اگر سیگار نکشید

بدون شک اولین راهکار برای مبارزه با سیگار اطلاع رسانی درباره مضرات سیگار به نسل جوان و نوجوان است اما به هر حال خیل عظیمی از جمعیت جوان و سالمند کشور به سیگار معتادند و بهبود سلامت جسمی آنان در ارتباط تنگاتنگ با سلامت جامعه است

بدون شک اولین راهکار برای مبارزه با سیگار اطلاع رسانی درباره مضرات سیگار به نسل جوان و نوجوان است اما به هر حال خیل عظیمی از جمعیت جوان و سالمند کشور به سیگار معتادند و بهبود سلامت جسمی آنان در ارتباط تنگاتنگ با سلامت جامعه است. از این رو و پس از ارائه چندین گزارش با موضوعاتی مانند تاثیر سیگارکشیدن زنان بر سلامت خانواده و تاثیر سیگار بر اثربخشی داروها قصد داریم سیگاری ها را با روش های ترک سیگار آشنا کنیم. به همین منظور به سراغ دکتر رضا افشاری متخصص سم شناسی بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد رفتیم. وی در آغاز بحث می گوید: یکی از مشکلاتی که جامعه بشری با آن روبه روست اعتیاد و عادت بد است. سیگار به عنوان یک عادت بد پدیده ای قدیمی نیست اما طی مدت کوتاه ورود به جوامع زمینه گسترده ای از بیماری ها را مساعد کرده است. اگر بخواهیم درباره ترک سیگار سخن بگوییم در واقع باید از مراحل آن آغاز کنیم. مرحله اول تصمیم گیری، مرحله دوم آماده شدن برای ترک، مرحله سوم زمان ترک کردن و مرحله چهارم ادامه داشتن ترک سیگار است.

مرحله تصمیم گیری مهم ترین مرحله برای ترک است یعنی مرحله ای است که فرد به جایی می رسد که طی آن تصمیم می گیرد سیگار را کنار بگذارد. طبیعی است که این اتفاق خود به خود نمی افتد و اتفاقاتی می افتد تا فرد به این درجه می رسد. در مرحله تصمیم گیری ۳ شاخص به فرد کمک می کند تا این تصمیم مهم را بگیرد. اول این که از خطرات سیگار آگاه می شود دوم این که متوجه منافع ترک سیگار می شود و در نهایت دلایل ترک سیگار برایش واضح و شفاف می شود.

شاید درباره خطرات سیگار بسیار شنیده باشیم اما هستند سیگاری هایی که از حجم خطرات ناشی از سیگار مطلع نیستند. این مسئله به ویژه در مورد سیگاری های جوان صادق است زیرا اصولا عواقب سیگار بلندمدت است و در کوتاه مدت فرد را درگیر نمی کند.

بنابراین جوانی که سیگار می کشد فقط به همان لحظه می اندیشد و تصور می کند با خطرات سیگار سال ها فاصله دارد. بنابراین باید هرچه زودتر اطلاع رسانی به او آغاز شود، اگر بخواهیم به صورت خلاصه به خطرات سیگار اشاره کنیم باید به اولین خطر سیگار که نیکوتین است، اشاره کنیم. نیکوتین باعث احساس لذت مختصر پس از سیگار کشیدن در فرد می شود. این ماده باعث افزایش ضربان قلب، فشارخون، تاثیر بر مغز و تنگ شدن شریان های خون و منجر به سکته قلبی و مغزی می شود. نیکوتین همچنین به زخم معده، تحریک سیستم های عصبی، نازایی، ناتوانی جنسی، سقط جنین و غیره منجر می شود. منوکسید کربن ناشی از سیگار نیز در سیگاری ها باعث تضعیف تنفس و مسمومیت مزمن در سیگاری هایی که مدت و تعداد زیادی سیگار مصرف می کنند، می شود.

صدها ماده سمی و مضر در سیگار وجود دارد که پرداختن به آن ها از حوصله بحث ما خارج است اما یکی از آن ها تار (Tar) است. بسیاری از این مواد شیمیایی ممکن است در بدن سیگاری ها به انواع سرطان ها منجر شود. ماده تار ناشی از سوختن سیگار است و روی لب، انگشتان و دندان های افراد سیگاری به صورت رنگ زرد یا قهوه ای می نشیند و قابل مشاهده است. این ماده در ریه جمع و باعث ابتلای فرد به بیماری های تنفسی می شود. سیگار همچنین به صورت غیرمستقیم سلامت اطرافیان فرد سیگاری را تحت تاثیر قرار می دهد. به طوری که طبق تحقیقات مشخص شده است بچه هایی که والدین سیگاری دارند ۲ برابر همسالان خود در معرض آسم و برونشیت قرار دارند.

ریه کودکان به ویژه در سن رشد، مستعد عوارض ناشی از استنشاق دود سیگار است و تنفس دود سیگار به سرعت سیستم تنفسی آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد به خصوص در فضاهای بسته و کوچک که بلافاصله آن ها را درگیر می کند.

مشاور سازمان جهانی بهداشت با تاکید بر وجود شواهد مستدل درباره تاثیر سیگار در نازایی زنان سیگاری توضیح می دهد: طبق مطالعات انجام شده ۳۰ درصد زنان سیگاری دچار نازایی می شوند و ۳ برابر زنان غیرسیگاری سقط جنین را تجربه می کنند.

