از اشتباهات دیگران بگذرید

انسان عکس العمل شدیدتری درمقابل آن انجام دهد. این صورت قطعا کار مذمومی است. حتی قرآن در مورد مشرکین می‌فرماید: اگر آنها عهدشکنی کردند، به شما ظلم کردند، احترام شما را، احترام ماه حرام را، احترام مسجدالحرام را نگه نداشتند، شما حداکثر می‌توانید مشابه آن را نسبت به آن انجام بدهید. (بقره۱۹۴)

فرض عکس‌العمل درمقابل ظلم دیگران از چهار صورت خارج نیست: ۱) انسان عکس العمل شدیدتری درمقابل آن انجام دهد. این صورت قطعا کار مذمومی است. حتی قرآن در مورد مشرکین می‌فرماید: اگر آنها عهدشکنی کردند، به شما ظلم کردند، احترام شما را، احترام ماه حرام را، احترام مسجدالحرام را نگه نداشتند، شما حداکثر می‌توانید مشابه آن را نسبت به آن انجام بدهید. (بقره۱۹۴) ۲) مقابله به مثل کند، نه اینکه بیشتر باشد. این صورت در بسیاری از جاها جایز است. ۳)چشم‌پوشی و گذشت کند. این خیلی بهتر و ارزشش بیشتر است. البته استثنائاتی دارد. ۴) نه تنها از رفتار بد او گذشت کند، بلکه یک کار خوبی در مقابل او انجام دهد. قله ارزش‌های اجتماعی در این مورد چهارم است. سیره اهل بیت(ع) بر همین بوده است. در احوالات امام صادق(ع) آمده است که کسی به ایشان توهین کرد؛ حضرت مالی را که قابل توجه بود به خادمشان دادند و فرمودند: این را ببر در منزلش به او بده و نگو چه کسی فرستاده است. خادم می‌گوید من آن کیسه را بردم و به او دادم. گفت: خدا رحمت کند آن آقایی که هرسال برای ما یک چنین کیسه‌ای می‌فرستد و ما تقریبا خرج سالمان تامین می‌شود.

اما خدا داد من را از جعفربن محمد بگیرد. این یکی از مصادیق این آیه شریفه است: و لاتستوی الحسنه ولاالسیئه ادفع بالتی هی احسن فاذا الذی بینک و بینه عداوه کانه ولی حمیم (فصلت/۴۳) جلوی بدی‌ها را با انجام کارهای خوب بگیرید. کسی که می‌خواهد کار بدی انجام دهد یا انجام داده است، شما در مقابلش خشونت به خرج ندهید. نباید توهین و بدگویی کنید. اگرمی خواهید دیگر کار بد نکند شما کار خوبی انجام بدهید. این کار خوب در او اثر می‌گذارد و یاد می‌گیرد که چگونه باید با دیگران رفتار کند. چه بسا همین رفتار شما باعث شود که آن کسی که با شما دشمنی دارد، به یک دوست صمیمی تبدیل شود؛ این نص آیه قرآن است.

این اوج ارزش‌های رفتاری درمسائل اجتماعی نسبت به کسانی است که رفتار ناهنجاری دارند. البته این ارزش درجایی است که انسان بتواند مقابله کند، ولی گذشت کند. این هنر است... «والعافین عن الناس والله یحب المحسنین» (آل عمران/۴۳۱)... و لیعفوا لیصفحوا الاتحبون ان یغفرالله لکم و الله غفور رحیم (نور/۲۲) مگر دوست ندارید خدا از شما بگذرد. اگر دوست دارید خدا از شما بگذرد شما هم از اشتباهات دیگران بگذرید.