مشكل گردشگری كجاست

براساس آمارهای WTO و دیگر آمارهای منتشر شده طی دهه های گذشته پیوسته آمار توریسم و گردشگری و درآمدهای ناشی از آن, در حال افزایش بوده و برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای برخورداری از این موهبت در كشورهای بزرگ و كوچكی كه از استقلال فكر و درایت و آینده نگری برخوردارند رو به تزاید بوده و هست

براساس آمارهای WTO و دیگر آمارهای منتشر شده طی دهه‌های گذشته پیوسته آمار توریسم و گردشگری و درآمدهای ناشی از آن، در حال افزایش بوده و برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای برخورداری از این موهبت در كشورهای بزرگ و كوچكی كه از استقلال فكر و درایت و آینده‌نگری برخوردارند رو به تزاید بوده و هست. كشورهای دارای منابع بكر طبیعی، تاریخ و فرهنگ و آثار كهن سرامد دیگر كشورها در جذب گردشگران و موفق در كسب درآمد از این صنعت هستند و كشورهای فاقد این شرایط با نوآوری و خلاقیت در طرح پروژه‌هایی خاص و كم نظیر سعی در جذب نظر علاقه‌مندان به سوی خود دارند و چنین است كه براساس آمار WTO در سال ۲۰۰۰ میزان سرمایه‌گذاری در این صنعت ۷۰۱ میلیارد دلار یعنی معادل ۹/۴ درصد كل سرمایه‌گذاری‌های جهان بوده است و براساس پیش‌بینی‌های انجام شده تا سال ۲۰۱۰ این رقم به بیش از ۱۴۰۰ میلیارد دلار افزایش یافته و به ۱۰/۶ درصد كل سرمایه‌گذاری‌ها خواهد رسید.

براساس همین آمارها پیش‌بینی می‌شود فعالیت‌های اقتصادی در امر جهانگردی و توریسم تا سال ۲۰۱۰ رشدی معادل ۲/۴ درصد در سال داشته باشد.

آمارها و گزارشات WTO حكایت از آن دارد كه تا سال ۲۰۱۰ در سطح جهان، عده گردشگران و توریسم به یك میلیارد خواهد رسید و تا ۲۰۱۴ روند صعود درآمد كشورها از محل توریسم رقمی بالغ بر ۷۳۶ میلیارد دلار است.

سال‌هاست با تمام تلاش‌ها، قول و قرارها، وعده وعیدها، در حالی كه اكثر كشورهای بزرگ و كوچك موفقیت‌های چشمگیری در صنعت توریسم كسب كرده‌اند پیشرفت محسوس ما با تمام اعتبارات و سرمایه‌ای كه به كار گرفته شده در حد چند درصد یك عدد است یعنی ما اینك با این كه به قولی پنجمین كشور و به قولی دهمین كشور جهان با پشتوانه عظیم جاذبه‌ی گردشگری چه از نظر تاریخی و باستانی و چه طبیعی و اكوتوریسم هستیم در رده هفتاد و پنجمین یا به قولی هشتاد و پنجمین كشور گردشگرپذیر قرار داریم و از درآمد ۷۰۱ میلیارد دلاری سبد جهانی توریسم سهم ما است چرا؟

چرا كشوری وسیع، با تاریخ و فرهنگی ۸ هزار ساله و وجود آثار كهن باستانی كم‌نظیر، طبیعتی بكر و چشم‌نواز و برخوردار از آب و هوایی متنوع در همه طول ایام سال، مردمی خونگرم و میهمان‌نواز باید در آمار WTO در مرتبه‌ای قرار داشته باشد كه دهها كشور و امیرنشین با تاریخ و فرهنگی كمتر از یك قرن، یا وسعتی كمتر از یك شهرستان و استان رده‌های جلوتر از او را در اختیار داشته باشد.

پاسخ این «چرا» خود چراها و اما و اگرهای دیگری را مطرح می‌سازد كه عموماً تحت تاثیر دیدگاه‌ها و برداشت‌ها و عقیده‌ها و سلیقه‌های متفاوتی است كه در سطوح مختلف جامعه نسبت به «توریسم» حاكم است و اگرچه در طی دو دهه اخیر تلاش زیادی برای یك دست شدن این دیدگاه‌ها به عمل آمده و قدم‌های مثبتی در جهت رفع مشكلات برداشته شده ولی فراز و فرودها و چالش‌های فرا روی این صنعت موجب گردیده استقبال سرمایه‌گذاران بخش خصوصی از صنعت گردشگری كه مهمترین اصل در توسعه آن است تحت تاثیر پاره‌ای ملاحظات قرار گیرد.

رحیم مشایی معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در اوایل شروع به كار با تشریح اهمیت توسعه گردشگری از حركتی كه در زمینه توسعه آن در دولت قبلی شروع شده به نیكی یاد كرد و گفت در دولت جدید هم ادامه خواهد داشت.

با تاكید بر لزوم حضور فعال بخش خصوصی در صنعت گردشگری باید بخش خصوصی در این صنعت كه تخصص و دانش فنی لازم دارد ورود كند زیر این صنعت متعلق به بخش خصوصی است.

در این بخش به علت عرصه رقابت، ظرافت و ریزبینی‌هایی را طلب می‌كند نیاز به تعریف و اجرای استانداردهای خاصی را دارد كه در حوزه نیروی انسانی، آموزش تخصصی مهمترین آنهاست.

در حالی كه ظاهراً در طی دهه‌های گذشته در عرصه گردشگری و كسب جایگاه واقعی ایران تلاش‌های زیادی صورت گرفته و هزینه قابل توجهی به مصرف رسیده كه خیلی از كشورهای موفق اگر بیشتر نبوده قطعاً كمتر نبوده چنانكه گفته شد میزان موفقیت ما تنها چند درصد یك عدد از سبد درآمدهای سبد جهانی توریسم است و علت این توقف یا پیشرفت نامحسوس در مقام مقایسه با دیگران از منظر بخش دولتی و خصوصی تا حدودی متفاوت است.

جمعی از كارشناسان و دست‌اندركاران در صنعت توریسم در بخش خصوصی عقیده دارند با وجود سال‌ها بحث و گفتگو، بررسی و تحقیق هنوز برای جمعی از مسوولان اهمیت این صنعت جا نیفتاده و قلباً با توسعه آن موافق نیستند و اگر به دلایلی سكوت و یا ابراز نظر مخالف نمی‌كنند نمی‌توان آن را به حساب موافقت گذاشت.

وجود مراجع تصمیم‌گیری متعدد، دخالت افراد و نهادها با برخوردهای سلیقه‌ای یكی از دلایل همین مخالفت‌های پنهان است به علاوه صدور انواع مجوزها و پروانه كاری، بدون در نظر گرفتن اطلاعات علمی و تجربی و توانایی متقاضیان، تصمیم‌گیری‌های متفاوت و گاه متضاد در جهت حفظ منافع سازمان و ادارات متبوعه توسط نهادهای متعدد، عدم هماهنگی و مشكلات دست و پا گیر فراروی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در جهت فراهم شدن امكانات و تسهیلات سرمایه‌گذاری مثل زمین، خدمات صنعتی آب و برق و….

دست‌اندازهای به جا و نا به جای موجود یا به عبارت دیگر بی‌مهری سیستم بانكی در ارایه تسهیلات، طولانی شدن و گاه به دست فراموشی سپرده شدن مصوبات، قول و قرارها و وعده وعیدهایی كه در جهت فعال كردن این صنعت توسط مسوولین داده می‌شود و …

از جمله عوامل بازدارنده سرمایه‌گذاری و حركت پرشتاب بخش خصوصی و توسعه این صنعت است و به عبارتی دیگر دولت با وجود سرمایه‌گذاری قابل توجهی كه در این صنعت كرده و می‌كند آنگونه كه باید و شاید حمایت قانونی معنوی خاصی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نكرده است.

در مقابل نظرات فعالان بخش خصوصی معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری معتقد است بخش خصوصی برای حضور و سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری با هیچ مشكلی مواجه نیست و قوانین و مصوبات اخیر مجلس، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تسهیل و ساماندهی كرده است.

طه‌هاشمی می‌افزاید قوانین متعدد الحاقی به بخش‌های مختلف مقررات مالی و اداری كه توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مجلس مطرح شد و به تصویب نمایندگان رسید در تسهیل و رفع یا كاهش مشكلات ورود سرمایه‌گذاران به عرصه گردشگری كاملاً موثر می‌باشد.

با تاكید بر اهتمام دولت و حاكمیت بر تقویت توسعه این صنعت و افزایش حمایت‌ها برای ورود و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به مصوبه‌هایی در این زمینه باید گفت:

قوانین و دستورالعمل‌هایی درباره واگذاری زمین با قیمت كارشناسی توسط سازمان منابع ملی مسكن و شهرسازی به منظور تسهیل امور سرمایه‌گذاری در هتل و تاسیسات اقامتی و پذیرایی، تغییر كاربری اراضی، فروش تراكم و یا معافیت‌های مالیاتی ناشی از عزم جدی دولت برای حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی است و افزود با ابلاغ كلیه آیین‌نامه‌ها و قواین جدید به دستگاه‌ها و ارگان‌های دولتی مشكل بوركراسی برطرف می‌گردد.

مسعود رحمانپور