پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

نقض ده فرمان هالیوود


نقض ده فرمان هالیوود

در زمستان ۱۳۸۲, ماه های ابتدایی سالِ ۲۰۰۴ شاهد یكی از شدیدترین مشاجرات و منازعات فرهنگی و رسانه ای بودیم كه در برخی اوقات در رسانه های داخلی نیز بازتاب می یافت و اذهان را به سمت خود معطوف می كرد فیلم ۱۳۶ دقیقه ای مصائب مسیح با نمایش ۱۲ ساعت پایانی زندگی عیسی مسیح ع طبق روایات انجیل یوحنا , داستانِ به صلیب كشیده شدن این پیامبر الهی و نقشِ یهودیان را در این امر به تصویر می كشد

شرایط‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌ ساخت‌ «مصائب‌ مسیح‌»

در زمستان‌ ۱۳۸۲، ماه‌های‌ ابتدایی‌ سالِ ۲۰۰۴ شاهد یكی‌ از شدیدترین‌ مشاجرات‌ و منازعات‌ فرهنگی‌ و رسانه‌ای‌ بودیم‌ كه‌ در برخی‌ اوقات‌ در رسانه‌های‌ داخلی‌ نیز بازتاب‌ می‌یافت‌ و اذهان‌ را به‌ سمت‌ خود معطوف‌ می‌كرد. فیلم‌ ۱۳۶ دقیقه‌ای مصائب‌ مسیح‌ با نمایش‌ ۱۲ ساعت‌ پایانی‌ زندگی‌ عیسی‌ مسیح‌ (ع‌) طبق‌ روایات‌ انجیل‌ (یوحنا)، داستانِ به‌صلیب‌كشیده‌شدن‌ این‌ پیامبر الهی‌ و نقشِ یهودیان‌ را در این‌ امر به‌ تصویر می‌كشد. این‌ فیلم‌ جنجالی‌، كه‌ از ۲۵ فوریه‌ی‌ ۲۰۰۴ در ۲۸ سینمای‌ آمریكا روی‌ پرده‌ رفت‌، با استقبال‌ عمومی‌ به‌ویژه‌ در آمریكا روبه‌رو شد. مصائب‌ مسیح‌ بالاترین‌ ركورد فروش‌ زمستانی‌ را در ایالات‌ متحده‌ بر جای‌ گذاشت‌ و اگر در زمستان‌ ۲۰۰۴ به‌ نمایش‌ در نمی‌آمد، صنعت‌ فیلم‌سازی‌ در ایالات‌ متحده‌ كاهش‌ فروشی‌ حدود ۵% را تجربه‌ می‌كرد. در زمستان‌ ۲۰۰۴ تنها در آمریكا، ۳۰۲ میلیون‌ دلار فروش‌ كرد كه‌ به‌ نظر می‌رسد تا ابتدای‌ اردیبهشت‌ ماه‌ این‌ رقم‌ به‌ ۶۰۰ میلیون‌ دلار رسیده‌ باشد. این‌ فیلم‌ توانست‌ رقیب‌ جدّی خود، ارباب‌ حلقه‌ها ( بازگشت‌ پادشاه‌ )، را پشت‌ سر بگذارد و در رأس‌ فهرست‌ فروش‌ فیلم‌های‌ زمستانی‌ ۲۰۰۴ قرار گیرد. ۱ مصائب‌ مسیح‌ تاكنون‌ در رده‌ی‌ هشتمِ پرفروش‌ترین‌ فیلم‌های‌ داخلی‌ تاریخی‌ آمریكا قرار گرفته‌ است‌. ۲