نوزادان مادران سیگاری به شکل چشمگیری نارس و کم وزن، به دنیا می آیند و یا دچار نقص های ژنتیکی یا آلرژی می باشند و بیشتر احتمال دارد دچار ناتوانی در یادگیری شوند. عده ای از این نوزادان هم ممکن است مرده به دنیا بیایند. در آقایان نیز طبق مطالعات، سیگار احتمال ناتوانی جنسی را به ۲ برابر می رساند و باعث کاهش تعداد و حرکت اسپرم می شود و احتمال نازایی را در آن ها نیز افزایش می دهد. سیگار همچنین باعث افزایش چین و چروک در پنجمین دهه زندگی می شود و به عبارتی سیگار باعث جلو افتادن بروز چین و چروک در آن ها می شود.

بسیاری از سیگاری ها ممکن است از این عوارض اطلاع داشته باشند اما شاید اگر این اطلاعات کافی نباشد خوب است به آن ها بگوییم اگر ترک کنند چه اتفاقی می افتد. یکی از شناخته شده ترین مزایای ترک سیگار، کاهش احتمال مرگ زودرس است. طبق تحقیقات افراد سیگاری که اقدام به ترک کنند ۵۰ درصد کمتر از افراد سیگاری که اقدام به ترک نکرده اند احتمال دارد طی ۵ سال آینده فوت کنند یعنی آن ها در واقع خطر مرگ زودرس خود را به نصف کاهش می دهند اگر همین افراد ۱۵ سال در حالت ترک باقی بمانند خطر مرگ زودرس را تقریبا مثل یک فرد غیرسیگاری از خود دور کرده اند.

از طرفی آن ها خطر سرطان ریه یا آمفی زم و برونشیت را که از بیماری های تنفسی مزمن سیگاری هاست از خود دور کرده اند.

افرادی که اقدام به ترک سیگار می کنند ۳۰ تا ۵۰ درصد خطر این بیماری ها را کاهش می دهند و هر قدر در سن پایین اقدام به ترک کنند برای سلامت شان بهتر است، بنابراین بهبود عملکرد ریه در سیگاری های مبتلا به امراض قلبی قطعی است.

تا به این جا سعی کردیم سیگاری ها را مجاب کنیم که برای بهبود سلامت خود و دور کردن بیماری های مختلف، به ترک سیگار فکر کنند. اما از آن جا که سلامت نعمتی است که تا از ما گرفته نشود به آن فکر نمی کنیم، طبیعی است که این دلایل کافی نباشد، بنابراین بهتر است به دلایلی که یک سیگاری را متقاعد به ترک سیگار می کند، اشاره کنیم. طبیعی است که خود سیگاری ها ممکن است متوجه بسیاری از این دلایل نباشند و سیگار کشیدن را یک امر شخصی و خصوصی بپندارند، اما به هر حال این طور نیست. طبق مطالعات انجام شده مشخص شده که ترک سیگار نه فقط امراض مزمن را کاهش می دهد بلکه تعداد موارد سرماخوردگی را کاهش می دهد و فرزندان آن ها کمتر دچار بیماری و سرماخوردگی می شوند، ترک سیگار به کاهش مشکلات گوارشی فرد می انجامد و پدر نقش مثبت و واقعی خود را در خانواده بازمی یابد.

فردی که اقدام به ترک سیگار کرده قدرت بویایی و چشایی خود را دوباره به دست می آورد و می تواند از بو و طعم غذا لذت بیشتری ببرد. افراد پس از ترک سیگار بهتر می خوابند و می توانند پول سیگار را صرفه جویی کنند و به مصارف دیگر برسانند. افراد خانواده و خود فرد کمتر دچار سردرد خواهند شد و سرفه های ناشی از سیگار در آن ها کمتر می شود. آن ها انرژی بیشتر و آرامش بیشتری کسب خواهند کرد و نه فقط عمر خود را افزایش می دهند بلکه به کیفیت زندگی خود می افزایند. اطرافیان آن ها شکایت نخواهند کرد و احتمال این که پس از ترک سیگار به ورزش روی آورند، زیاد است و در نهایت این که پس از ترک سیگار به علت موفقیت در این کار احساس غرور می کنند و از آن به عنوان یک تجربه خوشایند یاد خواهند کرد.

اما اشاره به برخی نکات و تصورات نادرست درباره ترک سیگار ضروری است زیرا در میان جماعت سیگاری بسیار شایع است، عده ای از سیگاری ها تصور می کنند اگر سیگار را ترک کنند دچار استرس می شوند، بعضی تصور می کنند مجبور می شوند ماده دیگری را که چه بسا خطرناک تر است جایگزین سیگار کنند یا به علت افزایش وزن به خصوص در خانم ها، از ترک سیگار سرباز می زنند. به هر حال این توضیح قابل بیان است که تمامی این مشکلات قابل کنترل است و اگر یک سیگاری برای ترک سیگار اراده قوی داشته باشد، بدون شک این مشکلات را نیز رفع خواهد کرد. بنابراین سیگاری ها با این تصورات ناصحیح نباید سیگار کشیدن خود را توجیه کنند و باید بدانند احتمال بروز این مشکلات با وجود روش های علمی ترک سیگار کم است و مزایای ترک سیگار آن قدر زیاد است که فرد باید به صورت منطقی دریابد که مزایای آن بسیار بیشتر است.

به عبارتی اطلاع رسانی درباره مضرات سیگار برای یک جوان بسیار دشوارتر از یک سیگاری که سال ها سیگار می کشد، است. اما به هر حال گروه های هدفی هم هستند که اطلاع رسانی برای آن ها بسیار ضروری است. مثل خانم های باردار که ترک سیگار برای آ ن ها بسیار حیاتی است. زیرا سیگار سلامت مادر و جنین را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد. باید تاکید کرد که تصمیم گیری برای ترک سیگار بسیار مهم است اما ترک سیگار کار ساده ای نیست و وابستگی روانی ناشی از آن، یک اراده و همت قوی می خواهد.

عظیمی مروی