رعایت عدالت و انصاف؛ خدمت‌رسانی بهتر

رعایت عدل و انصاف در روابط ومناسبات اداری و در خدمت‌رسانی به مردم، اصلی است که بدون آن، نظام اداری از صورت اخلاقی و انسانی بیرون می‌رود و فساد و تباهی گریبانگیر آن می‌شود. حاکمیت …

رعایت عدل و انصاف در روابط ومناسبات اداری و در خدمت‌رسانی به مردم، اصلی است که بدون آن، نظام اداری از صورت اخلاقی و انسانی بیرون می‌رود و فساد و تباهی گریبانگیر آن می‌شود. حاکمیت عدالت و انصاف در نظام اداری و حفظ حقوق مردم و مراجعه کنندگان از مهمترین عوامل سلامت و قوت نظام اداری و مایه پیوند دلهاست. از امیرالمومنین (ع) در این باره چنین نقل شده: “الانصاف افضل الشیم؛ انصاف و دادورزی برترین خصلتهاست”(۱.) از دیدگاه آن حضرت بدترین صورت روابط انسانی این است که اشخاصی خواهان دادورزی باشند و خود بی‌انصافی روا دارند: “ناراست‌ترین راه و رسم این است که خواهان دادورزی باشی و با مردم به عدالت و انصاف رفتار ننمایی”(۲.) در بیان پیشوایان دین، رعایت انصاف مایه عزتمندی انسان: “من ینصف الناس من نفسه لم یزده الله الا عزه”؛ افزایش دوستان: “بالنصفه یکثر المواصلون”؛ الفت دلها: “الانصاف یولف القلوب”؛ دوام روابط و پیوندها: “بالنصفه تدوم الوصله”، و موجب خیر و سعادت انسان دانسته شده است؛ چنانکه پیامبراکرم(ص) می فرماید: “خیر و سعادت برای کسی است که مازاد اموال خود را انفاق کند و از سخنان زاید خودداری نماید و به همه مردم به انصاف رفتار کند”(۳.) رشته پیوستگی حقیقی انسانها، رعایت انصاف و عدالت است و این امر در روابط ومناسبات اداری به دلیل ماهیت آن از اهمیت بیشتری برخوردار است.

رعایت انصاف مقتضی آن است که همه افراد بویژه مدیران و کارکنان، خود را میان خویش و دیگران میزان قرار دهند و آنچه را برای خود می پسند برای دیگران نیز بخواهند و آنچه را برای خود نمی پسندند، برای دیگران نیز نپسندند و این اصل را مبنای رفتار سازمانی و اداری خود قرار دهند. امام علی(ع) در وصیت خود به امام حسن مجتبی(ع) درباره رعایت انصاف، فرمودند: “پسرم، نفس خود را مابین خویشتن و مردم، میزان قرار بده، پس دوست بدار بر دیگری آنچه را که برای خود دوست داری و آنچه که برای تو ناملایم و ناگوار است، بر دیگران نیز کراهت بار تلقی کن. ظلم مکن چنانکه نمی‌خواهی ظلمی به تو برسد و نیکویی کن همانگونه که دوست داری به تو نیکویی شود و زشت بشمار از خویشتن آنچه را که از دیگران زشت می‌شماری”(۴.) از امام صادق(ع) نیز روایت شده است: “از جمله سخت ترین تکالیف الهی درباره بندگان خدا سه چیز است: یکی رعایت عدل و انصاف میان خود و دیگران، به‌طوریکه با برادر مسلمان خود آنچنان رفتار کند که دوست دارد او با وی چنان رفتاری داشته باشد...”(۵.) رعایت انصاف بقدری دارای اهمیت است که امیرالمومنین(ع) در فرمان خود به مالک اشتر، عدم رعایت انصاف را، ظلم به بندگان خدا دانسته و می‌فرماید: “نسبت به خدا و بندگانش انصاف را از دست مده و نسبت به اطرافیان و خانواده و زیردستانت انصاف داشته باش، که اگر انصاف پیشه خود نسازی، ستم کردهای و کسی که به بندگان خدا ستم کند خدا دشمن اوست و کسی که خدا دشمن او باشد دلیلش را باطل می سازد (عذرش را نمی پذیرد) و چنین شخصی با خدا در جنگ است، مگر آنکه دست از ستم بردارد و توبه کند”(۶.) اگر این اصل در نظام اداری رعایت شود و مدیران و سایر کارکنان در برخورد با مردم به انصاف رفتار کنند، نه تنها مشکلات مردم در اسرع وقت حل می‌شود، بلکه رضایتمندی حداکثری مردم از عملکرد مسئولین ومدیران و اعتماد بدانها نیز حاصل می‌شود. امیرالمومنین (ع) می فرمایند: “انصفوا الناس من انفسکم یوثق بکم؛ از جانب خود با مردمان انصاف بورزید تا به شما اعتماد کنند”(۷.) مدیر و مسئولی که اتلاف وقت و سرگردان شدن خود در اتاقها و راهروهای فلان اداره را برای خود نمی‌پسندد و دوست دارد بدون اتلاف وقت به مشکلش رسیدگی شود، باید در مورد مراجعه کنندگان به خود نیز همین نگرش را داشته باشد. اگر این نگرش بر رفتار او حاکم باشد قطعا بدون دلیل رسیدگی به مشکلات مراجعه‌کنندگان را به تعویق نخواهد انداخت و ... .

پی‌نوشتهادر دفتر روزنامه موجود است.