این‌ فیلم‌ در برخی‌ كشورهای‌ خاورمیانه‌ و به‌ویژه‌ كشورهای‌ اسلامی‌ نیز با استقبال‌ بسیار خوبی‌ روبه‌رو شده‌ است‌: در امارات‌ متحد عربی‌ در ۳ روز اول‌ بیش‌ از ۶۶۳۲۱ نفر را به‌ سینما كشاند. ۳ امیرنشین‌های‌ كویت‌ و بحرین‌ بر سر به‌نمایش‌گذاشتن‌ این‌ فیلم‌ اختلاف‌نظر جدّی‌ دارند، امّا نسخه‌های‌ این‌ فیلم‌ وارد بازار این‌ كشورها شده‌ است‌. نسخه‌های‌ كپی‌شده‌ی‌ آن‌ وارد بازار ایران‌ گردیده‌ است‌ و بنیاد سینمایی‌ فارابی‌ نیز آن‌ را خریداری‌ كرده‌ و به‌ نمایش‌ گذاشته‌ است‌. اوّلین‌ سؤالی‌ كه‌ در این‌ مجال‌ به‌ آن‌ خواهیم‌ پرداخت‌ این‌ است‌ كه‌ چرا این‌ فیلم‌ مشهور شد و در صدر توجهّات‌ جامعه‌ی‌ فرهنگی‌ و هنری‌ جهان‌ و به‌ویژه‌ آمریكا قرار گرفت‌؟ نكته‌ی‌ دوم‌ این‌ است‌ كه‌ چرا این‌ فیلم‌ مورد انتقادات‌ جدّی‌ و حتی‌ حمله‌ قرار گرفت‌؟ و چرا یهودیان‌ این‌ فیلم‌ را فیلمی‌ ضدیهود دانسته‌، با آن‌ مخالفت‌ كردند؟ برای‌ پاسخ‌گویی‌ به‌ این‌ سؤالات‌، باید ابتدا به‌ ذكر مقدماتی‌ پرداخت‌.

یهودیت‌ و مسیحیت‌: موضوع‌ اصلی‌ مصائب‌ مسیح‌

عیسی‌ (ع‌) طبق‌ نصّ صریح‌ قرآن‌ ۴ كشته‌ و به‌ صلیب‌ كشیده‌ نشد، بلكه‌ فرد دیگری‌ را به‌ جای‌ وی‌ گرفتند و به‌ صلیب‌ كشیدند: پیامبر الهی‌ حضرت‌ عیسی‌ (ع‌) به‌ آسمان‌ رفت‌ و طبق‌ عقیده‌ی‌ شیعه‌ در این‌باره‌، او پس‌ از ظهور مهدی‌ موعود(عج‌) به‌ زمین‌ آمده‌، پشت‌ سر امام‌ نماز می‌گزارد و پیروانِ خود را به‌ پیروی‌ از امام‌ دوازدهم‌ شیعیان‌ فرامی‌خواند. امّا میان‌ مسیحیت‌ و یهودیت‌ مناقشه‌ای‌ تاریخی‌ وجود دارد كه‌ ۲۰۰۴ سال‌ ادامه‌ یافته‌ و این‌ فیلم‌ برای‌ به‌نمایش‌كشانیدن‌ بخشی‌ از این‌ مجادله‌ است‌. اولین‌ چیزی‌ كه‌ به‌ چشم‌ بیننده‌ی‌ خارج‌ از ادیان‌ مسیحیت‌ و یهودیت‌ می‌آید، خشونت‌ و درّندگی‌ شگفت‌ موجود در آن‌ است‌. باید وارد فضای فكری سنت‌ پیامبران‌ بنی‌اسرائیل‌ و عبرانیان‌ شد تا این‌ فیلم‌ را درست‌ درك‌ كرد. طبق‌ متون‌ عهد عتیق‌ (تورات‌)، آدم‌، اولین‌ انسان‌، و حوا همسر وی‌، از باغ‌ عدن‌ بیرون‌ رانده‌ شدند و در زمین‌ به‌كار و فعالیت‌ مشغول‌. از نسل‌ شیث‌، فرزند ذكور سوم‌ آدم‌، نسلِ بشر گسترش‌ یافت‌ و تا دوران‌ نوح‌ (ع‌) این‌ جریان‌ ادامه‌ پیدا كرد. در دوران‌ نوح‌ (ع‌)، خداوند به‌خاطرِ شرایطِ ایجادشده‌ و فساد بنی‌آدم‌، غضب‌ كرد و تصمیم‌ به‌نوعی‌ پاك‌سازی‌ و خلق‌ مجدد گرفت‌ و توفان‌ معروف‌ نوح‌ نیز در این‌ هنگام‌ پدید آمد. نوح‌ سه‌ فرزند داشت‌ كه‌ مهم‌ترین‌ آنان‌ سام‌ بود؛ آبرام‌ یا ابراهیم‌ از نسل‌ سام‌ بود و خداوند پس‌ از آزمایش‌ها و ابتلائات‌ گوناگون‌، به‌ پاس‌ بندگی‌ بی‌چون‌وچرای‌ وی‌، دعایش‌ را اجابت‌ كرد و امامت‌ ارض‌ و پیشوایی‌ را به‌ فرزندان‌ او داد. او دو فرزند داشت‌: اسحاق‌(ع‌) (آیزاك‌) و اسماعیل‌(شموعیل‌) (ع‌). ۵

