یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا

چشم اندازهای عضویت ایران درسازمان تجارت جهانی وپیامدهای آن


چشم اندازهای عضویت ایران درسازمان تجارت جهانی وپیامدهای آن

موافقت ۱۴۷ عضوسازمان تجارت جهانی بادرخواست كشورمان برای پیوستن به این نهادبین المللی علاوه برآنكه آغازروندرسمی عضویت ایران درسازمان تجارت جهانی محسوب می شودایران رابه عنوان عضوناظراین سازمان به رسمیت می شناسد

موافقت ‏۱۴۷ ‏عضوسازمان تجارت جهانی بادرخواست كشورمان برای پیوستن به این نهادبین المللی علاوه برآنكه آغازروندرسمی عضویت ایران درسازمان تجارت جهانی محسوب می شودایران رابه عنوان عضوناظراین سازمان به رسمیت می شناسد‏.‏ بااین همه روندبررسی درخواست كشورمان برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی كه درنهایت به تصمیم روزپنج شنبه پنجم خردادماه نمایندگان این سازمان درژنووموافقت باپیوستن جمهوری اسلامی ایران به این نهادبین المللی انجامیدروندی بافرازونشیب هایی فراوان وطولانی وباشایبه برخوردهای سیاسی بوده است ‏.‏ اعمال نظروسلیقه سیاسی قدرتی خاص درپرونده عضویت ایران درسازمان تجارت جهانی كه به مدت نه سال كشورمان راازآغازروندپیوستن به این سازمان بدورنگاه داشته بودمی تواندازنقاطضعف وتاریك ساختارسازمان تجارت جهانی وچگونگی تعامل آن باواحدهای سیاسی داوطلب پیوستن به آن تلقی شود‏.‏

نهادی كه بنابرشرح وظایف خود,وظیفه تسهیل درامرتجارت وبازرگانی بین المللی رابرعهده داردباشائبه برخوردهایی كاملاسیاسی وبه دور ازبدیهی ترین اصول منطق روابطبازرگانی واقتصادی جهان به مدت نه سال دراجابت به درخواست عضویت ایران دراین سازمان ناتوان بود‏.‏

جمهوری اسلامی ایران درسال ‏۱۳۷۵ ‏خورشیدی اولین درخواست خودرابرای عضویت درسازمان تجارت جهانی ارایه كرد,امااین درخواست تاسال ‏۱۳۸۰ ‏به دلیل عدم وجوداجماع درمیان كشورهای عضو,دردستوركارشورای عمومی سازمان تجارت جهانی قرارنگرفت ‏.‏

دراردیبهشت ماه سال ‏۸۰ ‏تقاضای ایران به عنوان یكی ازمواردمطرح شده دردستوركارشورای عمومی سازمان تجارت جهانی قرارگرفت ,اماازآن پس نمایندگان دولت آمریكادرنشست های این سازمان در‏۲۲ ‏نوبت درخواست عضویت ایران دراین سازمان راوتوكردند‏.‏

ازآنجاكه دراساسنامه سازمان تجارت جهانی پذیرش اعضای جدیددراین سازمان بایدبااجماع تمامی كشورهای عضوسازمان همراه باشددولت آمریكا به دلیل تعارض باجمهوری اسلامی ایران امكان وتوكردن درخواست های مكرر ایران رابرای عضویت دراین سازمان یافته بود‏.‏

آمریكایی هاآشكارابراجرای سیاست های خوددراعمال تحریم های همه جانبه بازرگانی برضدجمهوری اسلامی ایران پافشاری می كردندودامنه خصومت خودراباكشورمان به بزرگترین نهاداقتصادی جهان كشاندند‏.‏

