۴ دسامبر ۱۷۹۵ ـ زاد روز « کارلایل » و نظر او درباره تاریخنگاری

امروز زادروز « توماس کارلایل » مورخ ، نویسنده و اندیشمند بزرگ اسکاتلندی است که چهارم دسامبر سال ۱۷۹۵ به دنیا آمد و آتار متعدد از او باقی مانده است که مهمترین آنها کتاب چند جلدی …

امروز زادروز « توماس کارلایل » مورخ ، نویسنده و اندیشمند بزرگ اسکاتلندی است که چهارم دسامبر سال ۱۷۹۵ به دنیا آمد و آتار متعدد از او باقی مانده است که مهمترین آنها کتاب چند جلدی « تاریخ انقلاب بزرگ فرانسه » است.

کارلایل در حرفه تاریخنگاری انقلاب کرد و تالیفاتش را بدون « فوت نت » منتشر ساخت و روشی را پایه نهاد که اینک به «تاریخنگاری ژورنالیستیک» معروف شده است.

وی معتقد بود مردمی که به یک مورخ اعتماد دارند باید حرفهای او را بپذیرند و لذا نیازی به ذکر غیر ضروری مآخذ و اصحاب قول نیست ، زیرا که مورخ قبلا درستی مطالبی را که به دست آورده آزمایش کرده است . اگر مورخ به موردی تردید دارد باید تردید خود را ذکر کند و به گردن دیگران انداختن و تکرار « موارد مورد تردید و شایعه » درست نیست. ذکر مآخذ که خود آنها هم معلوم نیست معتبر باشند باعث پیچیدگی نوشته و اطاله کلام می شود. بکار بردن همه مآخذ و رفرنس ها تنها برای یک سکالر (کار دانشگاهی ( کتاب درسی ) - مدرس و پروفسور) لازم است.

کارلایل تایید کرده است که « فرد دیگری» باید «تاریخ روز( خبر ) » را بنویسد که پژوهشگران پس از او، این « فرد دیگر » را « روزنامه نگار » نام نهادند. به این ترتیب وی راهی را گشود که به قبول این اصل انجامید که روزنامه نگار « تاریخ امروز » را می نویسد و عناصرش را به دست می دهد و تاریخنگار بعدا پس از حصول نتیجه با حوصله بیشتر و انتخاب یک روش تحقیق مطمئن و متدولوژی آن را دنبال خواهد کرد و با جمع آوری اسناد لازم، کل « رویداد » را شرح می دهد و باید « علت و یا علل » و « نتیجه و یا نتایج» را روشن سازد . بنابراین، این دو حرفه ( روزنامه نگاری و تاریخنگاری ) دارای یک قلمرو واحد هستند . کارلایل مورخ را به مثابه یک کارآگاه( پلیس ) می داند که برای « قاضی تاریخ » مدرک جمع آوری می کند و « قاضی زمان » جز نوشته و یا کتاب تاریخ کسی دیگر نمی تواند باشد و «دادرسی» همان شرح رویداد است که چرا شروع شد ، چگونه انجام گرفت و به کجا ختم شد ( نتیجه چه بود ) .

به عقیده کارلایل و پیروان نظر او ، هیچ فرد و گروه راه فرار از دست کارآگاه و قاضی تاریخ را نخواهد داشت ؛ لذا باید مراقب اعمال هر روز خود باشد . بازپرس( کارآگاه ) تاریخ با دیگر باز پرسها این فرق را دارد که هم برضد و هم در دفاع از یک رویداد و اصحاب آن ، به جمع آوری سند می پردازد.

با این استدلال ، تاریخ نگار همان روزنامه نگار است که به جای امروز در باره دیروز و دیروزهای دور تحقیق می کند و می نویسد تا تجربه گذشتگان هدر نرود و در امور جاری بکار گرفته شود و اشتباهات تکرار نگردد .

کارلایل نسبت به مورخان پیش از خود و معاصرش، به « ناراتیو - شرح نویسی» یک رویداد تاریخی توجه بیشتری دارد تا به ردیف کردن ماخذ و منابع و رفع مسئولیت کردن از خود ، و تاریخ نگاری پر از فوت نت نویسی را نوعی « رونویسی ( رونوشت برداشتن ) » خوانده است.