چرا تزریق به مخازن نفت, اولویت اصلی در مصرف گاز طبیعی است

در حوزهٔ صنعت انرژی و اقتصاد کلان جامعه, صیانت از منابع و ذخایر نفت خام به عنوان یکی از ضروریات مهم و استراتژیک مطرح است زیرا در حال حاضر, وابستگی کشور به درآمدهای نفتی به گونه ای است که حتی نوسانات قیمت نفت خام از طریق تأثیر بر درآمدهای ناشی از صدور, بر روند فعالیت های اقتصادی کشور تاثیر قابل ملاحظهِ ای خواهد داشت

امروزه روش‌های مختلفی برای افزایش بازیافت نفت در دنیا اعمال می‌شود که بنابر ویژگی‌های هر مخزن نفتی، با یکدیگر متفاوت هستند. از این رو، یافتن روش بهینه برای افزایش بازیافت نفت از مخازن، نیازمند انجام مطالعات جامع و سپس اعمال روش مناسب است. در کشور ما بنابر شرایط موجود، تزریق گاز به مخازن نفتی برای بازیافت نفت، برای بیشتر مخازن کشور مناسب تشخیص داده شده است. در مطلب، نظرات خانم مهندس خالقی، رییس امور برنامه­های بلندمدت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت، در این مورد بیان شده است:

● مقدمه

در حوزهٔ صنعت انرژی و اقتصاد کلان جامعه، صیانت از منابع و ذخایر نفت خام به‌عنوان یکی از ضروریات مهم و استراتژیک مطرح است. زیرا در حال حاضر، وابستگی کشور به درآمدهای نفتی به‌گونه‌ای است که حتی نوسانات قیمت نفت خام از طریق تأثیر بر درآمدهای ناشی از صدور، بر روند فعالیت‌های اقتصادی کشور تاثیر قابل ملاحظهِ‌ای خواهد داشت.

● اهمیت تزریق به مخازن نفتی

تزریق گاز به میادین نفتی همواره یکی از اولویت‌های مهم شرکت ملی نفت ایران در چارچوب اهداف کیفی این شرکت به شمار رفته است. این امر به چند دلیل عمده از اهمیت خاصی برخوردار است:

▪ لزوم حفظ حق آیندگان از منابع هیدروکربوری

▪ لزوم نگهداشت ثروتی ملی که باید تأمین‌کننده سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت بخش نفت و دیگر بخش‌های اقتصاد و استحکام‌بخش زیرساخت‌های اقتصادی کشور باشد.

▪ وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای ناشی از صادرات نفت خام

● سه عامل تعیین‌کننده

با توجه به ویژگی‌های خاص منابع نفتی کشور و نیز رفتار مخزن در قبال تزریق گاز، توجه به دونکته اساسی در تزریق گاز به مخازن، ضروری است:

۱) با توجه به ویژگی‌های خاص فیزیکی و شیمیایی هر میدان، تزریق گاز با حجم و ترکیبی مناسب با مدیران صورت پذیرد.

۲) تزریق گاز در زمان مقتضی و مناسب انجام شود تا از هرزروی نفت میدان جلوگیری گردد. عدم تزریق به موقع به یک میدان، آسیب‌های جبران‌ناپذیر و غیرقابل برگشتی را به میدان وارد خواهد ساخت؛ به گونه‌ای که افزایش تزریق گاز به یک میدان در زمانی پس از زمان مقتضی در بسیاری موارد، هیچگونه تأثیری در بازیافت ثانویه نفت نخواهد داشت.

بنابراین، توجه به حجم و ترکیب گاز تزریقی و نیز زمان مناسب تزریق، سه عامل مهم و تعیین‌کننده برای تأثیرپذیری هرچه بیشتر میدان از برنامه‌های تزریق است.

● لزوم تزریق گاز به میادین

بررسی مقایسه‌ای استفاده از گاز در بخشهای مختلف مصرف‌کننده، نشان می‌دهد که شاخص نت یک گاز در بخش تزریق معادل ۱۱ سنت / متر مکعب است که از نت یک گاز در سایر بخشهای مصرف‌کننده بیشتر است (شاخص نت یک، نشان‌دهندهٔ بازدهی اقتصادی هر واحد گاز طبیعی مصرف شده در هر بخش از بعد اقتصادی است) بر این اساس می‌توان گفت نخستین اولویت مصرف گاز، تزریق است.

بنابراین صیانت از منابع نفتی کشور و انجام به موقع برنامه‌های تزریق، نه تنها از بعد اقتصاد بخشی بلکه از بعد استراتژیک اقتصاد شرکتی و اقتصاد کلان جامعه از اولویت خاصی در مقایسه با سایر مصارف برخوردار است و این امر، ضرورت توجه هرچه بیشتر به این بخش را آشکار می‌کند.

● تأمین گاز مورد نیاز تزریق و منافع اقتصادی کشور

برای تأمین گاز مورد نیاز تزریق به میادین نفتی، تدوین برنامه‌های تولید (عرضه) و نیز، پیش‌بینی میزان تقاضای گاز طبیعی، اهمیت فراوان دارد. گاز طبیعی یکی از حامل‌های انرژی با ویژگیهای خاص اقتصادی (جایگزینی با فرآورده‌های نفتی)، اجتماعی و زیست‌محیطی است که جاذبه خاصی را از نظر مالی و بخشی دارد. علاوه بر آن ایجاد امنیت عرضه انرژی در کشور رابطه مستقیمی با برنامه‌های تولید این حامل انرژی دارد. اما باید به این واقعیت توجه کرد که تخصیص تولید محدود گاز طبیعی در دوره‌های زمانی مشخص، باید با درنظر گرفتن اولویت‌های مصرف (اعم از مصارف‌بخشی، تزریق و صادرات) انجام شود؛ به‌عبارتی منافع اقتصادی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت کشور را باید در چارچوب سیاستهای کلان اقتصادی کشور و به طور همزمان مورد توجه قرار داد.

(دیدگاه مهندس خالقی)