پیوندهای کال

مصائب ازدواج در سن پایین

۱۵ سال بیشتر نداشت، طی ۳ ماه گذشته، این دومین‌بار بود که دست به خودکشی می‌زد. سال گذشته پدرش در اثر اعتیاد، جان خود را از دست داده بود. با وجود مخالفت‌های خانواده همچنان مصر به ازدواج با شاگردمغازه ۱۸ ساله‌ بود...

غرق در آرزوهای جوانی، هنوز به بلوغ فکری نرسیده بود و هیچ‌گونه تلقی‌ای از زندگی مشترک نداشت. فکر می‌کرد زندگی در عروسی و زیر یک سقف بودن خلاصه شده. او از زندگی مشترک فقط عاشقی را می‌شناخت....

سن ازدواج در جای‌جای این دنیا متفاوت است، در کشورهایی مانند نیجریه، مالی، سودان و... متوسط سن ازدواج زیر ۱۸ سال است و ۵۰ درصد دختران در سنین کمتر از ۱۶ سال ازدواج می‌کنند. در آسیای جنوبی در بخشی از هند و سریلانکا ازدواج دختران کم سن (۱۲-۹ سال) با مردان مسن بسیار شایع و حتی به رسم تبدیل شده است، در کشورهای اروپایی سن ازدواج روزبه?روز بالاتر می‌رود. با به اثبات رسیدن مشکلاتی که با ازدواج‌ در سنین پایین بروز می‌کنند بسیاری از دولت‌ها تلاش دارند در این مورد قوانینی تصویب کنند مثلا در برخی مناطق مانند کشورهای شمال آفریقا، قصد دارند قوانینی وضع کنند تا سن ازدواج به بالای ۱۶ سال برسد. کشورهای اروپایی نیز تلاش می‌کنند ازدواج زیر سن ۲۱ سال را غیرقانونی اعلام کنند.

● بهترین سن ازدواج

یکی از عوامل مهم در ازدواج، سن است و کارشناسان مختلف در کشورهای دنیا بر سر اینکه چه سنی برای ازدواج مناسب است، توافق ندارند. عامل سن، بیش از سایر عوامل از قبیل سطح فرهنگی یا ریشه‌های جغرافیایی در ایجاد حس مشترک میان زن و شوهر نقش دارد. گرچه از نظر روان‌شناسی شاید سخت باشد که بتوان گفت مناسب‌ترین سن برای ازدواج، چه سنی است اما اگر بتوان در کشور، این قانون را وضع کرد که ازدواج‌ پایین‌تر از سن ۱۸ سال ممنوع است، قطعا عوارض و مشکلات بعد از ازدواج که سلامت زنان را تهدید می‌کند، کمتر خواهد شد.

● شرایط لازم برای ازدواج

ستون اصلی زندگی زناشویی، بلوغ فکری، عاطفی، مالی و جنسی هستند. در افراد زیر ۱۸ سال، هر ۴ پایه سست هستند و شاید فقط پایه چهارم تا حدی فعال باشد. در این سن پایه بلوغ فکری و مالی هنوز شکل نگرفته و هر لحظه احتمال سقوط بنای ازدواج وجود دارد.

▪ بلوع فکری و عقلانی: بلوغ فکری یعنی فرد به حدی از درک برسد که بداند چطور باید زندگی دونفره و بعد سه و... نفره را اداره کند. فرد باید در کنار رشد شخصیتی به حدی از بلوغ رسیده باشد که توانایی مدیریت اقتصاد خانه، همسر، تحصیل فرزندان و... را داشته باشد. معمولا این بلوغ در دختران بین سنین ۱۸ تا ۲۲ سالگی شکل می‌گیرد.

▪ بلوغ عاطفی: اغلب برای رسیدن به بلوغ عاطفی فرصتی به دختران داده نمی‌شود در حالی که لازم است دختران تحت نظر خانواده تجربه‌های عاطفی کسب کنند و از شکست‌های احتمالی درس بگیرند. دخترها بین ۲۴ تا ۲۷ سالگی به این بلوغ می‌رسند و می‌توان گفت این سن برای ازدواج آنها مناسب است.

▪ بلوغ جنسی: گرچه بلوغ جنسی برای ازدواج شرط لازم است، اما کافی نیست. در اغلب موارد، این تلقی غلط وجود دارد که دختر تا به بلوغ جنسی رسید، برای حفظ او باید وی را به قید ازدواج با یک مرد درآورد، در حالی که بلوغ جنسی خیلی سریع رخ می‌دهد و بعد از آن رسیدن به چند بلوغ مهم لازم است تا فرد آمادگی ازدواج پیدا کند.

● مشکلات ازدواج در سنین پایین

معمولا تفاوت سنی دخترانی که در سن پایین ازدواج می‌کنند با همسرشان حدود ۱۰ تا ۱۵ سال است. در این شرایط مشکلاتی پیش می‌آید که به برخی از مهم‌ترین‌های آن اشاره می‌کنیم:

۱.ناتوانی در مدیریت زندگی زناشویی: یک دختر ۱۶ ساله‌ در سنی نیست که بعد از ازدواج توانایی مدیریت زندگی زناشویی را داشته باشد. نداشتن قدرت، یعنی نداشتن مجال خودمختاری! در این شرایط او دیگر نمی‌تواند وقتی برای خود داشته باشد و مرتب باید برای انجام هر کاری از شوهر اجازه بگیرد. از سوی دیگر باید این نکته را در نظر گرفت که گاهی مدیریت نداشتن زن در روابط زناشویی باعث می‌شود مرد به دنبال ایجاد روابط جدید باشد. و این باعث می‌شود مرد در معرض ابتلا به با بیماری‌های جنسی قرار بگیرد و همسر جوان خود را هم مبتلا کند. پس عقاید رایج در مورد اینکه ازدواج در سنین پایین حتما از شیوع بیماری‌های جنسی جلوگیری می‌کند، اشتباه است و در برخی کشورهای دنیا خلاف این موضوع به اثبات رسیده است.

۲.نرسیدن به بلوغ فکری: بهترین سال‌های رشد انسان از نظر فکری، تحلیلی و شغلی بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی است. ازدواج در سنین پایین این فرصت را از فرد می‌گیرد و در نتیجه مراحل رشدی متوقف می‌شود.

۳.افزایش احتمال مرگ حین زایمان: دختران نوجوان از لحاظ فیزیکی آمادگی لازم برای بارداری ندارند. بیشترین میزان مرگ زنان باردار قبل از سن ۱۸ سالگی اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر، ازدواج در سنین زیر ۱۸ سال و بارداری در این سنین باعث می‌شود نوزادانی کم‌وزن به دنیا بیایند و از سوی دیگر دخترانی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند احتمال ابتلا به سرطان رحم در آنها با بالارفتن سن بیشتر است.

دکتر سامرند سلیمی

روان‌پزشک، خانواده‌درمانگر و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران