چرا تهران باید عمودی رشد کند

شاید بتوان یکی از مهم ترین دلایلی را که مدیران شهری به سبک ساختمان سازی بلند رغبت نشان می دهند, گره خوردن آن به توسعه پایدارشهری عنوان کرد چرا که اجرای مفهوم شهر پایدار و پرتراکم از طریق بلند مرتبه سازی ساختمان ها از جمله مواردی است که از سوی مجامع بین المللی برای دستیابی به شهرهای پایدار پیشنهاد شده است

شاید بتوان یکی از مهم‌ترین دلایلی را که مدیران شهری به سبک ساختمان‌سازی بلند رغبت نشان می‌دهند، گره‌خوردن آن به توسعه پایدارشهری عنوان کرد؛ چرا‌که اجرای مفهوم شهر پایدار و پرتراکم از طریق بلند مرتبه‌سازی ساختمان‌ها از جمله مواردی است که از سوی مجامع بین‌المللی برای دستیابی به شهرهای پایدار پیشنهاد شده است.

هرچند که نباید فراموش کرد مواردی که برای دستیابی به یک شهر پایدار از جمله برنامه‌ریزی کاربری زمین، ساختمان‌های پایدار، انرژی و فرم‌های شهری، حمل و نقل پایدار، پراکنش آلودگی‌ها و فرم‌های شهری و نیز تراکم در دستیابی به پایداری نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.

● کوتاه‌ترین پایتخت

تحقیقات صورت گرفته در خصوص چگونگی رشد هندسی پایتخت‌های جهان نشان می‌دهد ‌که تهران با تنها دودرصد ساختمان‌های بلندتر از ۹ طبقه، کمترین تعداد ساختمان‌های بلندمرتبه را داراست و میزان ۹۸درصد ساختمان‌های کمتر از ۹ طبقه در این شهر موجب شده تا از نظر ارتفاع کوتاه‌‌ترین پایتخت جهان محسوب شود. هرچند این واقعیت برخلاف تصور عامه است که تهران را شهری با ساختمان‌های بلندمرتبه می‌دانند؛ چراکه بررسی‌ها نشان می‌دهد، تهران شهری با ساختمان‌های کوتاه بوده و متوسط ۶/۱ طبقه در آن نشان می‌دهد که پایتخت کشورمان در سطح، شکل گرفته است. به عقیده بسیاری از کارشناسان رشد افقی شهرها هزینه‌هایی اضافی را برای نگهداری آن به مدیران شهری تحمیل می‌کند و زمانی که یک شهر در سطح، رشد می‌کند هزینه‌های سربار خدمات‌رسانی آن هم افزایش می‌یابد و با توجه به پراکندگی تراکم، نیاز به امکانات خدماتی زیادی وجود دارد و مسوولان مجبورند مبالغ بیشتری را نسبت به زمانی که شهر در ارتفاع توسعه می‌یابد، برای ارایه خدمات هزینه کنند.

همچنین این موضوع باعث خواهد شد که خدمات به‌صورت کافی در سطح شهر توزیع نشود و اساسا ضعف‌هایی در این رابطه به وجود بیاید که گاهی نیز به بروز نارضایتی‌هایی می‌انجامد. هرچند که کارشناسان بر این باورند تهران در حالی در سطح توسعه پیدا کرده که محدودیت‌های بسیاری در مورد زمین در این شهر وجود دارد و توجه به این مساله ضروری، موجب می‌شود که شهر در ارتفاع رشد کند.

