آمریكا باید گوش دهد

« بشار اسد » , رئیس جمهور ۴۰ ساله سوریه , معتقد است خاورمیانه روی لبه پرتگاهی در حركت است كه در عمق آن , چیزی جز آشوب و هرج و مرج نیست او در مصاحبه با مجله آلمانی « اشپیگل » ماه سپتامبر , از روابط سخت كشورش با آمریكا , فشارهایی كه برای رفتن به جنگ وجود دارد و چالش هایی كه از جنگ در لبنان و عراق پدید آمده است , سخن گفته است

● مصاحبه اشپیگل با بشار اسد

« بشار اسد » ، رئیس جمهور ۴۰ ساله سوریه ، معتقد است خاورمیانه روی لبه پرتگاهی در حركت است كه در عمق آن ، چیزی جز آشوب و هرج و مرج نیست . او در مصاحبه با مجله آلمانی « اشپیگل » ( ماه سپتامبر ) ، از روابط سخت كشورش با آمریكا ، فشارهایی كه برای رفتن به جنگ وجود دارد و چالش هایی كه از جنگ در لبنان و عراق پدید آمده است ، سخن گفته است .

● آقای رئیس جمهور ، حمله نافرجام تروریست ها به سفارت آمریكا در عراق ، باعث كشته شدن شش نفر شد و یك بار دیگر توجه دنیا را به روابط پیچیده سوریه و آمریكا معطوف كرد . شما از پیشینه این حمله چه می دانید ؟

▪ این اتفاق ، یك حمله تروریستی بود كه در ظاهر نمی توان چیز زیادی در مورد آن گفت . تروریسم ، امروز حالتی فكری است كه از یك سو با جهل و نادانی سروكار دارد و از سوی دیگر می توان آن را ناشی از یاس و ناامیدی از وضعیت سیاسی حاكم بر جامعه دانست كه گاهی حالت انتقام به خود می گیرد . پیشینه حمله آخر هم این گونه به نظر می رسد : واكنشی به سیاست های آمریكا در عراق و فلسطین .

● یكی از مهاجمان ، مدتی پس از انجام عملیات تروریستی زنده بود . آیا سرویس های اطلاعاتی شما توانستند اطلاعاتی از این فرد به دست آورند ؟

▪ نه . او در آن مدت در كما بود . اطلاعات ما بر پایه چیزهایی است كه از كامپیوتر مهاجمان به دست آمده است . این ها از همان طیف فكری هستند كه ما می شناسیم ؛ مردان القاعده ؛ در یك صحنه زنجیره وار از جنس جهان بینی خاص شان ، مردان جوانی از مناطق حاشیه ای دمشق كه رابطه ای با جهان بیرونی ندارند ؛ یعنی دقیقا چیزی كه آن ها را خطرناك می كند . ما می توانیم با یك گروه تروریستی مبارزه كنیم ، اما این هسته های ایزوله شده به ما می گویند چنین ایده هایی به صورت گسترده در سطح جامعه نفوذ پیدا كرده اند .

● وزیر امور خارجه آمریكا ، خانم رایس ، از سوریه به خاطر نقشی كه در پیشگیری از حمله داشت ، تشكر كرد . اما شما در جواب به تندی از سیاست های خاورمیانه ای آمریكا انتقاد كردید . چرا از این رفتار كه نشانه نادری از حسن نیت آمریكا بود ، استفاده نكردید ؟

▪ خانم رایس از ما به خاطر سیاست هایمان تشكر نكردند ، تنها از واكنش ما به این تهاجم تشكر كردند . اما این حمله دقیقا به خاطر سیاست های آمریكا در منطقه اتفاق افتاد .

● چرا آمریكا باید در این مورد مقصر باشد ؟

▪ چون آن ها به ناامیدی در كشور ما دامن می زنند و گفت و گوی میان فرهنگ ها را كم رنگ می كنند و تازه بعد از آن ، نوبت به ادبیات آمریكایی ها می رسد . استفاده رئیس جمهور بوش از واژه « فاشیسم اسلامی » نمونه بارز آن است . سخنان اخیر پاپ هم بخشی از آن است . چنین حالاتی ، اوضاع را پیچیده تر می كنند و نیاز به انتقام را ایجاد می كنند .