طبق‌ عقیده‌ی‌ یهود، خداوند بركت‌ و میراث‌ را به‌ اسحاق‌ بخشید و او نیز خود می‌خواست‌ كه‌ بركت‌ را به‌ فرزند بزرگش‌ عیسو ببخشد. اما یعقوب‌ (یاكوب‌) (ع‌) یا اسرائیل‌ با لطائف‌ الحیل‌ این‌ میراث‌ الهی‌ را از چنگ‌ برادرش‌ در آورد و گریخت‌. سال‌ها بعد با ۱۲ فرزندش‌، كه‌ هر یك‌ یكی‌ از طوائف‌ بنی‌اسرائیل‌ را تشكیل‌ می‌دادند، به‌ سرزمین‌ پدری‌ بازگشتند. یوسف‌ (ع‌)، فرزند راحیل‌، موردتوجه‌ پدر بود و برادران‌ بزرگ‌تر كه‌ به‌ وی‌ حسادت‌ می‌كردند، او را به‌ چاه‌ افكندند. یوسف‌ توسط‌ كاروانی‌ به‌ مصر رفت‌ و عظمت‌ یافت‌ و این‌ عظمت‌ او در دوران‌ قحطی‌ بزرگ‌ مصر خاندانش‌ را به‌ مصر كشاند كه‌ از منافع‌ ذخایر غله‌ی‌ یوسف‌ بهره‌مند شدند. امّا سرانجام‌ پس‌ از مرگ‌ یعقوب‌ و یوسف‌، آن‌ها به‌ بردگی‌ و بندگی‌ مصریان‌ كشیده‌ شدند. ۶

۱۲ طایفه‌ی‌ بنی‌اسرائیل‌ روزگار را به‌ محنت‌ می‌گذراندند تا خداوند موسی‌ (موشه‌)(ع‌) را برگزید تا فرعونیان‌ را وادار سازد كه‌ آن‌ها را آزاد كنند. او و برادرش‌ هارون‌ (آرُن‌) درنهایت‌ فرعون‌ را شكست‌ دادند و دوران‌ جدیدی‌ از حیات‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌ بنی‌اسرائیل‌ آغاز شد. ۷ این‌ قوم‌ به‌ خاطر عدم‌رعایت‌ دستورهای‌ خداوند كه‌ در الواح‌ ده‌گانه‌ ذكر شده‌ بود، ۴۰ سال‌ در صحرای‌ سینا سرگردان‌ ماندند. پس‌ از موسی‌، یوشع‌ بن‌ نون‌ زعامت‌ قوم‌ را برعهده‌ گرفت‌ و سنت‌ فرهنگی‌ دینی‌ یهود عمیق‌تر و ریشه‌دارتر شد. سال‌های‌ پریشانی‌ و محنت‌ آغاز می‌شد كه‌ شموئیل‌ نبی‌(ع‌) فردی‌ را به‌ پادشاهی‌ بنی‌اسرائیل‌ برگزید و پس‌ از وی‌ داوود(ع‌) و سلیمان‌ (ع‌) به‌ پادشاهی‌ یهود رسیدند. در زمان‌ سلیمان‌، معبد بزرگ‌ سلیمان‌ در اورشلیم‌ (بیت‌المقدس‌) ساخته‌ شد كه‌ در آن‌ «قدس‌الاقداس‌» قرار داشت‌. دوران‌ پس‌ از این‌ پادشاهان‌، دوران‌ پریشانی‌ و محنت‌ بنی‌اسرائیل‌ بود و پادشاهان‌ گناهكاری‌ بر سر كار می‌آمدند. تا سرانجام‌ بخت‌النصر، پادشاه‌ بابل‌، به‌ اورشلیم‌ تاخت‌ و یهودیان‌ بسیاری‌ را كشت‌ و معبد را ویران‌ ساخت‌ و بسیاری‌ را با خود به‌ بابل‌ برد. این‌ دوران‌ را دوران‌ «تبعید اوّل‌» می‌نامند. سپس‌ كورش‌ هخامنشی‌ یا لوقارنیم‌ (دارای‌ ۲شاخ‌) ] شاید همان‌ ذوالقرنین‌ [ ظهور كرد و پس‌ از شكست‌ بابل‌ با مدارای‌ مذهبی‌ خاص‌ خود، یهودیان‌ را به‌ فلسطین‌ بازگرداند و آنان‌ نیز معبد را بازسازی‌ كردند. این‌ دوران‌، دوران‌ قدرت‌یابی‌ مجدّد سنت‌ فرهنگی‌ و دینی‌ یهودیان‌ بود. امّا بین‌ دو كشور ایران‌ و روم‌ كشمكش‌های‌ سیاسی‌ وجود داشت‌ و پی‌درپی‌ كار به‌ جنگ‌ می‌كشید. پس‌ از تسلّط‌ امپراتوری‌ روم‌ بر سرزمین‌های‌ اطراف‌ مدیترانه‌ و تصرف‌ فلسطین‌، رومیان‌ با نظام‌ مذهبی‌ وسنت‌ فكری‌ یهودیان‌، به‌ نوعی‌ همزیستی‌ دست‌ یافتند. در این‌ سال‌ها، عیسی‌ طبق‌ روایات‌ عهد جدید (انجیل‌)، از مریم‌ عذرا در اصطبلی‌ زاده‌ شد (طبق‌ روایات‌ اسلامی‌ زیر درخت‌ خرمایی‌ خشك‌ متولد گردید)، چون‌ از سوی‌ یهودیانِ شهر هرودوس‌ مورد تهدید بود، خانواده‌اش‌ وی‌ را به‌ مصر بردند. او پس‌ از بازگشت‌، به‌ شهر ناصره‌ رفت‌؛ به‌ همین‌ مناسبت‌، وی‌ را «عیسی‌ ناصری‌» هم‌ می‌خوانند. در سی‌ سالگی‌ در سواحل‌ رود اردن‌ به‌ نبوت‌ رسید و مانند یحیی‌(ع‌)، در كنار رود اردن‌ و دهات‌ اطراف‌ می‌گشت‌ و به‌ مردم‌ تعلیم‌ می‌داد. یهودیان‌ در آن‌ روزگار تحت‌ سلطه‌ی‌ امپراتور روم‌ آسایش‌ نداشتند و در اثر اختلاط‌ با اقوام‌ و ملل‌ مختلف‌ وضع‌ زبان‌ و رسوم‌ ملی‌ و مذهبی‌ آن‌ها تغییر كرده‌ و افكار فلسفی‌ و صنایع‌ یونانی‌، فرهنگ‌ آنان‌ را در خود جذب‌ كرده‌ بود. احساسات‌ مذهبی‌ در هر رشته‌ از امور كشوری‌ دخالت‌ داشت‌ و موجب‌ بروز اختلافات‌ عقیدتی‌ می‌گردید. به‌ این‌ علت‌، در میان‌ ملّت‌ یهود، نهضت‌های‌ سیاسی‌ و مذهبی‌ مختلفی‌ به‌ وجود آمد.دو دسته‌ از یهودیان‌ تحت‌عنوان‌ حزب‌ «پیروُشیم‌» و «صادوقیم‌» امور سیاسی‌ و تا اندازه‌ای‌ امور مذهبی‌ یهود را به‌ دست‌ داشتند كه‌ بینشان‌ دشمنی‌ سختی‌ وجود داشت‌. هیروگان‌، حاكم‌ یهودیه‌، حزب‌ «پیرُوشیم‌» را تشكیل‌ داد و در مقابل‌، صادوق‌ كاهن‌ حزب‌ «صادوقیم‌» را دایر كرد. صادوقیم‌ها در سیاست‌ پیرو مقررات‌ مذهبی‌ نبودند، اما پیروشیم‌ها بیش‌تر به‌ امور مذهبی‌ علاقه‌مند بودند. در مقابل‌ این‌ دو گروه‌، جمعیت‌ كمی‌ از یهود به‌ نام‌ «حَسیدیم‌» (خداپرستان‌)، كه‌ غالباً در سواحل‌ رود اردن‌ زندگی‌ می‌كردند، بیش‌تر به‌ عبادت‌ و مطالعات‌ مذهبی‌ می‌پرداختند و حتی‌ از معاشرت‌ با زنان‌ و مادیات‌ پرهیز می‌كردند. آن‌ها از ظهور حضرت‌ مسیح‌ (ع‌)، كه‌ نام‌ او یشوُعْ و اهل‌ ناصره‌ بود، استقبال‌ كردند. حضرت‌ مسیح‌ (ع‌) خود نیز طرفدار اجرای‌ فرامین‌ تورات‌ بود، زیرا فرمود: «من‌ نیامدم‌ كه‌ چیزی‌ به‌ تورات‌ اضافه‌ یا از آن‌ كسر كنیم‌ و تا آسمان‌ برقرار است‌، حتی‌ ایوت‌ (كوچك‌ترین‌ حرف‌ تورات‌) تغییر نخواهد یافت‌.» ۸