بااین همه روندتحولات سیاسی كشورمان وگفت وگوهای مستقیم جمهوری اسلامی ایران باسه كشوراروپایی آلمان فرانسه وانگلیس درخصوص پرونده هسته ای تهران درآذرماه ‏۱۳۸۲ ‏آمریكاوهم پیمانان اروپایی آن راناگزیر به تجدیدنظردربرخی اعمال محدودیت های اقتصادی برضدایران كرد‏.‏ وزیران امورخارجه سه كشوراروپایی درمذاكرات تهران درازای تعلیق برخی فعالیت های هسته ای كشورمان متعهدشدندعلاوه برگشودن فصل جدیدی در روابطبازرگانی اتحادیه اورپاوجمهوری اسلامی ایران ازدرخواست عضویت تهران درسازمان تجارت جهانی جانبداری كنندوزمینه پیوستن كشورمان به این نهادبزرگ اقتصادی جهان رافراهم سازند‏.‏ ژاك شیراك رییس جمهوری فرانسه درفوریه سال گذشته میلادی ودرآستانه دیدارباجرج بوش رییس جمهوری آمریكادرگفت وگوباخبرنگاران درپاریس به دفاع ازمذاكرات هسته ای سه كشوراروپایی باجمهوری اسلامی ایران پرداخت ‏.‏

وی دربخشی ازسخنان خودباتوجه به درخواست تهران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی وحمایت اروپاازچنین درخواستی اعلام كرد‏:‏این حق ایران است كه به سازمان تجارت جهانی بپیوندد‏.‏

اروپاییان كه درطول مذاكرات طولانی خودبامقام های كشورمان ازاراده سیاسی ایران برای ازسرگیری فعالیت های هسته ای خوددرصورت نقض موافقتنامه تهران آگاه بودندوازسوی دیگرتوان شگرف هسته ای جمهوری اسلامی ایران ازنظرشان پنهان نمانده بودرویه معقولی رادرعمل به تعهدات خودپیشه كردند‏.‏

برگزاری مذاكرات تجاری ایران واتحادیه اروپادربروكسل درفوریه سال جاری (بهمن ماه )وتلاش دیپلمات های اروپایی درمتقاعدساختن واشنگتن در پرهیزازمخالفت باعضویت ایران درسازمان تجارت جهانی ازجمله دستاوردهای تهران درمذاكرات هسته ای خودبااتحادیه اروپابوده است ‏.‏ مقام های ارشدكاخ سفیدازجمله كاندولیزارایس وزیرخارجه آمریكابا اشاره به مذاكرات هسته ای اروپاییان باجمهوری اسلامی ایران ازماه مارس گذشته (فروردین ماه )باتغییرمواضع پیشین خوداعلام كردندواشنگتن دیگر مخالفتی باپیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی نخواهدكرد‏.‏ درچنین شرایطی نشست روزپنجشنبه پنجم خردادماه گذشته سازمان تجارت جهانی درژنوسوییس باشركت نمایندگان ارشد‏۱۴۶ ‏كشورعضواین سازمان برگزارشدودرخواست پیوستن ایران به این سازمان مطرح وبااجماع آرا كشورهای عضوبه تصویب رسید‏.‏

یك دیپلمات ایرانی كه درنشست روزپنجم خردادماه درژنوحضورداشت در گفت وگویی تلفنی باخبرگزاری جمهوری اسلامی دروین اعلام كرد‏:‏كشورمان ازامروزبه عنوان عضوناظردرسازمان تجارت جهانی حضوردارد‏.‏ وی درموردروندعضویت كامل ایران درسازمان تجارت جهانی نیزگفت ‏:‏پس ازپذیرفتن ایران به عنوان عضوناظر,ازاین پس مذاكرات روی تعریف و تبیین ساختارگفت وگوهای بعدی كه بیشتردرابعادفنی وتجاری است ,آغاز می شود‏.‏ این دیپلمات مرحله بعدی این روندرامذاكره باكشورهای عضوبرای عضویت كامل ایران درسازمان تجارت جهانی عنوان كرد‏.‏وی پذیرش عضویت ناظرایران درسازمان تجارت جهانی رابسیارمهم ویك رویدادتاریخی خواندوگفت ‏:‏ سنگ اندازی هاوایجادمشكلات سیاسی اكنون برطرف شده است وازاین پس مسایل فنی وتجاری برای عضویت رسمی ایران درسازمان تجارت جهانی در اولویت قراردارد‏.‏