● احساس انتقام در عراق و فلسطین می تواند قابل درك باشد ؛ اما در سوریه ؟

▪ اشتراكات زیادی بین مردم ما وجود دارد . چه در عراق ، چه فلسطین و چه سوریه . ما احساسات ، عادات و تعصبات مشتركی داریم . به دمشق نگاه كنید . ۵۰۰ هزار پناهنده از بلندی های اشغال شده جولان ، ۵۰۰ هزار پناهنده از فلسطین و ۱۰۰ هزار نفر از عراق این جا زندگی می كنند . ما به نیازهای این مردم اهمیت می دهیم . اما آن چه از غرب دریافت می كنیم ، درخواست هاست .

● چه اتفاقی باید بیفتد تا آمریكا و سوریه آشتی كنند ؟

▪ آمریكا باید گوش دهد ؛ باید به درخواست ها و علایق دیگران گوش دهد . اما دولت آمریكا علاقه ای به شباهت ها ، حتی اگر آشكار و عیان باشند ، ندارد . به جنگ علیه تروریسم فكر كنید . به نظر من روش واشینگتن را می توان همچون روش دكتری دانست كه برای از بین بردن تومور یك بیمار به آن شلیك می كند . تروریسم ، به جای ناپدید شدن ، در حال رشد است . ما هر دو از آن رنج می بریم ، اما ‌آمریكا نمی خواهد با ما همكاری كند .

● این وضعیت پس از ۱۱ سپتامبر كمی متفاوت بود .

▪ بله . پس از حمله ۱۱ سپتامبر . من نامه ای به بوش نوشتم و همكاری های امنتیی بیشتری پیشنهاد كردم . این پیشنهاد برای مدتی مورد استقبال قرار گرفت و ما ، همان طور كه رئیس سیا « جرج تنت » در كنگره مطرح كرد ، جان آمریكایی های بسیاری را نجات دادیم . بعد ، جنگ عراق شروع شد و آمریكا مشكلات بسیاری پدید آورد ، همكاری ما هم تمام شد .

● پس از حمله اخیر ، دوباره بین دیپلمات های سوریه و آمریكا ارتباط برقرار شد .

▪ بله . اما این كه این ملاقات ها به جایی برسند یا نه به خواست آمریكا بستگی دارد . چه موضوعاتی باید مورد بحث قرار بگیرند ؟ آیا ما می خواهیم یك جا بنشینیم ، قهوه بخوریم و در مورد آب و هوا حرف بزنیم ؟ یا می خواهیم در عراق ، لبنان و فرآیند صلح خاورمیانه به چیزی برسیم ؟ آن ها كه این را از دولت آمریكا می پرسند هرگز به دیدگاه آمریكا نخواهند رسید .

● یك دیدگاه وجود داشت ؛ دموكراسی در عراق ، مدلی برای منطقه .

▪ این دموكراسی امروز كجاست ؟ نام گذاری شواهد برای رسیدن به یك دیدگاه كافی نیست . این كه من می گویم یك قصر بزرگ خواهم ساخت ، اما پولی برای آن ندارم یك دیدگاه نیست ، یك تصویرسازی است .

● وقتی كه مساله به عراق می رسد ، شما بسیار بدبین می شوید . كشورهای خاورمیانه چه كار می توانند برای عراق بكنند ؟

▪ من قبل از جنگ هم بسیار بدبین بودم . من به آمریكایی ها گفتم شكی نیست كه شما پیروز خواهید شد . اما بعد در یك مرداب غرق خواهید شد ؛ چیزی كه الان اتفاق افتاده است . از آن كه من فكر می كردم بدتر است . دو مشكل بزرگ در عراق وجود دارد : اول مساله فدرالیزم است ، چیزی كه بزرگترین منازعه بین سنی ها و شیعه هاست و دوم كركوك و درگیری های داخلی است كه میان كردها و اعراب در جریان است . به این مشكلات باید توجه نشان داد . اشاره بیش از حد به انتخاباتی كه آمریكایی برای عراق به ارمغان آورده اند و بالا رفتن استانداردهای زندگی در عراق ، كمكی به آمریكایی ها نخواهد كرد . این ها مسایل سطحی جامعه عراق هستند .

