چهارشنبه, ۲ خرداد, ۱۴۰۳ / 22 May, 2024
آرامش در خانواده های قدیم اضطراب در خانواده های جدید
این روزها کمتر خانهای را پیدا میکنید که از وسایل و ابزارهایی که تکنولوژی نوین مینامیم، خالی باشد از وسایل برقی آشپزخانه گرفته تا تلویزیونهای لاغر سهبعدی و ضبط و پخشهایی که در و دیوار را میلرزاند،در بسیاری از خانهها حتی در شهرهای کوچک دیده میشود. در این میان، برخی فناوریها را فناوریهای ارتباطی نام گذاشتهاند. باور کنید یا نه، کارشناسان اجتماعی این فناوریها را منجر به بروز انقلابی در روابط بین افراد و گروهها عنوان میکنند. اینترنت، رایانه، تلفن همراه، ماهواره و... از جمله این فناوریها هستند.
خیلی از ما چنان به استفاده از این ابزار عادت کردهایم که روز یا هفتهای را بدون آن نمیتوانیم تصور کنیم.
بسیاری از ما وقتی تلفن همراهمان را به طور تصادفی در منزل جا میگذاریم و از خانه خارج میشویم، تمام روز حس میکنیم پارهای از وجودمان را همراه نداریم. شاید همین عادت این روزها، سر انتقاد از این ابزارها را باز کرده است. این انتقادها گاهی از سوی نزدیکترین افراد به هم بیان میشود. گاهی هم فضای دوستانه بین ما را تیره و مکدر میکند و حتی رشته ارتباط را برخلاف نامش از هم میگسلد.
زهره خالدپناه، ۳۰ ساله و صاحب یک فرزند است که پس از ازدواج شغلش را رها کرد و خانهنشین شد. همسرش عارف از یک سال قبل با اینترنت و فضای چت آشنا شده، زهره از زندگی خود میگوید: «شب که خسته از کار میرسد، شام را خورده یا نخورده به اتاقش میرود و پشت کامپیوتر مینشیند. تمام شب صدای کلیدها قطع نمیشود. من و پسرم از صبح منتظریم تا او به خانه بیاید، اما او صفحه کوچک کامپیوترش را به همصحبتی با ما ترجیح میدهد، حتی حوصله بازی با کودکمان را ندارد. گاهی سعی میکنم از پشت سر، لغات سیاه و کوچکی را که تند نقش میبندد و بالا میرود، بخوانم، اما او مانع میشود، از این زندگی خسته شدهام، بزرگترها میگویند به خاطر پسرم تحمل کنم، اما نمیتوانم...».
این روزها دسترسی به اینترنت، بخش حیاتی در دنیای مدرن و ابزار مهم در آموزش و ارتباط با دنیاست. تسلط بر اینترنت نوعی مهارت محسوب میشود که تا چند سال آینده، کسی که استفاده از بخشهای اینترنت را نداند نوعی کمسواد به حساب میآید. ملتهای مختلف بنابر فرهنگشان از این ابزار اطلاعاتی بهره میگیرند.
شاید برای خیلی از ما کامپیوتر و اینترنت جنبه سرگرمی داشته باشد، اما بسیاری دیگر هم آن را ابزار ورود به دنیای مجازی میدانند. اینترنت به خاطر همین نقش دوگانه، اغواکننده است و قابلیت سوءاستفاده و به انحراف کشیدن را دارد. اطلاعات نامحدود اینترنت و دسترسی به آن با چند کلید، نگرانی خانوادهها را به همراه داشته و گاهی والدین را دچار تشویش میکند. در بسیاری از کشورها برای منع دسترسی به برخی سایتها قوانین ویژهای تدوین شده است تا قدرت نظارتی بزرگترها بر استفاده از رایانه و اینترنت افزایش یابد، اما متاسفانه علاوه بر کودکان و نوجوانان، اینترنت قادر است تا ریشه ارتباط بین زوجها را نیز سست کند.
زهره یکی از صدها زنی است که به ادعای او اینترنت بین او و همسرش فاصله انداخته است. او اضافه میکند: «همه چیز با یک ایمیل شروع شد، همسرم تا نیمهشب بیدار میماند و چت میکرد.آنقدر در اینترنت غرق میشد که گذشت زمان را حس نمیکرد. بتدریج آشنایی او با زنی از یک کشور دیگر منجر به شکاف بین ما شد. همسرم به آن زن پیشنهاد ازدواج داد و آن زن قبول کرد که همسرم را به کشور خودش ببرد. همسرم به ما قول داد که بعد از رفتن ما را هم با خودش خواهد برد، اما من به هیچ وجه به او اعتماد ندارم.»
شاید برخی ادعا کنند که امکان سوءاستفاده از هر پدیده جدیدی وجود دارد، اما با پذیرش این ادعا باز هم میتوان گفت که اینترنت از جمله همان پدیدههای جدید است که روابط درون خانوادهها را تحت تاثیر قرار میدهد. کارشناسان از نتایج پژوهشی در پایان دهه ۹۰ خبر میدهند که بنا بر آن پس از ۲ سال از ورود اینترنت به خانوادهها، کاهش حضور اجتماعی آن خانواده و افسردگی و انزوای خانواده از مظاهر دسترسی به اینترنت عنوان شده است.
آمارهای ضریب نفوذ اینترنت در ایران هر چند متناقض است و برخی از ضریب زیر یک صدم و برخی دیگر از ضریب ۴۳ صدم خبر میدهد اما نقاط ضعف بهرهگیری از این فضای گسترده مجازی را نمیتوان به اینترنت نسبت داد، چرا که اخبار رسیده از کشورهای پیشرفته نشان میدهد که اینترنت کمتر عامل فاصله و شکاف بین همسران و اعضای خانواده در کشورهای پیشرفته عنوان میشود.
هومن بابایی ـ کارشناس آسیبهای اجتماعی ـ در مقالهای به بررسی آسیبها و فرصتهای اینترنت در خانوادهها میگوید: اینترنت از بعدی میتواند فرصت تلقی شود، چون به عنوان فراگیرترین ابزار فرهنگی، امکان دسترسی برابر و عادلانه افراد جامعه به منابع اطلاعاتی را فراهم میکند، دریچهای به دنیای بزرگتری است که تاکنون در دسترس ما نبوده و به همین خاطر منجر به تسریع در رشد اطلاعات میشود.
بنابر اطلاعات موجود، حدود ۱/۵ درصد از اطلاعات موجود در سایتهای اینترنتی، غیراخلاقی، بیش از ۹۰ درصد تجاری و بقیه علمی، فرهنگی، ورزشی و... است. بابایی تصریح میکند: باید به افراد از سنین کودکی نحوه استفاده صحیح از اینترنت را آموزش داد تا فرد در مواجهه با دنیای گسترده مجازی دست و پایش را گم نکند و به بیراهه نرود.
بابایی از رویارویی با همسرانی میگوید که چه زن و چه مرد به دلیل نداشتن تجربه، به اینترنت معتاد شده و زندگی خانوادگیشان را از دست دادهاند. جمشید احمدی ـ کارشناس امور رایانه ـ نیز در مقالهای به خانوادهها توصیه میکند: والدین برای جلوگیری از سوءاستفاده اعضای جوان خود از اینترنت، مهارتهای خود را در این حوزه گسترش دهند. وی تاکید میکند که اینترنت به خودی خود بد نیست، مهم نحوه استفاده از آن است که باید مهارت استفاده از آن را به فرزندانمان بیاموزیم، به همین دلیل باید متناسب با سن و دوره تحصیلی فرزندان محدودیتهایی را اعمال کرد. اینترنت میتواند مهارتهایی مانند انتخابگری، خلاقیت، انتقادگری و مدیریت زمان و... را به بچهها بیاموزد به شرط این که بدون آگاهی در امواج آن غرق نشویم.
● بلوتوثهای تلخ، زندگی زهر
ضریب نفوذ تلفن همراه هم چندان شفاف نیست ولی بودن آن در دست بسیاری از افراد جامعه از شهری و روستایی تا زن و مرد و کودک و... نشان میدهد که از جمله تکنولوژیهای پیشرو ارتباطی است. ضریب نفوذ تلفن همراه این روزها از مرز ۷۵ درصد گذشته است،این وسیله کوچک ارتباطی که گاه ما را از نگرانی احوال عزیزانمان نجات میدهد، در کشورهای پیشرفته براساس پژوهشهای آنان، عاملی برای نزدیکی آنان بوده است، اما در برخی موارد سوءاستفادههای جاری در کشورمان باعث شکاف و فاصله بین همسران شده است.