همزمان بااین رویدادمهم سیاسی واقتصادی دیدگاه های مختلفی درزمینه چگونگی عضویت ایران درسازمان تجارت جهانی وبازتاب های آن برای اقتصاد كشورمان ازسوی كارشناسان وصاحب نظران مسایل اقتصادی وبازرگانی مطرح شده است ‏.‏ برخی نقطه نظرهابه فقدان آمادگی ساختارهای اقتصادی كشورمان برای پیوستن به این نهادبین المللی اشاره داردوبرخی دیگراین تحول رافرصتی بی مانندبرای ادغام تجاری ایران درخانواده بزرگ جهانی ودرنهایت رشد وشكوفایی بازرگانی واقتصادی كشورمان قلمدادمی كنند‏.‏ بااین حال به نظرمی رسدپیش ازبررسی نقطه نظرات یادشده نگاهی اجمالی به سازمان تجارت جهانی واهداف وساختارآن برای درك دقیق وعمیق تراین مسئله ضرورت داشته باشد‏.‏ ‏ بزرگترین تشكل بازرگانی جهان كه امروزه سازمان تجارت جهانی خوانده می شود,درحقیقت ازده سال پیش تاسیس وجانشین سازمانی شدكه آن راموافقت نامه عمومی تعرفه وتجارت یاگات می نامیدند‏.‏ تاریخچه تاسیس گات نیزبه سال های پس ازجنگ جهانی دوم وهنگامی باز می گرددكه كشورهای پیرونظام اقتصادی بازارآزادبه رهبری آمریكادر تلاش برای گسترش مبادلات آزادتجاری میان خودبرآمدند‏.‏ نمایندگان ‏۲۲ ‏كشورجهان درسال ‏۱۹۴۷ ‏میلادی درشهرژنوسوییس باامضای مفادموافقتنامه عمومی تعرفه وتجارت درحقیقت به تفاهمی كلی درباره ایجادتسهیلات برای مبادله تجاری میان خودبرآمدند‏.‏

موافقتنامه عمومی تعرفه وتجارت گات سازمانی بین المللی نبودكه به عنوان مرجعی فراملی توان اعمال اقتداربراعضای خودراداشته باشد بلكه همچنانكه ازنام آن پیداست توافقی چندجانبه میان كشورهای امضاكننده پیمان بودكه خواستارایجادتسهیلاتی بیشتربرای مبادلات آزادوفارغ از محدودیت های سنگین گمركی میان خودبودند‏.‏

افزایش تدریجی اعضای گات منجربه برگزاری نشست های منظم ودوره ای كشورهای عضوبرای بررسی مسایل تجاری وبازرگانی پیمان گردیدكه ازآن به عنوان (دور)نام برده می شد‏.‏ ازجمله مواردمهمی كه دراین نشست هابه تصویب اعضای گات رسیدمی توان به ممنوع ساختن دامپینگ یافروش كالابه قیمت های پایین وغیرمتعارف برای مقابله بارقیبان بازرگانی وهمچنین به رسمیت شناخته شدن اصل كامله الودادویابرخورداری خودكاراعضای گات ازامتیازات بازرگانی كه یكی ازاعضابرای یكی ازطرف های تجاری خودقایل می شودنام برد‏.‏

می توان گفت كه گات تعاملی همراه بااحتیاطوفقدان اعمال اقتدار نسبت به اعضای خودراپیشه كرده ودربرخی مواردوبه ویژه درحمایت از تولیدمحصولات كشاورزی وتولیدات آسیب پذیركشورهای عضوقایل به وضع استثنائاتی شده بود‏.‏موفقیت مهم دیگرگات رابایددركاهش قابل توجه تعرفه های گمرگی میان كشورهای عضووایجادفضای رقابت ودرنتیجه افزایش كیفیت تولیدكالاوخدمات دربازرگانی جهانی دانست ‏.‏

بااین همه نقطه عطف فعالیت موافقتنامه تعرفه وتجارت جهانی گات را كه درنهایت به موافقت اعضای آن باتشكیل سازمان تجارت جهانی منجرشد بایددرمذاكرات دوراروگوئه بین سال های ‏۱۹۸۶ ‏تا‏۱۹۹۴ ‏میلادی جست وجوكرد‏.‏


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 6 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.