● مشكلات تقسیم عراق به سه بخش شمال كردنشین ، جنوب شیعیان و مركز سنی ها چه خواهند بود ؟

▪ این مساله مخرب و آسیب رسان خواهد بود ، نه تنها برای عراق كه برای تمام منطقه ، از سوریه و اطراف خلیج فارس گرفته تا آسیای میانه . پاره كردن یك گردنبند و افتادن دانه های آن را به زمین تصور كنید . تقریبا تمام كشورها عوامل تجزیه كننده طبیعی دارند و وقتی كه تجزیه نژادی و دینی در یك كشور اتفاق بیفتد ، به زودی در دیگر مناطق هم اتفاق خواهد افتاد . همچون پایان حیات اتحاد جماهیر شوروی خواهد بود و حتی بدتر از آن ، جنگ های بزرگ ، جنگ های كوچك ، هیچ كس قادر نخواهد بود منازعات را كنترل كند .

● پس شما علاقه مند هستید كه فردی قوی و بانفوذ عراق را یكپارچه نگه دارد ؟

▪ الزاما نه یك فرد ، یك هسته مركزی قدرتمند و این باید به عراقی ها واگذار شود كه مشخص كنند این هسته چه گونه باید باشد . یك هسته مركزی سكولار بهترین و مناسب ترین گزینه برای یكپارچه نگه داشتن این پازل قومی و مذهبی است ، اما باید یك كاراكتر قوی ملی هم داشته باشد . آن هایی كه با تانك های آمریكا به عراق رسیدند ، قابل قبول نیستند .

● پس از آ‎تش بس میان اسراییل و حزب الله ، شما یك سخنرانی مهم در مورد وضعیت خاورمیانه داشتید . در این مصاحبه ، از « مقطع زمانی انتقادآمیز تاریخ سوریه و منطقه » یاد كردید . فرصت در چه نهفته است ؟

▪ آشكار است كه جنگ و منازعه و ناپایداری وضعیت ، برای هیچ كس قابل قبول نیست . حال آمریكا وارد صحنه می شود ، چون فقط آمریكا به خاطر سنگینی اش می تواند معامله گر اصلی صلح در خاورمیانه باشد ، اما بوش زیرفشار است و متهم شده است كه برای برقراری صلح در شش سال در عراق ، مدیریت نكرده است . نقش دیپلماسی اروپا هم در حال رشد است . ما به طور مشخص نمی خواهیم اروپا نقشی ویژه ای ایفا كند . ما انتظار داریم اروپا و آمریكا برای به دست آمدن صلح در كنار هم باشند .

● نقش سوریه چیست ؟

▪ بدون سوریه صلحی در خاورمیانه نخواهد بود . منازعات لبنان و فلسطین به طور مستقیم به سوریه مرتبط می شوند . من پیش تر به ۵۰ هزار پناهنده فلسطینی اشاره كردم . اگر ما می خواستیم منازعات خود را با اسرائیل درباره بلندی های جولان حل كنیم ، صلح به دست نمی آمد . می توانستیم امید فلسطینی ها را از آمدن بگیریم و آن ها را به جنگ جویان مقاومت تبدیل كنیم . همین دلیل این است كه سوریه برای رسیدن به صلح پایدار در منطقه بسیار تعیین كننده است.

● چه بر سر پناه جویان فلسطینی خواهد آمد ؟ آن ها به كجا باز خواهند گشت ؟

▪ آن ها حق بازگشت دارند ؛ حداقل به فلسطین .

---