۵ سپتامبر سال ۱۹۰۵ میلادی ـ شکست تحقیرآمیز روسیه تزاری از ژاپن

۱۰۵ سال پیش در روز ۵ سپتامبر سال ۱۹۰۵ میلادی در شهر پرتسموث ایالات متحده ، پیمان پرتسموث میان روسیه تزاری و امپراتوری ژاپن امضا شد که سند شکست نظامی ارتش تزاری در جنگ با ژاپن …

۱۰۵ سال پیش در روز ۵ سپتامبر سال ۱۹۰۵ میلادی در شهر پرتسموث ایالات متحده ، پیمان پرتسموث میان روسیه تزاری و امپراتوری ژاپن امضا شد که سند شکست نظامی ارتش تزاری در جنگ با ژاپن بود.

پس از شکست تحقیرآمیز روسیه از ژاپن و از دست دادن بندر پورت آرتور در چین و نابودی ناوگان دریایی روسیه در تنگه تسوشیما ، روسیه تزاری ناگزیر شد برای صلح با ژاپن براساس مفاد پیمان پرتسموث نیمی از جزیره ساخالین ، متصرفاتش در منچوری ، پورت آرتور و شبه جزیره لیائوتونگ را به ژاپن واگذار کند.

در عین حال ، روسیه قیمومت ژاپن بر کره و بخش اعظم منچوری را به رسمیت شناخت.

البته تئودور روزولت ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده در این میان دخالت می کند ، زیرا تقاضاهای ژاپن در پی شکست روسیه تزاری به مراتب بیشتر از سرزمین هایی بود که براساس پیمان پرتسموث به دست آورد.

شکست روسیه تزاری یکی از قدرت های بزرگ جهان از یک کشور کوچک آسیایی عواقب ناخوشایند و غیرقابل پیش بینی برای رژیم تزاری به بار آورد.

رقابت نیکلای دوم ، تزار روسیه و موتسوهیتو ، امپراتور ژاپن منشا جنگ این دو کشور شد.هر دو نفر می خواستند مانند غربی ها مستعمراتی را به چنگ آورند و هدف مشترک آنها کشور چین بود.

روس ها از قیام بوکسرها در چین استفاده کرده و با تصرف بخشی از منچوری و شبه جزیره لیائوتونگ و پورت آرتور از ژاپنی ها پیشی جستند.آنها یک پادگان قوی در پورت آرتور ایجاد کردند.

بریتانیا که از این گسترش طلبی روس ها ناراضی شد به ژاپن تعهد سپرد که در صورت حمله این کشور به روسیه دخالت نخواهد کرد. ژاپنی ها بدون دادن اعلان جنگ به روسیه در شب ۷ و بامداد ۸ فوریه سال ۱۹۰۴ میلادی به پورت آرتور حمله کردند.

نیروی دریایی ژاپن تحت فرماندهی دریاسالار هیهاشیرو توگو ۷ فروند ناو جنگی روسیه را در بندر پورت آرتور غرق کرده و ۸۰۰۰ سرباز ژاپنی در ساحل شبه جزیره کره پیاده شده و به سوی سئول پیشروی می کنند.

در روز ۲ ژانویه سال ۱۹۰۵ میلادی پادگان نظامی روسیه در پورت آرتور تسلیم نیروهای ژاپنی می شود. پس از نبرد موکدن واقع در خاک منچوری ، ارتش تزار ناگزیر به عقب نشینی از منچوری می شود.

سرانجام در ۲۷ مه سال ۱۹۰۵ میلادی نیروی دریایی ژاپن ، ناوگان بالتیک روسیه که به فرمان تزار نیکلای دوم از بالتیک به راه افتاده و پس از ۸ ماه به دریای حدفاصل کره و ژاپن رسیده بود را در تنگه تسوشیما در هم می شکند.

از مجموع ۴۵ کشتی جنگی ناوگان بالتیک تنها ۲ رزمناو و یک ناوشکن موفق به فرار می شوند. نبرد دریای تسوشیما در جنگ روسیه تزاری و امپراتوری ژاپن یک نبرد تعیین کننده بود.

نیکلای دوم پس از این شکست چاره ای نداشت جز اینکه برای میانجیگری به تئودور روزولت رییس جمهور ایالات متحده متوسل شود.روزولت با تلاش توانست از توقعات ژاپن برای صلح با روسیه بکاهد.

با این حال ، شکست روسیه از کشوری کوچک مانند ژاپن عواقبی جبران ناپذیر برای رژیم تزاری به بار آورد. در پی شکست روسیه تزاری از ژاپن ، این کشور کوچک به قدرت برتر شرق دور تبدیل شد.

اقوام آسیایی با شکست روسیه دریافتند کشورهای اروپایی شکست ناپذیر نیستند. برخی از کشورهای اروپایی نیز دریافتند که برتری آنها شکننده بوده و دوره آن رو به پایان است.

فرانسه متوجه اشتباهی که در سال دهه ۱۸۸۰ میلادی در اتحاد با روسیه تزاری مرتکب شده بود ،گردید. بسیاری از بازرگانان فرانسوی به جای این که سرمایه خود را صرف مدرنیزه کردن صنایع خود بکنند ، اوراق قرضه روسیه تزاری را خریداری کرده بودند.

سیاستمدارانی که با اتحاد فرانسه و روسیه می خواستند ، انتقام شکست سال ۱۸۷۰ میلادی از ارتش پروس و آلمان را بگیرند ، متوجه شدند که متحد آنها یک قدرت پوشالی است.

به این ترتیب ، در روز ۵ سپتامبر سال ۱۹۰۵ میلادی روسیه تزاری ناگزیر شد پیمان خفت بار پرتسموث با امپراتوری ژاپن امضا کند و از متصرفات خود در چین چشم پوشیده و حتی بخشی از خاک خود را در جزیره ساخالین به ژاپن واگذار کند.

شکست روسیه تزاری از ژاپن و امضای این پیمان عواقب جبران ناپذیری برای رژیم تزار نیکلای دوم داشت و منجر به یک انقلاب در سال ۱۹۰۵ در این کشور شد و از همان زمان پایه های رژیم تزاری سست شده و سرانجام در سال ۱۹۱۷ میلادی سلسله تزاری رومانف ها برای همیشه ساقط شد.

بهرام افتخاری