نگرانی های آمریكا در سركوب مخالفان در روسیه و مخالفت مسكو با جنگ عراق افزایش یافته است.

مقامهای آمریكایی با این تدارك ها تلاش كردند حضور ۲ روزه پوتین در ویلای خانوادگی بوش در «كن بانك پورت» را تنها یك دیدار دوستانه خوانده و هرگونه بحث بر سر مسائلی مانند سپر موشكی را رد كنند اما كارشناسان سیاست خارجی، بر این باورند كه تصمیم میزبانی از رهبر روسیه در ویلای خانوادگی، نشان دهنده عزم تازه بوش برای بهبود روابط است.

● نمایش پروژه اتحاد علیه ایران

تلاش بوش قبل و پس از برگزاری این دیدار بر این موضوع متمركز بود كه با استفاده از رسانه ها و تریبون های متعدد و با بزرگنمایی برگزاری این دیدار، از آن به عنوان یك موفقیت علیه ایران یاد كند .

در این راستا بوش سعی داشت حتی اندیشه مقابله با ایران را به دوره پدر خویش امتداد بخشیده وآن را به نوعی سیاست ریشه دار نشان دهد .

در این شرایط روسیه به عنوان یكی از اعضای دائم شورای امنیت و شریك ایران در پروژه های صلح آمیز هسته ای و نیروگاه اتمی بوشهر، به صورتی رسمی خود را مخالف تندروی های آمریكا نشان داد.

روزنامه نیویورك تایمز همزمان با مذاكره بوش وپوتین نوشت: آمریكا رایزنی های تلفنی خود را با اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل برای اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران آغاز كرده است. این منبع افزود حتی «نیكلاس برنز» معاون وزیر خارجه این كشور در این مذاكرات خواستار بازرسی از كشتی ها و هواپیماهای باری ایران با هدف جلوگیری از انتقال تسلیحات نظامی و قطعات مربوط به برنامه هسته ای ایران شده است . باز همین منبع آمریكایی ادعا كرد كه بوش تلاش دارد بیش از گذشته توجه پوتین را به تحریم بعدی و سومین تحریم و در نهایت متوقف كردن امور هسته ای ایران جلب كند.

همه این ها در حالی بود كه در روزهای گذشته اجماع جهانی برای به تعویق انداختن بحث تحریم ایران دست كم تا اوایل شهریورماه (جاری) به دست آمده است.

وبه همین دلیل بود كه یك مقام آمریكایی هر گونه خوشبینی در باره توافق قطعی آمریكا و روسیه درباره ایران را زدود و گفت: در این مذاكره موضوع فشار بیشتر بر ایران مهمترین موضوع «روی میز» بوده وبه هیچ وجه نمی توان پیش بینی ای در مورد واكنش ورفتار آتی پوتین به عمل آورد.

● نزاع موشكی ادامه خواهد یافت

بحث اجرای طرح سپر دفاع موشكی در خاك اروپا همچنان موضوع مهم و تأثیرگذار بر روند سیاست خارجی ۲ كشور آمریكا و روسیه است.

اكنون پس از ملاقات ایالت مین می توان گفت كه این ملاقات آخرین شانس های بوش و پوتین برای نزدیك كردن مواضع شان به یكدیگر بوده است، چرا كه جورج بوش اكنون وارد ۱۹ ماه آخر دوران ریاست جمهوری خود شده است و ولادیمیر پوتین نیز آماده انتقال قدرت به جانشین منتخب خود در انتخابات آینده ریاست جمهوری روسیه است.

پسكوف، سخنگوی كرملین ، در مورد نزدیكی روسیه به ایده طرح سپر دفاع موشكی می گوید كه برخلاف نظر رابرت گیتس، وزیر خارجه آمریكا، طرح استفاده از پایگاه راداری قبله در جمهوری آذربایجان ـ پیشنهادی كه پوتین دراجلاس گروه ۸ به طرف آمریكایی ارائه كرد- متمم طرح سپر دفاع موشكی آمریكا نیست، بلكه یك جایگزین برای طرح آمریكاست.

به نوشته برخی روزنامه های آمریكایی ، مقامات عالی رتبه دفاعی آمریكا خبر از پیشرفت های مهم در بحث تكنیكی اجرای هماهنگ طرح سپر دفاع موشكی میان آمریكا و روسیه داده اند.استناد این منابع به دیدارمحرمانه اخیر ژنرال هنری اوبرینگ، فرمانده آژانس دفاع موشكی و دستیاران عالی رتبه اش با همتایان روس وی است.

اما در این اثنا روس ها نیز اعلام كرده اند كه امكان ارتقای تكنولوژیكی پایگاه رادار قبله در جمهوری آذربایجان به منظور به روز نمودن فنی آن وجود دارد.

براساس این گزارش، ژنرال الكساندر یاكوشین، معاون اول فرماندهی نیروهای فضایی روسیه در جریان اولین بازدید خبرنگاران از تأسیس این پایگاه رادار در زمان شوروی سابق تاكنون گفته است: «این ایستگاه راداری می تواند در ابتدا موشك های بالستیك را كنترل كند و همچنین می تواند موشك های میانبرد از نوع اسكاد را كنترل كند.این امر در دوران جنگ ایران و عراق ثبت شد كه این رادار شلیك ۱۵۰ فروند موشك اسكاد را ثبت كرد.»

داریوش صفرنژاد

---