جمعه, ۱۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 31 January, 2025
ضرورت وجودی بانك قرض الحسنه
پدیدهء قرض‌الحسنه در یك جامعهء تورم‌زا، پدیدهء شگفتی است. علاوه بر صندوق‌های قرض‌الحسنه كه طی سالیان گذشته مثل قارچ از همه جا سربرآوردند، شبكهء بانكی كشور نیز با تبلیغات گسترده و با اهدای انواع جوایز نقدی و جنسی و ... مردم را به این كار تشویق می‌كند. نحوهء تبلیغات به قدری وسیع و پرنقش و نگار است كه تعداد زیادی به ویژه دارندگان پس‌اندازهای اندك، غرق در رویای «برندهء خوشبخت صدها میلیون تومان جوایز نقدی و صدها اتومبیل داخلی و خارجی»، پول‌های خود را به حساب‌های قرض‌الحسنه واریز می‌كنند.
بر همگان روشن است كه اكثریت قریب به اتفاق دارندگان حساب‌های قرض‌الحسنه، نه به قصد نیكوكاری و گره‌گشایی از كار خلق‌الله، بلكه به امید برنده شدن در قرعه‌كشی‌های مختلف به سوی این حساب‌ها كشیده می‌شوند.
نیكوكاران و افراد خیر اما، بدون نیاز به تاسیس صندوق‌ها و افتتاح حساب‌های قرض‌الحسنه، كمك‌های بی‌دریغ و بی‌ریای خود را به طور مستقیم یا از طریق NGO ها به مستمندان و نیازمندان واقعی می‌رسانند و وارد این معركه كه متاسفانه وجههء شایسته‌ای برایش نمانده است نمی‌شوند. در یك جامعهء تورم‌زا، قرض‌الحسنهء واقعی، تفاوت چندانی با بخشش و هبه و كمك‌های مستمر یا متناوب به سازمان‌های خیریه ندارد زیرا با یك تورم سالانه ۱۵ درصدی، بیش از ۵۰ درصد ارزش و قدرت خرید موجودی‌حساب‌های قرض‌الحسنه ظرف پنج سال اول از بین می‌رود و صاحبان صندوق‌ها و دارندگان حساب‌های قرض‌الحسنه نیز به خوبی از این واقعیت آگاهند كه ارزش موجودی این نوع حساب‌ها به طرف صفر شدن در حركت است.
اما موضوع بحث ما حكایت صندوق‌های قرض‌الحسنه نیست بلكه حساب‌های قرض‌الحسنه شبكهء بانكی كشور است كه در واقع، جای سازمان بخت‌آزمایی و فروش بلیت‌های قرعه‌كشی را گرفته و ماهیت سازمان مذكور- نه به همان اسم- بلكه با عنوان حساب‌های قرض‌الحسنه همچنان حفظ شده است.
برای شبكهء بانكی كشور كه محل جمع‌آوری پس‌اندازهای خرد و كلان جامعه است، شایسته نیست كه وارد این بازی‌ها شده و به بهانهء جذب سپرده‌های ارزان و بدون بهره، كه قیمت تمام شده منابع مالی بانكی را پایین می‌آورد، با بهره‌گیری از عبارت نامفهوم و بی‌محتوای قرض‌الحسنه، در جهت بی‌ارزش كردن پس‌اندازهای مردم بكوشد.
نظام بانكی كشور نه فقط امانتدار پول‌های مردم است، بلكه مسوولیت حفظ ارزش و قدرت خرید سپرده‌های مردم نیز برعهدهء این نظام است، بنابراین نظام بانكی حق ندارد پس‌اندازهای مردم را در حساب‌های قرض‌الحسنه بدون بهره نگهداری كرده و به جای پرداخت بهرهء مناسب به موجودی این حساب‌ها، صاحبان آنها را به برنده‌شدن در قرعه‌كشی‌های رنگارنگ امیدوار كند. مگر نه این است كه سازمان اداره‌كنندهء بلیت‌های بخت‌آزمایی هفتگی قبل از انقلاب به این علت برچیده شد كه این نوع قرعه‌كشی‌ها، یك نوع قمار محسوب می‌شد و جمع‌آوری پول تعداد زیادی از مردم و دادن قسمتی از آن پول‌های جمع‌آوری شده از طریق قرعه‌كشی به عده‌ای انگشت‌شمار، با دیدگاه‌های دینی ما سازگار نبود.علاوه بر آن، شبكهء بانكی با واردشدن به این بازی نازیبا و فریب‌انگیز، شان و منزلت خود را به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شبكهء امانتداری سپرده‌های نقدی مردم از دست می‌دهد و به سطح مراكز قرعه‌كشی بی‌مسوولیت كه در آنها، هدف توجیه‌گر وسیله است سقوط می‌كند.
