به خاطر دندان هایتان ماست بخورید

توصیه ویژه دندانپز شکان به کودکان

- خانم! دختر کوچولوی شما، هر روز چقدر لبنیات مصرف می‌کند؟

- لبنیات خوب می‌خوره، دکتر‍! ولی نمی‌دونم چرا اینقدر دندوناش زود خراب می‌شه؟

- لبنیات خوب یعنی چقدر؟

- هر شب که می‌خواد بخوابه، یه لیوان پر شیر و عسل می‌خوره... عصرها هم شیر کاکائو.

- ماست، پنیر، دوغ و شیر بدون افزودنی چطور؟

- نه راستش! خیلی اهل ماست و شیر ساده نیست.

و از چشم‌های دکتر این‌طور خوانده می‌شود که شیر شبانه شیرین‌شده با عسل که دشمن دندان‌ها است، شیرکاکائوی شیرین همراه با کیک هم که با داشتن شکر زیاد دندان‌ها را تهدید می‌کند و از طرفی کاکائو هم که مانع از جذب کلسیم شیر می‌شود و ... خلاصه، این دختر کوچولو تا رسیدن به مقدار مناسب کلسیم روزانه در مجموع روزی ۳ لیوان شیر، ماست و مقداری پنیر، کم دارد!

در دانشگاهی در ژاپن، پژوهشی روی بچه‌ها انجام شد. والدین ۲۰۵۸ بچه ۳ ساله، در مورد عادت‌های غذایی بچه‌هایشان، پرسشنامه‌ای را پر کردند. یکی از سوال‌های این پرسشنامه درباره مقدار ماستی بود که بچه‌ها به طور روزانه مصرف می‌کردند. بعد از پایان این پژوهش، مشخص شد، بچه‌هایی که لااقل ۴ بار در هفته، ماست می‌خورند، به مقدار ۲۳ درصد کمتر از کودکانی که ماست نمی‌خورند، دچار پوسیدگی دندانی می‌شوند. هر چند تمامی فرآورده‌های لبنی مثل شیر، پنیر، ماست و... به علت داشتن کلسیم و فسفر فراوان به استحکام دندان‌ها کمک می‌کند اما در این پژوهش به صورت خاص مشخص شد که ماست عامل مهمی در جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها است و می‌تواند آن‌ها را در برابر پوسیدگی محافظت کند.

● به سختی الماس، به نرمی پنیر

وقتی یک خوراکی را به دهان می‌بریم در محیط دهان تغییرهایی شروع می‌شود و این تغییرها از همان دقیقه ورود غذا به دهان آغاز می‌شود. این تغییرها به این صورت است: غذاهای کربوهیدراتی قابل‌تخمیر به قندهای ساده مثل گلوکز، فروکتوز، مالتوز و لاکتوز تبدیل می‌شوند. باکتری‌های محیط دهان، این قندها را تخمیر می‌کنند و اسید می‌سازند. اسید دندان‌ها را به پوسیدگی می‌کشاند و مینای سخت

الماس‌گونه را به ماده نرم پنیری شکلی تبدیل می‌کند. غذاهای شیرین مثل شیرینی‌ها، کیک‌ها، نوشابه‌ها و شکلات‌ها منبع اصلی ایجاد پوسیدگی هستند. با ورود خوراکی‌های پوسیدگی‌زا به دهان، اسید ایجاد شده و مقداری از مواد معدنی مینای دندان را حل می‌کنند. اما با عمل جبرانی بزاق، این مواد معدنی می‌تواند دوباره روی مینای قرار گیرد. اگر سرعت حل مینای دندان بیشتر از بازگذاری آن باشد، کم‌کم مینای دندان به مقدار زیادی حل شده و فرآیند پوسیدگی آغاز می‌شود. هر چه خوراکی‌ها بیشتر در کنار باکتری‌ها باقی بمانند، اسید بیشتری تولید می‌شود. بنابراین کربوهیدرات‌های شیرین چسبناک مثل گزها و تافی‌ها که مدت طولانی روی دندان‌ها می‌چسبند، بسیار پوسیدگی‌زا هستند. از طرفی کربوهیدرات‌های غیرشیرین اما چسبناک می‌توانند پوسیدگی‌زا باشند. یک مثال وحشتناک از این گروه، چیپس است. یک مشت چیپس بخورید و بعد ببینید این خرده‌های چیپس تا چه مدت طولانی روی دندان‌ها می‌چسبند و تمیز نمی‌شوند. دندان‌هایی که برجستگی و فرورفتگی بیشتری دارند (مثل دندان‌های آسیا) غذاهای بیشتری را در خود گیر می‌اندازند و در معرض خطر بیشتر پوسیدگی هستند.

اگر می‌خواهید دندان‌های سالمی داشته باشید به این نکته دقت کنید. زمان خوردن خوراکی‌ها (مخصوصا میان‌وعده‌ها) همان‌قدر مهم است که نوع آنها. این جمله به آن معناست که با خوردن هر خوراکی پوسیدگی‌زایی، محیط دهان ما به سمت اسیدی شدن و آمادگی برای پوسیدگی پیش می‌رود و اگر ما مرتب و به فواصل زمانی کوتاه، خوراکی‌های مختلف بخوریم مرتب دهان ما در حالت اسیدی باقی مانده و خطر ایجاد پوسیدگی بسیار بالا می‌رود. خوردن یک بیسکوییت همراه شام، یا بلافاصله بعد از تمام شدن آن خیلی بهتر از آن است که ما این بیسکوییت را نیم ساعت بعد از پایان شام مصرف کنیم. افرادی که عادت دارند هر از گاهی آب‌نباتی بمکند، شکلاتی در دهان بگذارند یا مرتب چای و قهوه شیرین بنوشند مدام دهان خود را در حالت اسیدی و دندان‌ها را در خطر شدید پوسیدگی نگاه می‌دارند.

● ۱۲ توصیه کلیدی

اگر می‌خواهید نه تنها دندان‌ها، بلکه بدن سالمی داشته باشید، این توصیه‌ها را رعایت کنید:

۱) غلات سبوس‌دار و کامل را مصرف کنید.

۲) از سبزی‌های مغذی‌ شامل سبزی‌های تیره و نارنجی استفاده کنید (حداقل ۵/۲ فنجان در روز)

۳) میوه‌های زیاد و متنوع بخورید. (حداقل ۲ فنجان در روز)

۴) مصرف ماهی، حبوبات، خشکبار و دانه‌ها را فراموش نکنید.

۵) نمک کمتری مصرف کنید.

۶) وزنتان را کنترل کرده و هر روز ورزش کنید.

۷) حداقل روزی ۳ لیوان شیر، ماست یا پنیر مصرف کنید.

۸) اگر می‌خواهید دندان‌های سالمی داشته باشید علاوه بر نکات یاد شده، چند تا تذکر کوچک دیگر را هم باید در نظر داشته باشید:

۹) میان‌وعده‌هایتان را محدود کنید. اگر نیاز به مصرف زیاد میان‌وعده‌ها دارید، خوراکی‌های دوستدار دندان را انتخاب کنید.

۱۰) میان‌وعده‌های نوشیدنی‌تان را از آب‌میوه‌های شیرین و چای شیرین، به دوغ، آب میوه‌های طبیعی یا آب خالص تغییر دهید.

۱۱) هرگز آب‌‌نبات‌ها را نجوید.

۱۲) هر از گاهی آدامس‌های بدون قند بجوید. جویدن این آدامس‌ها به افزایش بزاق کمک کرده و داند‌ن‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌کنند.

دکتر فرین میزانیان