برای ۹۸ سالگی میکلانجلو آنتونیونی خالق شاهکار «آگراندیسمان»

«میکلانجلو آنتونیونی», بنیان گذار سینمای مدرن ایتالیا و خالق تعدادی از ماندگارترین آثار سینمایی جهان ۹۸ ساله می شود

«میکلانجلو آنتونیونی»، بنیان‌گذار سینمای مدرن ایتالیا و خالق تعدادی از ماندگارترین آثار سینمایی جهان ۹۸ ساله می‌شود.

«میکلانجلو آنتونیونی» روز ۲۹ سپتامبر ۱۹۱۲ در «فررا» ایتالیا متولد شد و روز سی‌ام جولای ۲۰۰۷ در همان روزی که «اینگمار برگمن»، دیگر فیلم‌ساز بزرگ سینمای جهان چشم از جهان فروبست، درگذشت.

وی در خانواده‌ای کارگر متولد شد و از همان کودکی علاقه‌اش به هنر را با نواختن موسیقی و نقاشی نشان داد. آنتونیونی به‌عنوان یک ویولنیست متبحر، اولین کنسرت خود را در ۹ سالگی اجرا کرد؛ هرچند با ورود به عالم سینما، دیگر از ویولن دست کشید.

باوجود فارغ‌التحصیلی از دانشگاه بولونیا در رشته‌ اقتصاد، وی به‌عنوان یک روزنامه‌نگار سینمایی در سال ۱۹۴۰ در رم مشغول به‌کار شد. اولین فعالیت‌های سینمایی او در سال ۱۹۴۲ رقم خورد که با همکاری «روبرتو روسلینی»، فیلم‌نامه‌ «بازگشت خلبان» را نوشت و پس از آن به‌عنوان دستیار کارگردان «انریکو فولچینونی» مشغول به‌کار شد.

آنتونیونی اولین فیلم کوتاه خود را در سال ۱۹۴۷ با نام «مردمان پو» ساخت که برای ساخت آن چهار سال به تکاپو افتاده بود. اما اولین فیلم بلند این کارگردان ایتالیایی در سال ۱۹۵۰ با عنوان «دروغ‌های عشق» به‌تصویر کشیده شد.

او سپس فیلم «شکست‌خورده» را در سال ۱۹۵۲ ساخت که در سه کشور فرانسه، ایتالیا و انگلیس فیلم‌برداری شد. «زنی بدون کاملیا» (۱۹۵۳)، و «گریه» (۱۹۵۷) از فیلم‌های بعدی «آنتونیونی» بودند که هریک از آنها به مباحث اجتماعی طبقه‌ کارگر پرداخته‌اند.

اولین موفقیت بین‌المللی این کارگردان بزرگ در سال ۱۹۶۰ با فیلم «ماجرا» رقم خورد که در جشنواره‌ فیلم کن با استقبال همراه شد. او موفقیت‌های جهانی‌اش را با «شب» (۱۹۶۱) و «کسوف» (۱۹۶۲) ادامه داد. این سه‌فیلم با توجه به شباهت در سبک و موضوع که هرسه به نگرانی‌های بشر امروز پرداخته‌اند، عموما به سه‌گانه‌های «آنتونیونی» معروف هستند.

اولین فیلم رنگی بنیان‌گذار سینمای مدرن ایتالیا در سال ۱۹۶۴ با نام «صحرای سرخ» ساخته شد که این فیلم نیز بعضا ادامه‌ این سه‌گانه محسوب می‌شود.

آنتونیونی یک سال بعد از ساخت «صحرای سرخ»، با امضای قرارداد همکاری با یک تهیه‌کننده انگلیسی، ساخت سه‌ فیلم انگلیسی‌زبان برای استودیو MGM را برعهده گرفت. اولین این فیلم‌ها، «آگراندیسمان» بود که در سال ۱۹۶۶ ساخته شد و موفقیت زیادی کسب کرد.

دومین آن «نقطه زابریسکی» در سال ۱۹۷۰ بود که اولین فیلم «آنتونیونی» بود که در آمریکا ساخته می‌شد که البته در مقایسه با «آگراندیسمان» درخشش کمتری داشت. سومین فیلم «آنتونیونی» در این توافق‌نامه «مسافر» بود که در سال ۱۹۷۵ با حضور «جک نیکلسون» ساخته شد و مورد پسند منتقدین قرار گرفت.

البته آنتونیونی در فاصله ساخت «نقطه زابریسکی» و «مسافر»، فیلم مستندی به‌نام «چونگ کو» با موضوع انقلاب فرهنگی چین نیز ساخت که از سوی مقامات دولتی چین شدیدا محکوم شد.