به گفته سیما. م از بس همسرش او را با تلفن همراه چک میکند، عاصی شده است. او میگوید: «از خانه خارج میشوم، زنگ میزند میگوید کجا هستی. به خانه دوستم میروم، در حال رانندگی هستم، توی جلسه در محل کارم هستم، هر جایی هستم زنگ میزند و به بهانه این که نگرانت هستم، دائم مرا چک میکند!»
روزبه. س هم کارمند دولت است و میگوید: «این تلفن همراه هم آیینه دق ما شده، وقتی به خانه میروم، به محض رفتن به حمام یا دستشویی، خانمم شمارههای من را چک میکند، بعد هم گیر میدهد که این شماره مال کیست. چرا اسم ندارد، چرا ۴۰ دقیقه با او صحبت کردهای. زن بوده یا مرد؟ و...»
البته حمیرا. س هم از پیامکها و بلوتوثهای غیرقابل بیانی میگوید که در تلفن همراه پسر ۱۷ سالهاش پیدا کرده و نمیداند با آنها چطور برخورد کند. او میگوید: «به نظر من موبایل این روزها برای بچهها یک وسیله سرگرمی است. بلوتوثهایی که از این گوشی به آن گوشی میرود، گاهی آنقدر وقیح است که من به عنوان مادر شرم میکنم که چه واکنشی نشان دهم؟»
در حالی که تا به حال تصور میشد فناوریهای نوینی مثل اینترنت و تلفن همراه (بلوتوثها) عاملی محکم در فروپاشی خانوادهها باشد، اما انتشار نتایج یک پژوهش در واشنگتن پست، این ذهنیت را زیرسوال برده است. بررسیهای تازه موسسه Pew نشان میدهد زندگی خانوادگی در اثر استفاده از اینترنت و تلفن همراه تضعیف نشده است؛ چنانچه بری ویلمن استاد جامعهشناسی دانشگاه تورنتو میگوید: در نظرسنجی که در بین خانوادههای ایالات متحده آمریکا صورت گرفته است، ۶۰ درصد پاسخدهندگان بالغ بودهاند که همگی آنان معتقدند این فناوریها باعث گسست روابط بین اعضای خانوادهشان نشده است؛ حتی ۲۵ درصد از پاسخگویان اعتقاد داشتند، تلفن همراه و ارتباطات آنلاین، اعضای خانوادهها را به هم نزدیک کرده است و فقط ۱۱ درصد قائل به تاثیر منفی فناوریها بر روابط خانوادگی خود بودند.
بیشتر خانوادههای مورد بررسی ادعا میکنند که تلفن همراه و حتی اینترنت در طول روز آنها را به هم نزدیکتر کرده و آنها را قادر ساخته که از حال هم باخبر شوند.
اما در ایران برخی پژوهشگران اجتماعی نظر دیگری دارند، آنان گوشی به گوشیشدن بلوتوثهای غیراخلاقی را خطری جدی برای خانوادهها عنوان میکنند.
شیرین. ن، صاحب ۳ فرزند است که از بلوتوثهای غیراخلاقی گوشی همسرش میگوید: «همسرم گاهی مقابل چشم بچهها بلوتوث میگیرد و میفرستد، بعد به آنها نشان میدهد و با تندی به آنان میگوید برای شما مناسب نیست. من هم به او اعتراض میکنم، ولی او هیچ اهمیتی نمیدهد. از این میترسم که بچهها از این کار پدرشان یاد بگیرند که آنها هم بلوتوث غیراخلاقی بگیرند، همانطور که پسر ۱۲ سالهام در گوشیاش از همکلاسیهایش از این صحنههای غیراخلاقی گرفته و با اعتراض من مجبور شده همه را پاک کند.»
فناوریهای نوین ارتباطی به همان اندازه که در کشور ما باعث شکاف بین اعضای خانواده بودهدر بسیاری از خانوادههای کشورهای پیشرفته باعث نزدیکی آنهاست
سردار محمدیفرد، معاون حقوقی و پارلمانی ناجا در گفتوگو با مهر نسبت به انتشار اینگونه بلوتوثها و تهدید خانوادهها هشدار داده و گفته است: «پلیس به راحتی میتواند ارسالکننده بلوتوثهای غیراخلاقی را شناسایی کند.»اما متاسفانه پیش از برخورد پلیسی و قهری با این ابزار ارتباطی، سوءاستفادههای موجود میتواند روابط اعضای خانواده را خدشهدار کرده و پردههای حرمت را پاره کند.
بابایی، آسیبشناس نیز در این زمینه توضیح میدهد: «تلفن همراه و ضریب نفوذ آن در کشور نشان میدهد که مردم به این فناوری روی خوش نشان دادهاند، متاسفانه آماری از تاثیرگذاری این فناوری بر خانوادهها در اختیار نداریم، اما مشاهدات تایید میکند که گاه این ابزار منجر به بیاعتمادی همسران به هم میشود که این امر نیازمند آموزش از دوران نوجوانی است. پدر یا مادری که پیامکهای غیراخلاقی میفرستد نمیتواند مدعی باشد که نوجوانش این عمل را تکرار نکند.
این روزها گاهی دانشآموزان دوره ابتدایی گوشی دارند که از یک طرف به وسیله فخرفروشی خانوادهها تبدیل شده از یک طرف هم باعث آشنایی کودک با فضایی شده که برای او به اسباببازی شبیه است، اسباببازی که متاسفانه، آموزشی قبل از استفاده آن صورت نگرفته و میتواند اخلاق و ذهنیت او را در معرض آسیبهای غیرفرهنگی قرار دهد.
مجید ابهری، آسیبشناس رفتاری نیز اعتقاد دارد: متوسط رفتارهای گفتمانی بین خانوادهها از ۲۴ ساعت، فقط ۱۵ دقیقه است که تلفن همراه ـ به رغم سایر کشورها ـ این میزان را به طور نزولی کاهش داده و روز به روز هم این فاصلهها بیشتر میشود.
● استفاده از تلفن همراه در حد افراط
فربد فدایی، روانپزشک با تاکید بر این که اعتیاد به هر چیز مضر است، در گفتوگو با جام جم میگوید: وسایل ارتباط جمعی سبب ارتباط بهتر افراد با محیط خارج از خانواده و افراد بیگانه شده و در مقابل، روابط بین افراد خانواده را تضعیف میکند. وی در مورد ارتباط تلفنی و ارتباط رودررو بین اعضای خانواده تاکید میکند: ارتباط رودررو از طریق کلام و چشم و زبان شکل میگیرد، بنابراین همیشه نوعی محدودیت را بر رفتار اجتماعی انسان تحمیل میکند و انسانها در روابط اجتماعی خود رفتارشان را با حرکات بدن و رفتار چهره طرف مقابل تطبیق میدهند.اما در ارتباط با تلفن، تنها کلام حاکم است و افراد بدون ترس بیشتر صحبت میکنند که در حال رودررو آن را صحیح نمیدانند.
از منظر کارشناسان، بسیاری از همسران این روزها بخش عمدهای از روز را بیرون خانه سپری میکنند و شاید تنها یک یا ۲ بار طی روز با تلفن با هم صحبت کنند، این امر شاید خوشایند باشد، اما جای ارتباط چهرهبه چهره را نمیگیرد و بهتدریج در طولانی مدت روابط آنان را سرد میکند.
● شبکهای که دیدنش ظرفیت میخواهد
رئیس سازمان صداوسیما خبر داد که ۳۰ درصد مردم ما ماهواره دارند این امر نشان میدهد که شبکههای تلویزیونی ماهوارهای خواه ناخواه به خانهها وارد شده و ارتباط بین همسران و والدین و فرزندان را تحتالشعاع قرار داده است.
«به کنترل ماهواره دست نزن»، «شبکه را عوض کن»، «این شبکهها باید قفل شود» و ... معمولا تحکم برخی والدین به فرزندان است.
پدر امیرحسین ۱۹ ساله هم این گونه است، میگوید: «شبها وقتی میخوابیم پدر ومادرم پای ماهواره مینشینند ولی ما حق دیدن نداریم. تا وقتی بچه بودیم این شیوه اشکالی نداشت ولی حالا که دیپلم گرفتم، به نظرم اصرارها و تحکمهای پدرم کمی توهینآمیز است، چون اگر دیدن فیلمی مشکل دارد چرا خودشان تماشا میکنند؟»این که برخی شبکههای ماهوارهای درصدد تغییر فرهنگ و ارزشهای بومی ما هستند، جای شکی نیست، اما راهکار نباید مقابله با این تهاجم، به منع صوری فرزندان خلاصه شود.