شبكهء بانكی، نه با عنوان حساب قرض‌الحسنه، بلكه با عناوین بی‌شبهه و بدون ابهام دیگری می‌تواند منابع مالی مناسب و ارزان قیمت جامعه را به سوی خود جلب كند و برای دارندگان این‌گونه حساب‌ها از قبیل حساب‌های جاری بدون بهره و یا كم‌بهره، مثل حساب سیبای بانك ملی و یا حساب سپهر بانك صادرات و امثالهم امتیازات ویژه‌ای در نظر بگیرد و به‌این‌سان ضمن پایین آوردن قیمت تمام شدهء منابع مالی، به صاحبان سپرده‌ها وعدهء سرخرمن ندهد و با آنان آن‌گونه رفتار كند كه از بانكداران انتظار می‌رود، رفتاری كه كوچك‌ترین انحراف گفتار-كردار را برنمی‌تابد.عملكرد پاره‌ای از صندوق‌های قرض‌الحسنه ظرف چند سال گذشته، عملكرد خوشایندی نبوده و بعید به نظر می‌رسد كه عبارت قرض‌الحسنه در سالیان پیش‌رو، مفهوم ذاتی خود را در اذهان پدید آورد و از این رو، منابع مالی جمع‌آوری شده از طریق این‌گونه حساب‌ها، ارقام قابل اتكایی را تشكیل نخواهد داد. بنابراین، زمزمهء تاسیس بانك قرض‌الحسنه كه این روزها در بعضی از روزنامه‌ها به آن اشاره میشود زمزمهء امیدبخشی به نظر نمی‌رسد. عبارت مذكور از ماهیت خود فاصله گرفته و به صلاح نظام بانكی نیست كه اعتبار و احترام خود را با صدور اجازهء تاسیس بانك قرض‌الحسنه، خدشه‌دار كند.
بانك قرض‌الحسنه چه نوعی بانكی خواهد بود؟ آیا همانند شبكهء بانكی كشور سپرده‌های مردم را با تبلیغات فریب‌انگیز بیش‌تری به سوی خود جلب خواهد كرد؟ آیا از منابع مالی بدون بهره‌دولت بهره‌مند خواهد شد؟ آیا تسهیلات خود را بدون دریافت هرگونه سود و كارمزد در اختیار مستمندان قرار خواهد داد؟ آیا تسهیلات مالی این بانك، بدون دریافت تضمینی كافی نسبت به بازپرداخت آن اعطا خواهد شد؟
جواب سوالات فوق و بسیاری دیگر از این سوالات باید قبل از تاسیس بانك قرض‌الحسنه داده و علت وجودی چنین بانكی روشن شود و گرهی كه قرار است به دست یك چنین بانكی گشوده شود مورد بررسی دقیق قرار گیرد.اگر قرار است چنین بانكی توسط بخش خصوصی تاسیس و اداره شود باید پرسید صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ای كه تاكنون تاسیس شده و فعالیت‌شان ادامه دارد چه گرهی از كار این ملت گشوده‌اند كه تاسیس سازمان بزرگ‌تری از همان نوع ضرورت پیدا كرده است؟ و چه كارهایی از دست بانك قرض‌الحسنه ساخته خواهد بود كه صندوق‌های قرض‌الحسنه موجود توان ارتقا به آن سطح را ندارند؟
اگر دولت قصد تاسیس بانك قرض‌الحسنه را دارد باید اهداف آن قبلاً مورد بررسی و تحلیل و تایید قرار گیرد.با وجود انواع و اقسام موسسات نیكوكاری و كمك به مستمندان كه توسط دولت و ارگان‌های حكومتی اداره میشود و هركدام از آنها برای خود تشكیلات و سازمانی دارند و صندوق مهررضا كه می‌رود بزرگ‌ترین انواع بنگاه‌ها باشد و توسط دولت نهم ایجاد شده است چه نیاز مبرمی تاسیس بانك قرض‌الحسنه را توجیه می‌كند؟ اگر قرار است كشور در جهت برنامهء چشم‌انداز ۲۰ساله پیش برود و به یك كشور پیشرفته تبدیل شود و درآمد سرانهء جامعه به ۲۰هزار دلار برسد، حركت جامعه و منابع مالی محدود آن باید به سوی بهره‌وری عوامل تولید، سرمایه‌گذاری سودآور، اشتغال مولد و تولیدات قابل رقابت سوق پیدا كند نه بنگاه‌های خیریهء دولتی.
عباس زارع
كارشناس اقتصادی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست