ادراکات الهامی حلقه مفقوده کشف علوم

ادراك علمی عبارت است از ایجاد فرضیه, مسئله, آزمون, خطا و استنتاج ادراك عقلانی هم فقط از راه تفكر به دست می آید یك ادراك هم داریم به نام ادراك الهامی, به این معنا كه انسان, یك مرتبه موضوعی برایش مشخص می شود

نتایج مطالعات به روی «حصا آ» حاكی از اثرات احتمالی این دارو به روی مبتلایان به ایدز است. به همین دلیل در تحقیقی با همكاری محققان كنیایی آزمایشات بالینی به روی بیماران ایدزی انجام شده و نتایج اولیه رضایت‌بخش اعلام شده است.

از سوی دكتر احمدی تحقیق و مطالعه به روی داروهایی برای درمان هپاتیت، ام‌اس، آلزایمر در حال بررسی است. از وی بیش از ۱۰ مقاله به زبان انگلیسی چاپ شده و مقالات متعدد دیگری آماده چاپ است.

دكتر احمدی از معدود پزشكانی است كه مطالعات گسترده‌ای در زمینه فلسفه و معارف اسلامی داشته است. از وی كتاب «اسلام و شیر مادر» در سال ۱۳۶۳ به چاپ رسیده است. وی همچنین از معدود دانشمندانی است كه «نقش الهامات ادراكی توام با مشاهده و آزمایش» را به عنوان یكی از ابزار كشف علوم پراهمیت و مهم می‌داند. با ایشان به گفتگو نشسته‌‌ایم.

● آیا می‌توان گفت كشف این دارو و ثبت آن، به نوعی در راستا و ادامه طب سنتی ایران بوده؟

▪ وقتی از سنت نام می‌بریم و می‌گویم طب سنتی، در واقع چیزی بوده و ما حالا به آن توجه می‌كنیم یا نمی‌كنیم. بعضی روش‌هایی كه من به‌كار بردم، پایه‌اش طب سنتی است، ولی الهام چیزی است كه الان وارد می‌شود. طب سنتی تعریف دارد، این طب در گذشته وجود داشته و به كار می‌رفته و الان، ما یا به همان شكل از آن استفاده می‌كنیم یا آن را تغییر می‌دهیم و استفاده می‌كنیم. ولی اگر من مثلا بگویم حاصل الهام من استفاده از فلان گیاه بوده، چون از یك گیاه در این‌جا استفاده شده، دلیل بر آن نمی‌شود كه این طب سنتی است. این كاملا غلط است كه ما طبیعی بودن یا نبودن مواد به كار رفته در دارویی را مرز طب سنتی و آلوپاتیك قرار دهیم، طبیعی‌ها را بگویم سنتی هستند و شیمیایی‌ها را بگویم جدید! این مرزبندی غلط است. ما می‌گوییم طب الهامی ممكن است هر زمانی پیش آید، ابتكار، اختراع و … این‌ها حاصل الهام است.

● یعنی این دارویی كه تهیه شده، به هیچ شكلی در كتب طب سنتی ما وجود نداشته است.

▪ چرا. بعضی‌هایش در متون طب سنتی ما بوده و بعضی‌هایش هم در طب جدید است، ولی طب جدیدی كه منشاش آزمایشگاه نبوده بلكه منشا آن جرقه‌های فكری و ادراكات الهامی بوده، كه بعدا مورد آزمون و خطا و آزمایش قرار گرفته است.

● با كدام مراكز تحقیقاتی داخل و خارج از كشور كار كردید.

▪ برای انجام كارهای تحقیقاتی از ۱۰ مركز دانشگاهی و تحقیقاتی كمك گرفیتم از جمله دانشگاه علوم پزشكی تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه علوم پزشكی اصفهان، دانشگاه مشهد، مركز تحقیقات قلب و عروق اصفهان، مركز تحقیقاتی سرم‌سازی رازی، مركز تحقیقاتی انیستیتو پاستور (بانك سلول‌های سرطانی)، مركز بوعلی در مشهد. مقالات متعددی هم در این زمینه نوشته شد كه در مجلات معتبر علمی داخل و خارج به چاپ رسید. از بعضی مراكز تحقیقاتی خارج از كشور هم كمك گرفتیم.

● بازتاب این كشف در داخل و خارج از كشور چگونه بوده است.

▪ به طور كلی هر كشفی می‌تواند بازتاب‌های مختلفی داشته باشد. بازتاب اداری، بازتاب علمی و بازتاب مردمی. ما چون مدارك محكمی داشتیم، اساتید محترم و مراكز تحقیقاتی معتبر كار كرده‌ بودند، الحمداله بازتاب اداری‌اش خوب بود. در مورد بازتاب علمی هم مقالات متعددی در مجلات معتبر داخلی و خارجی چاپ شد و به رویت دانشمندان جهان علوم پزشكی رسید. بازتاب مردمی هم فعلا نداشته چون بنا به دلایلی فعلا تبلیغاتی در این زمینه صورت نگرفته است.

● امتیاز دارو به نام چه كسی است.

▪ امتیاز این دارو به نام من است ولیكن به طور رسمی و قانونی در حال ثبت یك بنیاد خیریه هستیم كه منافع حاصل از این دارو در سراسر جهان صرف تفكر و تعلیم و تربیت شود.

● كدام‌یك از نهادها و سازمان‌های دولتی از این اقدام علمی شما حمایت و كمك مالی كردند.

▪ از سوی هیچ‌كدام از نهادها و سازمان‌های دولتی كمك و حمایت مالی نشدیم، در حالی كه می‌بایست به ما كمك می‌كردند. ولی به لطف خدا، هزینه‌های این كار از راه‌های دیگری مهیا شد. البته افراد بزرگواری بودند كه به ما كمك مالی كردند بدون این‌كه طلب سود كنند.

● چرا در كشور ما، كارهایی از این قبیل كه منافع ملی را به همراه دارد و در ابعاد جهانی هم افتخار‌آفرین و مورد توجه است و می‌باید مورد حمایت و كمك دولت و نهادهای دولتی قرار بگیرد را بعضا افراد به خاطر احساس مسئولیت، مهین‌دوستی و … انجام می‌دهند.

▪ این به دو دلیل است. اگر دولت برخاسته از مردم است. پس این مردم‌اند كه اشتباه می‌كنند. پس می‌توان گفت كه مردم هنوز به شناخت درستی نرسیده‌اند. در موارد دیگر مردم شناخت خوبی دارند. اگرچه ممكن است تك‌تك افراد جامعه، مطلع باشند ولی بافت كلی جامعه در این خصوص قدرت تشخیص ندارد، چون تخصصی است. مسئله دوم این است كه مسئولین باید به دنبال محققان بروند. اگر سر چهارراه چند آدم بیكاره و لاابالی با هم درگیر شوند و نظم منطقه را به هم بزنند، بلافاصله در شهر و استان، شورای تامین تشكیل می‌شود، جلسه می‌گذارند، سیستم‌های امنیتی و نظامی مطلع می‌شوند تا نظم جامعه برقرار شود. ولی در مورد اتفاقات این‌چنینی، متاسفانه اصلا بعضی مسئولین توجه نمی‌كنند. به چه علت؟ برای این‌كه مسئولان به دنبال محقق نیستند. در جامعه ما متاسفانه محقق به دنبال مسئول می‌دود و این درست نیست و چون برعكس عمل می‌شود نتیجه معكوس هم می‌دهد. و این مخصوص الان نیست در طول تاریخ دانشمندان و مبتكران ایرانی متاسفانه مورد بی‌توجهی و بی‌مهری بوده‌اند.

● آقای دكتر در صحبت‌هایتان فرمودید كه «الهام» یكی از ابزار كشف علوم است و یك دانشمند علاوه بر تفكر، مطالعه، تحقیق، ‌آزمون و خطا باید بتواند از عنصر «الهام» هم بهره‌ بگیرد. ممكن است در این مورد توضیح دهید.

▪ اصولا ما چند نوع ادراك داریم. ساده‌ترین شكل ادراك،‌ ادراكات حسی هستند كه از راه حواس پنج‌گانه به دست می‌آیند. بعد از آن،‌ ادراك علمی داریم. ادراك علمی عبارت است از ایجاد فرضیه،‌ مسئله، آزمون، خطا و استنتاج. ادراك عقلانی هم فقط از راه تفكر به دست می‌آید. یك ادراك هم داریم به نام ادراك الهامی، به این معنا كه انسان، یك مرتبه موضوعی برایش مشخص می‌شود. ادراك الهامی ممكن است هم مثبت باشد و هم منفی. و این را بر اساس آیه شریفه فالهما فجورها و تقوی‌ها عرض می‌كنم. در آن‌جا می‌فرماید كه الهام می‌تواند هم فجور و ناراحت‌كننده باشد و هم تقوی. و البته یك جور الهام هم داریم كه خاص پیامبران است و مستقیما از طرف خداوند به پیامبر می‌رسد و مصداقش هم سوره مباركه شمس است كه می‌فرماید والشمس و ضحها و این را بشر آن موقع نفهمید (و علم فیزیك بعدها كشف كرد) كه منظور از این سوره مباركه این است كه حركت و نور ماه، تابع خورشید است. و همچنین بعدها فهیمدند كه درخشش طحها با درخشش ضحها فرق می‌كند. و این ادراكی است كه از طریق خداوند به انسان رسیده و برای همین است كه معتقدیم اگر هدایت الهی نباشد، انسان به گمراهی می‌رسد چرا كه انسان صرفا از طریق ابزاری مثل حس، علم، عقل و … نمی‌تواند به به كشف علوم نایل شود.

● چگونه می‌توانیم ادراكات الهامی را تقویت كنیم.

▪ الهام در واقع پیامبر انسان است. و این طور نیست كه بگوییم عده‌ای دارای الهام هستند و عده‌ای نیستند. بعضی‌ها آن‌قدر مشغولیت دارند و گرفتار جسم و ماده شده‌اند كه الهام برایشان بی‌معنا شده است. چنانچه كسی بتواند خودش را از زندگی مادی جدا كند،‌ البته نه جدایی كامل ـ‌ بالاخره انسان مجبور است بخورد و بخوابد. ولیكن از امور غیرضروری مثل لهو و لعب دوری كند ـ قادر است كه ظهور الهام را تقویت كند.

در واقع اگر ما ماشینی را كه سوارش می‌شویم، ‌یك اسباب‌بازی فرض كنیم باید مراقب باشیم كه گرفتار این اسباب‌بازی نشویم. همان‌طور كه بچه‌ها گرفتار می‌شوند. برای این كار ما باید به تجرد برسیم. یكی از راه‌هایش كه در دین‌مان هم آمده این است كه شب‌ها، در حالی كه همه خوابند، برخیزید تا وقتی كه همه صداها خاموش است، فریاد درونتان بلند شود. یك نمونه‌اش هم مراسم عرفات است. عرفات یعنی شناخت بهتر. می‌گویند بعد از عرفات، شب را نخواب، و در مشعر در مورد عرفات فكر كن.

بنابراین انسانی كه می‌خواهد جنبه الهامی وجودش را رشد بدهد لازم است، توجه كمتری به مسایل مادی داشته باشد و خودش را بیشتر بشناسد. شناخت هم همان ادراك است و ادراك هم كار مجردات است. جمله معروفی هم در این رابطه از حضرت رسول (ص) هست كه می‌فرماید من عرف نفسه فقد عرفه رب. با تقویت ادراك الهامی انسان هنگام مطالعه و تحقیق، هنگام تفكر به چیزهای جالب‌تری می‌رسد؛ آن چیزهای جالب‌تر، كه حاصل تلاش فكری ما نبوده است را الهام می‌گویند.

البته باید توجه داشت كه دو نوع الهام داریم، الهام مثبت و الهام منفی. و من امیدوارم كه الهام مثبت شكل بگیرد كه انسان بتواند آن را برای نجات خودش و بشریت به كار ببندد.

● مگر ممكن است كسی نماز بخواند، روزه بگیرد و از مادیات و هیاهوی دنیا… دوری كند و الهام منفی در او شكل بگیرد.

▪ بله ممكن است. همانطور كه تا حالا هم بوده. خیلی از عبادات ما مثل نماز خواندنمان است. ما در اسلام اقراء الصلوه نداریم. هیچ‌گاه در اسلام نمی‌گویند نماز بخوانید. بلكه در اسلام اقیموا الصلوه داریم. خیلی‌ها گرفتار اقراء الصلوه هستند. بر پا داشتن نماز یعنی این‌كه انسان، متفكر هم باشد. تقوی هم داشته باشد. اقیموا الصلوه به این معنی است كه انسان در مسیر كمال قرار بگیرد. اگر كسی نماز بخواند، روزه بگیرد ولی در مسیر كمال نباشد؛ می‌گوییم كه آن نماز بی‌فایده و حتی ضدفایده هم هست. در قرآن هم داریم كه می‌فرمایید الذین عن الصلوتهم ساهون یعنی كسانی كه در برپا داشتن نمازشان سهل‌انگارند و این‌چنین عباداتی قطعا الهام منفی به‌وجود می‌آورد.

● آقای دكتر احمدی در این دنیای تكنولوژی‌زده با امكانات امروزی،‌ تغییرات لحظه به لحظه و این جزءنگری كه در همه شاخه‌های علوم هست و این بشر مغرور و سرمست از تكنولوژی، چگونه می‌توان از این مسایل حرف زد.

▪ البته الان در دنیا به این مقوله به گونه دیگر و از بعدی دیگری توجه شده. یكی از بزرگ‌ترین مشكلاتی كه بشریت و به‌خصوص تحصیل‌كرده‌ها حتی در مدارج بالای علمی به آن گرفتارند. و این، یك نوع توقف در علم ایجاد كرده و یا معنادار بودن علم را ضعیف كرده، همین نكته است. و آن روش به‌دست آوردن علوم و حقایق از طریق توجه به جزء است. به این ترتیب كه یك فیزیك‌دان در یكی از شاخه‌های فیزیك مطالعه می‌كند و در آن شاخه جزیی‌تر و جزیی‌تر نگاه می‌كند به طوری كه تمام عمرش را در این راه صرف می‌كند و دیگر توانی برای پرداختن به شاخه‌های دیگر علم و استنتاج و جمع‌بندی ندارد. در واقع این یك نوع نقص است. اگرچه نمی‌توان منكر شد كه توجه به جزء، ممكن است توان انسان را خیلی بالا ببرد و شناخت بسیار خوبی ایجاد كند كه نهایتا به اداركات بالایی منجر شود ولیكن مشكلاتی را هم به‌وجود می‌آورد. اخیرا مراكز علمی جهان به این نتیجه رسیده‌اند كه این جزءنگری كار درست اما تمامی نیست. آمدند در دانشگاه‌ها رشته‌هایی به نام فلسفه فیزیك، فلسفه پزشكی و … ایجاد كردند. به چه شكل؟ به این ترتیب كه فیزیك ممكن است ۱۰۰ شاخه،‌۱۰۰ جزء داشته باشد.

فلسفه فیزیك می‌آید این جزء‌ها را به هم وصل می‌كند. جور دیگری بگویم: رشته‌های مختلف فیزیك هر كدام یك ورقه‌ از یك كتاب‌اند، این ورقه‌ها وقتی می‌توانند معنادار شوند كه شیرازه‌ای داشته باشند. فلسفه می‌آید این شیرازه را درست می‌كند. و در حال حاضر به این نتیجه رسیده‌اند كه با این شیرازه می‌توانیم شكل بهتری به علوم بدهیم. ما باید ضمن این كه به جزء توجه می‌كنیم به كل هم توجه كنیم. از كل به جزء بیایم و از جزء به كل، تا بتوانیم بهتر نتیجه‌گیری كنیم. در ادراكاتِ از كل به جزء و وضعیت فعلی، علم به زمین مانده و نقصی در كار است. ما باید این مسئله را حل كنیم و ضمن توجه جزیی به هر رشته‌ای، از دید كلی هم به آن نگاه كنیم. و نگاه یعنی چه؟ یعنی این كه ادراكاتمان را ساماندهی كنیم. در این صورت به لطف خدا، موفقیت بیشتری حاصل می‌شود.

نویسنده :

دكتر امراله احمدی چشم‌پزشك و دارای بورد تخصصی چشم‌پزشكی است. وی موفق به ثبت تركیب دارویی به نام «حصا آ» به عنوان داروی ضدسرطان فاقد عوارض یا كم‌عوارض در ایران شده است. این تركیب دارویی كه حاصل بیش از یك دهه تحقیقات و پژوهش در این زمینه است با همكاری موسسات تحقیقاتی داخلی و خارجی صورت گرفته، و مراحل و نتایج كار به صورت مقالات علمی متعدد در نشریات معتبر داخلی و خارجی به زبان‌های فارسی و انگلیسی به چاپ رسیده است.