مسجد

در تعریف لغوی «مسجد» در معاجم و فرهنگ های لغت، تعابیر گوناگونی جلب نظر می‌کند که در واقع تمامی آنها به یک معنی بازگشت می‌کند. مسجد در زمان عربی اسم مکان مشتق از ریشه تلاش مجرد «سجد» …

در تعریف لغوی «مسجد» در معاجم و فرهنگ های لغت، تعابیر گوناگونی جلب نظر می‌کند که در واقع تمامی آنها به یک معنی بازگشت می‌کند. مسجد در زمان عربی اسم مکان مشتق از ریشه تلاش مجرد «سجد» است و در زبان فارسی به معنی جایگاه نماز و محل عبادت به کار رفته است و در ا ین که چرا کلمه مسجد برای مکان عبادت و محل نماز استعمال شده است گفته اند: از آنجا که سجود، شریف ترین و مهم ترین ارکان نماز است و در آن بیش از دیگر افعال نماز،‌انسان به خداوند نزدیک تر می‌شود.

در اصطلاح عرفی مسجد، عبادتگاه خاص مسلمانان است اگر چه در قرآن کریم بر معابد ملل سابق نیز این واژه اطلاق شده است.

«قالوا الذین غلبوا علی امر هم لنتخذن علیهم مسجدا» (کهف - آیه ۲۱) این قضیه راجع به اصحاب کهف و پیش از نزول قرآن است و مراد از مسجد در این آیه کلیسا یا.... است.و یا «سبحان الذین اسری بعیده لیلا» من المسجد الحرام الی المسجد القصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا» (اسراء آیه ۱) باید توجه داشت که به هنگام نزول قرآن، مسجد الاقصی از معابد اهل کتاب بود. از گذشته ها کمله «جامع » را بر واژه مسجد اضافه می‌کردند که در ریشه یابی تاریخی این کلمه باید گفت: لفظ جامع در واقع صفت است برای مسجد بزرگی که در آن نماز جمعه برپا می شده است و به نظر می‌رسد که این واژه نخستین بار توسط خیلفه دوم هنگامی که دستور بنای مساجد جامع را جهت برگزاری نماز جمعه به والیان و استانداران شهرهای اسلامی صادر کرد، استعمال شده است.

بنابه روایات تاریخی، عمر طی بخشنامه ای از کارگزاران خود در سرزمین های گشوده شده و دیگر شهرهای نوبنیادخواست مسجدی مخصوص نماز جمعه و مساجد دیگری برای برگزاری نمازهای یومیه در میان قبایل بنا نمود و هنگامی که روز جمعه فرا رسید مردم در مسجد الجماعه برای ادای نماز جمعه گردهم آیند. (سیوطی - حسن المحاضره - ج۲ ص ۱۴۹ )واژه مسجد جمعا ۲۸ بار در قرآن کریم ذکر شده است که ۲۲ مورد به صورت مفرد و در ۶ مورد دیگر به صورت جمع آمده است. در مجموعه آیاتی که در آنها از مسجد یاد شده است. در برخی از اهمیت مسجد و جایگاه رفیع آن در اسلام سخن گفته به میان آمده و در بعضی دیگر پاره ای احکام مسجد بیان شده و در برخی به مسجد الحرام و احکام خاص آن، مسجد الاقصی و نیز مسجد اصحاب کهف اشاراتی شده است.ذیلا به برخی از مهمترین تعابیر وتفاسیر به کاررفته در خصوص مسجد در قرآن مجید اشاره می‌شود.

۱) مسجد، نخستین خانه توحید (آل عمران - آیه ۹۶)‌

۲) هدف اصلی از بنای مسجد، عبادت خدای یگانه (جن - آیه ۱۸)

۳) مساجد براساس توحید و تقوا بنا شوند (توبه - آیات ۱۰۸ - ۱۰۷ )

۴) مشرکان حق بنای مساجد خدا را ندارند (توبه - آیات ۱۸ و ۱۷ )

۵) مساجد، کانون های انوار الهی و مراکز ایمان و هدایت (نور - آیه ۳۶)

۶) مساجد، پایگاههای ضد استثمار و ستم (بقره - آیه ۱۱۴)