جیب های خالی گردشگری در انتظار سرمایه

هرچه بیشتر پیش می رویم بر جذابیت های گردشگری برای سرمایه گذاران افزوده می شود

«سرمایه‌گذاران می‌خواهند در کوتاه‌مدت به سود برسند»؛ این اعتقاد یکی از کارشناسان اقتصادی است که سرمایه‌گذاران را ریسک‌گریز می‌خواند و معتقد است، آنها مایلند بدانند آورده‌ای که دارند، در یک دوره کوتاه‌مدت با یک ریسک معمول و تعریف شده چقدر برایشان سود به همراه خواهد آورد. بی‌شک این شکلی منطقی از آن چیزی است که می‌‌توان از یک صاحب سرمایه انتظار داشت، اما فضای سرمایه‌گذاری در کشور چگونه است و چرا گردشگری در این میان مغفول می‌ماند؟

بسیاری معتقدند که سرمایه‌گذاری در حوزه‌ای همچون گردشگری، تابع شرایط اجتماعی و سیاسی متعددی است. فرشاد روحانی، یکی از همین افراد است؛ او برنده جایزه کارآفرینی انگلستان در سال ۱۹۸۸ بوده و توانسته است اولین بورس الکترونیک سرمایه‌گذاری را در کشور راه‌اندازی نماید. روحانی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در بخش نفت و گاز صورت می‌گیرد؛ چرا که سرمایه‌گذاران بر این باورند که این حوزه برایشان ریسک کمتری دارد.» وی شرایط مطلوب را برای سرمایه‌گذاری، ثبات سیاسی و اقتصادی عنوان می‌کند و می‌افزاید: «زمانی به این شرایط مطلوب برای سرمایه‌گذاران خواهیم رسید که پروژه‌ها مشخص و تعریف‌شده باشند.»

مدیر پایگاه اطلاعات سرمایه‌گذاری ایران، معتقد است از آنجا که گردشگری بیش از دیگر حوزه‌ها از متغیرهای اجتماعی و سیاسی تاثیر می‌پذیرد، بنابراین ممکن است کمتر مورد توجه سرمایه‌گذاران باشد. بر این اساس در موقعیتی که کشورها ثبات سیاسی و اجتماعی مناسبی نداشته باشند، شاید نتوان انتظار داشت در این حوزه سرمایه‌گذاری چشمگیری صورت گیرد.

فرشاد روحانی، اصلی‌ترین مشکل را در بحث سرمایه‌گذاری گردشگری، ضعف مدیریتی می‌خواند و اضافه می‌کند: «این ضعف مدیریت هم در بخش دولتی وجود دارد و هم در بخش خصوصی. کاری که باید برای سامان دادن به پروژه‌های موجود توریسم صورت گیرد، جمع‌آوری و گردآوری آنها است تا سرمایه‌گذاران بتوانند در قالب یک پکیج کامل از آنها آگاه شوند.» او با غیر متخصص خواندن برخی مسوولان این امر می‌گوید: «برخی چون در این زمینه تحصیلات نداشته‌اند یا کار نکرده‌اند، بنابراین نمی‌توانند دست به چنین گردآوری بزنند.» او گام بعدی را، جذاب کردن این پروژه‌ها برای سرمایه‌گذاران می‌داند؛ بااین حال معتقد است چنین بستری به ویژه در گردشگری کمتر پیش می‌آید: «سرمایه‌گذاران برای مراحل واگذاری به سازمان متولی مراجعه می‌کنند، اما برای دریافت مجوز بازسازی و تبدیل مثلا یک کاروانسرای قدیمی به هتل، با موانع متعددی مواجه می‌شوند و زمان بسیار طولانی تا دریافت مجوز باید صرف کنند.»

این فعال حوزه فرصت‌های سرمایه‌گذاری، با تاکید بر مشکل مدیریت معتقد است چنانچه این مشکل رفع شود و فرصت‌های سرمایه‌گذاری گردآوری و ساماندهی شوند، می‌توان بیشتر به سرمایه‌گذاری در این حوزه امیدوار بود.