● تامین امنیت در شهرهای قد کوتاه

برخی کارشناسان شهرسازی و معماری در این نکته که تهران و کلان‌شهرهایی که رشد افقی دارند از نظر شهرسازی امنیت لازم را نداشته و احتمال بروز پاره‌ای از مشکلات امنیتی در آنها وجود دارد متفق‌القول نبوده و بر این باورند که رشد افقی زمینه مساعدتری را برای بروز مسایل امنیتی و سیاسی فراهم می‌آورد. چراکه به عنوان نمونه در یک واحد مسکونی که ۵۰ واحد دارد و زمین کمتری نیز اشغال شده امکان خدمات‌رسانی در ابعاد وسیع وجود دارد و اساسا از نظر امنیتی نیز شرایط مطلوب‌تری فراهم است در حالی ‌که در محدوده‌ای که واحدها در سطح شکل گرفته‌اند و پراکنده هستند امکان خدمات‌رسانی به صورت مطلوب که در ساختمان‌های بلند مرتبه‌وجود دارد، وجود ندارد و از نظر امنیتی نیز در مقایسه با واحدهای بلندمرتبه چندان قابل اعتماد نیست.

شاید بتوان گفت ایجاد امنیت مطلوب از دیگر اولویت‌هایی است که موجب شده در حال حاضر برنامه‌ریزان شهری راهبرد فشرده‌سازی‌ و افزایش تراکم و رشد عمودی هوشمندانه را در پیش بگیرند و آن را یک راهکار اساسی برای توسعه پایداری و برقراری امنیت بدانند.

● عدم امکان سرمایه‌گذاری تخصصی ‌انبوه‌سازی

مشکل کمبود زمین در تهران در کنار عدم تشکیل سرمایه بزرگ در ساخت و ساز شهری را می‌توان از دیگر موانع انبوه‌سازی و شهرسازی عنوان کرد؛ چراکه دیگر زمینی که امکان ساخت و ساز انبوه و مجموعه‌سازی مثل شهرک غرب یا اکباتان در آن وجود داشته باشد، در پایتخت وجود ندارد. همچنین به عقیده بسیاری از معماران، صنعتی‌سازی‌ تنها در شیوه ساخت مجموعه‌های بزرگ و بلند محقق و موجب می‌شود. اگر ساختمان دارای تولید صنعتی شود و ارزش تولیدات صنعتی بالا برود و در مقایسه با ساخت ‌و ساز انفرادی که در آن سرمایه‌گذاری تخصصی نمی‌شود برای به ‌وجود آوردن بخش اقتصادی نیز نیازمند سرمایه‌گذاری تخصصی و ساخت‌و‌ساز مجموعه‌ای است. علاوه بر این در بلندمرتبه‌سازی نیاز سرانه از حیث خدمات به شکل مطالعه شده تامین می‌شود در حالی که در شهر از حیث درمانگاه، مدرسه ‌و دیگر امکانات این امکان وجود ندارد که به شکل هم‌زمان نیاز سرانه تامین شود و این امر تابع استفاده از امکانات پیش‌بینی شده است. نکته‌ مهمی نیز که نباید فراموش کرد هزینه ساخت پایین مجموعه‌های بلندمرتبه است؛ چراکه در ساختمان‌های مدوله (مدل واحد)، همه ابعاد مضربی از ۵/۱ است؛ اما با تولید انبوه، صنایع جنبی را می‌توان در داخل خود پروژه تعریف کرد که حداقل هدر‌رفت را به‌وجود می‌آورد. به‌عنوان مثال در تک‌ واحد‌سازی اگر در لوله‌ها دو درصد دورریز وجود داشته داشته باشد این دو درصد را می‌توان در مجموعه‌سازی‌ حذف کرد چون تولید انبوه است یا از قالب‌های بتن می‌توان استفاده بیشتری کرد که این موارد در کنار صرفه‌جویی در زمان و تامین منابع مجموعه‌سازی‌ است. همچنین به راه‌افتادن گردش نقدینگی، امکان پیش‌فروش، مشارکت بانک‌ها و دیگر مواردی که از جنبه‌های مثبت اقتصادی بلندمرتبه و مجموعه‌سازی محسوب می‌شود نیز در جای خود قابل بررسی و ارزیابی هستند.

منبع: شهرنوشت