آنتونیونی در سال ۱۹۸۰ فیلم «راز اوبروالد» و دو سال پس از آن «شناسایی یک زن» را در ایتالیا ساخت. وی در سال ۱۹۸۵ دچار عارضه‌ سکته مغزی شد، اما با وجود فلج نسبی و مشکل تکلم، همچنان به فیلم‌سازی ادامه می‌داد.

«فراسوی ابرها» در سال ۱۹۹۵ اولین فیلم «آنتونیونی» پس از این عارضه بود که «ویم وندرس»، کارگردان آلمانی چند صحنه از آن را کارگردانی کرد که نتیجه‌ آن کسب جایزه‌ فدراسیون جهانی منتقدین فیلم از جشنواره‌ فیلم ونیز بود.

آنتونیونی در سال ۱۹۹۶ جایزه‌ یک عمر دستاورد شغلی را از آکادمی اسکار از دستان «جک نیلکسون» دریافت کرد، اما چندماه بعد از آن دزدان این تندیس را به سرقت بردند. این کارگردان فقید آخرین فیلم خود را در سال ۲۰۰۴ با نام «اروس» ساخت.

محتوای فیلم‌های «آنتونیونی» را اغلب اضطراب، تردید و نگرانی‌های بشر امروز و عدم توانایی او در برقراری ارتباط معنوی با دیگران تشکیل می‌دهند. نکته‌ بارز در فیلم‌های او، سکوت‌ها و خلاء‌های فراوان است.

وی در طول شش دهه فعالیت سینمایی موفق به کسب عناوین و جوایز سینمایی فراوانی شد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

▪ جایزه افتخاری آکادمی اسکار برای یک عمر دستاورد شغلی در سال ۱۹۹۵؛

▪ نامزد جایزه اسکار بهترین کارگردانی و فیلم‌نامه اصلی برای «آگراندیسمان» در سال ۱۹۶۶؛

▪ جایزه فدراسیون جهانی منتقدین فیلم از جشنواره برلین برای مجموع آثار در سال ۱۹۶۱؛

▪ جایزه خرس طلایی جشنواره‌ برلین برای فیلم «شب» در سال ۱۹۶۱؛

▪ جایزه بهترین فیلم اروپا از جوایز فیلم «بودیل» دانمارک برای فیلم «حرفه؛ خبرنگار» در سال ۱۹۷۶؛

▪ جایزه سی‌وپنجمین سالگرد جشنواره‌ کن برای «شناسایی یک زن» در سال ۱۹۸۲؛

▪ جایزه نخل طلای جشنواره کن برای «آگراندیسمان» در سال ۱۹۶۷؛

▪ جایزه‌ ویژه هیات داوران جشنواره کن برای «کسوف» در سال ۱۹۶۲؛

▪ جایزه هیات داوران جشنواره کن برای «ماجرا» در سال ۱۹۶۰؛

▪ جایزه‌ لوچینو ویسکونتی در سال ۱۹۷۶؛

▪ جایزه فیلم اروپا برای یک عمر دستاورد شغلی در سال ۱۹۹۳؛

▪ جایزه بهترین فیلم خارجی از انجمن منتقدین فیلم فرانسه برای «آگراندیسمان» در سال ۱۹۶۸؛

▪ جایزه یک عمر دستاورد شغلی از جشنواره‌ فیلم استانبول در سال ۱۹۹۶؛

▪ جایزه‌ بهترین کارگردانی از انجمن ملی روزنامه‌نگاران سینمایی ایتالیا برای فیلم «حرفه؛ خبرنگار» در سال ۱۹۷۶؛

▪ جایزه ربان نقره‌ای بهترین کارگردان فیلم خارجی برای «آگراندیسمان» در سال ۱۹۶۸؛

▪ جایزه‌ یوزپلنگ طلایی جشنواره‌ فیلم لوکارنو برای «گریه» درسال ۱۹۵۷؛

▪ جایزه‌ گرند پریکس جشنواره‌ فیلم مونترال برای دستاورد هنری در سینما در سال ۱۹۹۵

▪ جایزه فدراسیون جهانی منتقدین فیلم از جشنواره‌ ونیز برای «فراسوی ابرها» در سال ۱۹۹۵.

آنتونیونی در سال ۱۹۷۵ به‌عنوان خبرنگار برای حضور در جشنواره‌ جهانی فیلم تهران به ایران سفر کرده بود.