پلیسی نویسی نوین

به نظر می رسد که نویسندگان کنونی ژانر ادبیات پلیسی وارد مرحله تازه ای شده اند. شاید این امر جریانی تازه و حتی سبکی نو باشد که قطعاً در تاریخ ادبیات جهانی ثبت خواهد شد.
اگرچه هم …

به نظر می رسد که نویسندگان کنونی ژانر ادبیات پلیسی وارد مرحله تازه ای شده اند. شاید این امر جریانی تازه و حتی سبکی نو باشد که قطعاً در تاریخ ادبیات جهانی ثبت خواهد شد.

اگرچه هم اکنون این موج و جریان را نمی توانیم با قاطعیت به جریان مدرن و جریان های قبلی را به کلاسیک تقسیم کنیم اما زمینه چنین تقسیم بندی در آینده فراهم می شود. علاوه بر ساختار ادبیات پلیسی قدیم که تعریف قصه و نوع روایت آن بر اساس سه گزینه ورود به فضا، اتفاق و پایان بندی است، اتمسفر داستان و کل فضا هم قابل بحث است. اتمسفر داستان چه در رمان های پلیسی قدیم و چه در آثار جدید مبتنی بر فضاهای واحدی بوده است. این فضای واحد عموماً به قلمرو یک شهر و در نهایت یک سرزمین اختصاص داشته است. پلیسی نویسان هم از چهره بزهکاران توصیف واحدی داشته اند. شاید تفاوت قصه های پلیسی قدیم و جدید همواره در بحث فضا باشد. فضاهای کثیف و به هم ریخته، شهرهای درب و داغان، خانه های شب زده و پر از ترس و قاتلین و گنگسترهای دون پایه و از طبقات سخیف همواره از ویژگی های آثار کلاسیک بوده است. همه این موارد در آثار جدید هم بوده اند، تنها شاید به تناسب عوض شدن اشیا، لوازم زندگی و شکل و شمایل خانه ها، فضایی نوتر خلق شده است.

تا این جای کار روالی کلی از نوشته های پلیسی را می بینیم اما نوشته های دیگری که در ابتدای بحث آمد و از جریان تازه ای خبر می دادند در کدام گزینه طبقه بندی می شوند. مثلاً رمانی که پل آستر، نویسنده معروف ادبیات مدرن پلیسی با عنوان «فردی در تاریکی» نوشته است. این رمان سرشار از صحنه های دلخراش تهاجم امریکا به عراق است و سبک نگارش آستر نیز تحلیلی - انتقادی است اما نویسنده مطرح ادبیات پلیسی این بار فضا و قلمرو بزرگتری را نسبت به فضای داستان های پلیسی (قدیم و جدید) مورد بررسی قرار داده است. همچنین چهره گانگستر و بزهکار هم گونه دیگری است. بنابراین به نظر می رسد که فضاهای تازه ای در ادبیات پلیسی جهان در حال شکل گیری است. گانگسترها دیگر از میان طبقات دون پایه جامعه توصیف نمی شوند بلکه آنها ظاهری شیک و به قول خودشان «جنتلمن»وار دارند. شیک پوشند، حرف های درشت می زنند و دیگر از یک تپانچه ساده و ارزان قیمت برای کشتن مقتول استفاده نمی کنند، موج تازه ای که در رابطه با بزهکاران جنگی در ادبیات جهانی باب شده و عمدتاً هم جورج بوش را مدنظر قرار داده، هم به لحاظ کمی و هم از نظر کیفی قابل بحث و بررسی است. پلیسی نویسان جدید با این آثار کارهایی را خلق کرده اند که در آینده ای نزدیک به تحلیل ها و تفسیرهای فراوانی مختوم خواهد شد. این آثار در ادبیات جهانی یک موج است و چون به لحاظ فضا و شکلی با آثار کلاسیک و مدرن متفاوت است، سبک و دوره جدیدی از تاریخچه ادبیات پلیسی به شمار می رود.

آرمان رخزادی