اما تاثیر ماهواره تنها رابطه بزرگترها و کوچکترها را تیره نمیکند. «من را با مردان موبور و فکل کراواتی مقایسه میکند، چون فلان هنرپیشه سریال پولیور صورتی میپوشد، من هم حتما باید همان رنگ بپوشم. مدل موهایم را باید فرم فلان مجری اصلاح کنم، خلاصه اینکه همسرم مدتی است گیر داده که هیکلم باید شکل فلان خواننده باشد، نمیدانم این آدمها از کجا وارد زندگی من شدهاند، اما خواست همسرم که من را با آنها مقایسه میکند عذابم میدهد، تا قبل از نصب ماهواره من شیکپوشترین مرد زندگی او بودم ولی حالا خردهفرمایشهای همسرم، مرا به ستوه آورده است ...».
اظهارنظر در مورد تاثیر ماهواره بر خانوادهها کار راحتی نیست و به پیمایش ملی نیازمند است، اما مشاهدات تجربی نشان میدهد که ماهواره، سبک زندگی خانوادهها بخصوص همسران جوان را نشانه رفته و هدف آن کمرنگ کردن ارزشها و سنتهاست. متاسفانه بسیاری از خانوادهها که فرزندانشان را از دیدن شبکههای ماهوارهای منع میکنند، خود طریقه درست استفاده از این ابزار را نمیدانند، از تابعیت و تقلید کور تا منع بچهها و اعضای کوچکتر خانواده از جمله واکنش خانوادهها در برابر برنامههای این شبکههاست. حسن زائری، روانشناس در گفتگو با فارس توضیح میدهد که استفاده از ماهواره به عنوان یک سرگرمی منجر به بروز آسیبهای جدی در خانواده میشود. به گفته وی، مدگرایی و اعتقاد به خرافهپرستی، رسومات و رفتارهای غیراصولی از مضرات شبکههای ماهوارهای است، به طوری که حریم بین افراد خانواده توسط ماهواره از بین میرود و متاسفانه در حال حاضر برخی خانوادهها متوجه تاثیر این وسیله در فسادهای اخلاقی نیستند.
تمام آنچه در مورد رسانهها و ابزارها و فناوریهای نوین در خانواده گفته شد، نیازمند آموزش است.
در این بین والدین بهترین الگو برای بهرهگیری از این ابزارها هستند که فرزندان شیوههای صحیح استفاده بهینه از این ابزارهای تکنولوژیک را از آن میآموزند.
آنان که اینترنت، ماهواره، تلفن همراه و بلوتوث را اختراع کردهاند، فقط به جنبه سرگرمی آن توجه نکرده و بار انتقال اطلاعات توسط آنان مهمترین هدف کاربرد این ابزارها بوده است.
اینترنت خدمات بزرگی به بخش توسعه فضای مجازی ارتباطات و انتقال اطلاعات کرده و تلفن همراه و ماهواره این روزها از ابزارهای نوین ارتباطی هستند، متاسفانه خانوادههای ما شاید تنها به بعد منفی آن توجه میکنند و این یعنی آسیب جدیدی که بقای خانوادهها را به خطر میاندازد.
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور سقوط بالگرد رئیسی سیدابراهیم رئیسی شهدای خدمت شهید جمهور ابراهیم رئیسی رئیسی شهادت ایران سقوط بالگرد حسین امیرعبداللهیان
کنکور مترو مترو تهران تهران امتحانات نهایی شهرداری تهران سانحه بالگرد رئیسی بارش باران آموزش و پرورش هلال احمر سیل قوه قضاییه
خودرو راه آهن ارز قیمت دلار قیمت خودرو بورس یارانه قیمت طلا بازار خودرو دلار حقوق بازنشستگان سایپا
تلویزیون سینمای ایران سینما آیت الله سید ابراهیم رئیسی هنرمندان شعر رسانه ملی لیلا حاتمی سریال
کنکور ۱۴۰۳ دانش بنیان
اسرائیل غزه روسیه امیرعبداللهیان جنگ غزه فلسطین ترکیه آمریکا سوریه ولادیمیر پوتین چین عربستان
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید باشگاه پرسپولیس لیگ برتر لیگ برتر ایران فدراسیون فوتبال والیبال لیگ برتر انگلیس باشگاه استقلال لیورپول
اپل هوش مصنوعی مایکروسافت گوگل سامسونگ ناسا انسان تبلیغات موبایل آیفون
سلامت سرطان مغز طول عمر کاهش وزن آلزایمر مغز انسان سلامت روان افسردگی