همه چیز درباره دارو

دارو غذا نیست ولی اگر به حد درمانی مصرف شود سم هم نیست این ساده ترین و در عین حال علمی ترین تعریفی است که از دارو شده است

دارو غذا نیست ولی اگر به حد درمانی مصرف شود سم هم نیست. این ساده ترین و در عین حال علمی‌ترین تعریفی است که از دارو شده است. هر دارو مانند هر ابزار یا وسیله‌یی دارای خصوصیاتی است که در اینجا مهمترین آنها به زبانی ساده شرح داده می‌شود:

▪ نام دارو:

هر دارو دارای یک نام عمومی (ژنریک) است که هر کارخانه‌ی داروسازی این نام ژنریک را با یک نام اختصاصی (تجارتی) به بازار عرضه می‌نماید.

▪ فرمول:

هر دارو دارای فرمول شیمیایی است که ممکن است ساده و یا گسترده‌ و از یک فرمول یا چند فرمول تشکیل شده باشد.

▪ مکانیسم اثر:

دارو بعد از وارد شدن در بدن برای اثر بخشی باید به خوبی اثر کند که مکانیسم‌ اثر دارو گفته می‌شود.

▪ فارماکوکینتیک:

به طور خلاصه به معنای اثر بدن بیمار روی دارو مانند اتصال به پروتئینهای پلاسما، زمان اثر دارو، مدت زمانی‌که دارو در بدن می‌ماند، زمان رسیدن به حداکثر اثر درمانی عمرنیمه‌ی دارواست.

▪ موارد مصرف:

دارونیز مانند هر وسیله‌‌ی دیگری دارای موارد استعمالی است که این امر توسط پزشک مشخص می‌شود.

▪ متابولیسم:

مجموعه‌ی تغییرات شیمیایی دارو در بدن تا جذب و اثرآن متابولیسم خوانده می‌شود. اکثر داروها برای جذب باید به صورت محلول در آب درآیند. مهمترین محل متابولیزه شدن داروکبد است.

▪ جذب:

بیشترین قسمت دارو در روده‌ی کوچک جذب می‌شود ولی این امر مانع از آن نیست که دارو در مری ، معده یا روده بزرگ جذب نشود.

▪ دفع:

بیشترین دفع دارو از طریق کلیه‌ها است که این امر بستگی به غلظت دارو، فرمول دارو و سرعت تصفیه‌ی آن در کلیه دارد به جز کلیه‌ها دارو ممکن است از طریق مدفوع، تعریق و یا ...دفع شود.

▪ مقدارمصرف (دوزاژ):

این عنوان از نحوه‌ی‌ استفاده‌ی چگونگی مصرف دارو صحبت می‌کند که تعیین مقدار آن باید توسط پزشک تعیین شود.

▪ حساسیت:

هر فردی ممکن است به هر ماده‌ی ‌غذایی و یا دارویی حساس باشد که این حساسیت ممکن است گذرا (مانند خواب آلودگی) و یا شدید ( مانند پنی‌سیلین) باشد.

▪ موارد منع استعمال:

در صورتی که مصرف دارو نزد بیمار خاصی غیر مجاز باشد استفاده از آن موجب وخیم‌تر شدن حال بیمار می‌گردد.

▪ عوارض جانبی:

طبعاً هر دارویی با اثر روی یک عنصر احتمالاً عنصر دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد که گاهی اوقات این عوارض ثانویه نامطلوب می‌باشند و گاهی مطلوب که در مورد اخیر حتی موارد استعمال اصلی دارو را تحت الشعاع قرار می‌دهد مانند ماینوکسیدیل که در اصل داروی ضد فشارخون است ولی در مصرف عملاً دیده شده که سبب رویش مو می‌گردد و امروزه به عنوان یکی از داروهای پرمصرف در ریزش مو مصرف می‌شود.

▪ احتیاطات:

مصرف هر دارویی باید با احتیاط صورت گیرد که با شرایط بالینی خاص هر بیمار این احتیاطات شدت وضعف دارد.

▪ مصرف در بارداری:

از دهه‌ی‌ ۱۹۶۰ که مصرف قرصی به نام تالیدومید سبب تولد نوزادان ناقص ‌الخلقه گردید مصرف دارو در دوران بارداری مورد توجه قرار گرفت. غیر از موارد خاص مصرف هر نوع دارویی در سه ماهه‌ی اول حاملگی ممنوع است.

▪ مصرف در دوران شیردهی:

به علت ترشح هر نوع دارو و حتی بعضی از اغذیه‌ در داخل شیرمادر، دارو ممکن است از طریق شیر به بدن نوزاد وارد شود.

▪ مصرف دارو در نوزادان، خردسالان، سالمندان

مصرف دارو در نوزادان (سنین قبل از دبستان)، خردسالان (سنین بعد از دبستان) و درسالمندان (به علت فرسودگی ‌بافتها) با مصرف دارو در افراد معمولی متفاوت است.

▪ شرایط نگهداری دارو:

این باور که کلیه‌ داروها باید در یخچال نگهداری شوند باور غیر صحیحی است. در نگهداری دارو باید به برچسب روی دارو در مورد نحوه‌‌ی نگهداری آن دقت کافی شود.

▪ اشکال دارویی:

داروها به طور معمول به شکل جامد (قرص، کپسول، شیاف)، مایع (شربت، ژل، پماد) و تزریقی (وریدی، عضلانی و جلدی) و...عرضه می‌گردند.

دکتر احمد رهنمای چیت ساز

داروساز