ترکیه و استفاده از فرصت ها

ترک ها استاد استفاده از فرصت ها و فرصت سازی ها هستند این ویژگی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در رسیدن این کشور به جایگاهی است که سبب شده ترکیه به موقعیت ممتاز در خاورمیانه و مناطق پیرامونی دست یابد

ترک‌ها استاد استفاده از فرصت‌ها و فرصت سازی‌ها هستند. این ویژگی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در رسیدن این کشور به جایگاهی است که سبب شده ترکیه به موقعیت ممتاز در خاورمیانه و مناطق پیرامونی دست یابد. ترکیه فاقد منابع طبیعی است، با این وجود با درک موقعیت از فرصت‌ها به بهترین شکل بهره گرفته و از آن در جهت ارتقای موقعیت خویش و تامین منافع سود می‌جوید.

بکارگیری این راهبرد سبب شده است که اقتصاد این کشور به شانزدهمین اقتصاد دنیا و ششمین اقتصاد اروپا تبدیل شود. ترکیه در سال ۲۰۰۷ بیست و دو میلیارد دلار، در سال ۲۰۰۸ هیجده و نیم میلیارد دلار و در سال ۲۰۰۹ با وجود بحران اقتصادی در جهان ۸/۷ میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی داشته است.

حجم سرمایه گذاری‌های این کشور از سال ۲۰۰۰ تاکنون نیز ۳/۱۷ میلیارد دلار بوده است. روابط ایران و ترکیه نیز در بخش‌های مختلف تبلور بکارگیری فرصت‌ها و فرصت‌سازی‌ها بوده است. نگاهی به روابط سه دهه ترکیه با ایران در زمینه استفاده از فرصت‌ها نشان دهنده مدیریت هوشمند سران ترکیه در بهره گیری از فرصت‌ها و یا فرصت سازی‌ها در جهت حفظ منافع خود در تنظیم روابط با ایران بوده است.

ترکیه گام‌های اولیه و اساسی خود برای جهش اقتصادی را از زمان اوزال با رویکرد به اقتصاد آزاد آغاز کرد. همزمانی این دوره با جنگ ایران و عراق سبب شد که ترک‌ها از جنگ دو کشور ایران و عراق به عنوان یک فرصت بهره جویند. آنکارا با اتخاذ سیاست بی طرفی در جنگ به بازارهای هر دو طرف دست یافته و ایران و عراق در دوران جنگ جولانگاه انواع و اقسام محصولات ترک شد.

این موضوع در کنار رویکرد جدید اقتصادی ترکیه از عوامل بسیار تاثیرگذار در جهش اقتصادی این کشور بوده است. در شرایط جاری نیز اعمال تحریم‌های خارج از قطعنامه سازمان ملل که ترک‌ها آن را رعایت خواهند کرد، در بعد اقتصادی فرصتی برای آنکارا و اقتصاد این کشور ایجاد می‌کند که ترکیه می‌تواند با استفاده از آن بر سرعت توسعه و رشد اقتصادی خود بیفزاید. اما تحول مهمتر و عمیق‌تر می‌تواند در دست اقدام باشد. تحقق احتمالی این تحول سبب جهش بزرگ در اقتصاد ترکیه و ضربه‌ای مهلک بر اقتصاد ایران خواهد شد. در حال حاضر خرید املاک برای ایرانیان در ترکیه منع قانونی داشته و خرید آن مستلزم عمل متقابل است.

اگر ملاحظات اقتصادی ترکیه در این موضوع بر سایر ملاحظات آنان غلبه کرده و آنان در آینده اقدام به لغو یک طرفه این قانون نمایند، به نظر می‌رسد حجم بالایی از سرمایه ایرانیان داخل و حتی خارج از کشور به ترکیه سرازیر خواهد شد.

موقعیت ممتاز جغرافیایی، آب و هوایی، همسایگی، همخوانی فرهنگی و از همه مهم‌تر ثبات و امنیت سرمایه‌گذاری با توجه به اینکه ترکیه از مراکز مهم سرمایه‌گذاری جهان شده است سبب خواهد شد که ترکیه نه تنها جای دبی را بگیرد بلکه در پروسه بلند مدت بخش مهمی از سرمایه‌های ایرانیان از دبی نیز به سوی این کشور سرازیر شود.

دیدار یک و نیم میلیون گردشگر ایرانی از ترکیه و نگاه مقایسه‌ای آنان از عوامل مهم کمکی در تحقق این روند خواهد بود. برگزاری کنسرت‌های مختلف در ترکیه و سرمایه گذاری مشترک ایرانیان با ترک‌ها در امر هتلداری و ... از جمله علائم شروع این روند است. تحقق این روند با توجه به اینکه بخش مهمی از جمعیت ایران از نظر زبانی به ترک‌ها نزدیک هستند، فارغ از ملاحظات جذب بیشتر سرمایه‌های این بخش از جمعیت ایران و ملاحظات آنکارا در این خصوص، می‌تواند در بلند مدت ملاحظات اجتماعی، سیاسی و امنیتی را نیز در پی داشته باشد. این ملاحظات منفی بیشتر از آنکه حاصل عملکرد آنکارا باشد حاصل عملکرد ما است.

ترکیه راه خود را یافته و در مسیر تعیین شده و با توجه به منافع خویش حرکت می‌کند. باید ما نیز با درک شرایط و ایجاد تغییرات ساختاری در بخش‌های مختلف و خصوصا در بخش اقتصادی شرایط موجود را تغییر داده تا بتوانیم علاوه بر ایجاد تحولی اساسی در داخل در محیط پیرامونی نیز تاثیرگذار باشیم.

مجموعه قابلیت‌های ژئوپلوتیکی ما و از آن مهم‌تر قابلیت‌های ما خصوصا در بخش منابع طبیعی بسیار فراتر از قابلیت‌های ترکیه است. اعمال مدیریت هوشمند در جهت ظهور کامل این قابلیت‌ها در عرصه داخلی و خارجی می‌تواند ما را در موقعیت بسیار برتر از ترکیه قرار دهد. شاید اشاره به یک نکته ما را بیشتر به این امر واقف کند. ترکیه علیرغم نداشتن گاز و نفت سال هاست تلاش دارد به مرکز انرژی منطقه تبدیل گردد، این در حالی است که ما دارای بزرگترین منابع گاز پس از روسیه بوده و سومین تولید کننده نفت در جهان هستیم. در بحث انرژی داشتن موقعیت و منابع از اهمیت فوق العاده برخوردار است که ایران هر دو را دارد.

تعمق در موقعیت ترکیه و ایران در این موضوع و یافتن پاسخی که حاصل آن امکان تبدیل شدن ایران به مرکز انرژی را فراهم می‌کند، می‌تواند راهنمای اقداماتی باشد که بتواند سبب ارتقا ایران به جایگاهی گردد که فارغ از موضوع انرژی در بخش‌های دیگرنیز کشورمان، به کشور محور در منطقه تبدیل گردد.

نویسنده : سینا آزاد