● رونق کسب و کار، رونق سرمایه‌گذاری

گرچه با تغییر دولت و راهبردهای اقتصادی، همچنان تحول قابل توجهی در زمینه اقتصادی رخ نداده است، اما فضای کسب و کار در بخش گردشگری رو به بهبود است. یک کارشناس اقتصادی نیز بر این باور است: «بهبود فضای کسب و کار مستلزم ساختاری است که برای توسعه سرمایه‌گذاری به آن نیاز داریم.» فاتحی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، آرام نگه داشتن شرایط بازار را بهترین راه برای بهبود فضای کسب و کار در شرایط فعلی عنوان می‌کند؛ چرا که سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی نمی‌توانند نمایی از آینده کوتاه مدت فضای کسب و کار خود ترسیم کنند.

وی بر این نکته تاکید می‌کند که فضای کسب و کار بی‌برنامه فضای مطلوبی برای سرمایه‌گذاران نیست و سرمایه‌گذار تا اطمینان حاصل نکند که نتیجه آورده‌اش درآمدی بیش از آن هزینه در دوره زمانی تعریف شده خواهد بود، هرگز وارد این عرصه نخواهد شد. فاتحی نیز معتقد است که پس از این مرحله، دسترسی آسان به اطلاعات، ایجاد مراکز کارآفرینی و آموزش نیروهای متخصص باید مدنظر قرار گیرد.

● جذابیت روزافزون توریسم برای سرمایه‌گذاران

شرکت‌های سرمایه‌گذاری محدودی در زمینه گردشگری به جذب و تخصیص سرمایه در ایران اقدام کرده‌اند. شرکتی همچون شرکت گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران (سمگا) یکی از این شرکت‌ها است. اعتمادی، کارشناس سرمایه‌گذاری این شرکت، مراحل پذیرش و آغاز سرمایه‌گذاری را این‌گونه شرح می‌دهد: «نخست طرح‌هایی از سوی کارشناسان ما یا افراد حقیقی و حقوقی دیگر، پیشنهاد می‌شود. پس از آنکه از سوی متخصصان در مصاحبه با «دنیای اقتصاد» بررسی شد و طرح توجیهی آن مورد وصول واقع شد، پروژه به سرمایه‌گذار یا شرکت تعرفه می‌شود.» او معتقد است که گردشگری می‌تواند سودده باشد و این در صورتی است که طرح‌ها کارشناسی بشود؛ در غیر این صورت به هدف نخواهد رسید. اعتمادی با گسترده خواندن زیرمجموعه‌های قابل سرمایه‌گذاری بخش گردشگری، می‌گوید: «معمولا سرمایه‌گذاران این حوزه، قبلا خودشان فعالیت در صنعت توریسم را تجربه کرده‌اند و سپس وارد سرمایه‌گذاری آن نیز می‌شوند.» او همچنین با اشاره به اینکه «ممکن است گردشگری، زمینه موردنظر سرمایه‌گذاران نباشد»، اضافه می‌کند: «با این وجود، هم‌اکنون شرایط دیگر مثل دهه هفتاد نیست که این بخش مورد کم‌لطفی قرار بگیرد و هرچه بیشتر پیش می‌رویم بر جذابیت‌های گردشگری برای سرمایه‌گذاران افزوده می‌شود.»

افزایش اقبال بین‌المللی برای ورود گردشگران خارجی به کشور، ایران را با مساله‌ای به نام کمبود زیرساخت‌های گردشگری مواجه کرده است. چنانچه پیش از این نیز به آن پرداخته بودیم، بسیاری از فعالان نگرانی‌هایی از این دست دارند و به یقین رفع آن جز با سامان دادن به برنامه‌ها و پروژه‌های مشخص و همچنین فعال شدن سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، به وقوع نخواهد پیوست. فارغ از این موضوع، پتانسیل‌های بسیار گسترده‌ای برای سرمایه‌گذاری گردشگری، در جای جای کشور عزیزمان وجود دارد که هرکدام می‌توانند، این کشور را به مقصد جذابی برای گردشگران تبدیل کند.

پرستو فخاریان