از نظر اكثر یهودیان‌، حضرت‌ مسیح‌ (ع‌) دارای‌ كتاب‌ خاصی‌ نبود و همان‌ وظایف‌ تورات‌ را كه‌ فرقه‌ی‌ حسیدیم‌ پیرو آن‌ بودند انجام‌ می‌داد. به‌این‌ترتیب‌، می‌توان‌ گفت‌ احزاب‌ پیروشیم‌ و صادوقیم‌ كه‌ اكثریت‌ ملت‌ یهود را تشكیل‌ می‌دادند و از قدیم‌ با فرقه‌ی‌ حسیدیم‌ مخالفت‌ داشتند، باعث‌ به‌صلیب‌كشیده‌شدن‌ عیسی‌ شدند. یكی‌ از دلایل‌ آن‌ها این‌ بود كه‌ عیسی‌ خود را «مسیح‌» (ماشیاخ‌) خوانده‌ بود. این‌ كلمه‌ طبق‌ عهد عتیق‌ برای‌ پادشاهان‌ یهود استعمال‌ می‌شد، زیرا هنگام‌ به‌تخت‌نشستن‌ پادشاه‌، پیامبر و یا كاهن‌ زمانه‌ روغنی‌ مقدس‌ را بر وی‌ می‌مالید و او را مسح‌ می‌كرد. انبیاء بنی‌اسرائیل‌ پیش‌بینی‌ كرده‌ بودند مسیح‌ بزرگی‌ از میان‌ ایشان‌ بر خواهد خواست‌ و آنان‌ را از رنج‌ و عذاب‌ خواهد رهانید و به‌ پادشاهی‌ زمین‌ خواهد رساند. ۹

تعالیم‌ شفاهی‌ حضرت‌ عیسی‌ را، چنان‌كه‌ در انجیل‌ها آمده‌ است‌، به‌دوگونه‌ می‌توان‌ تقسیم‌ كرد. تعالیم‌ نخست‌، یعنی‌ شناخت‌ صفات‌ خدا، برای‌ كامل‌كردن‌ ایمان‌ مردم‌ بود. برخلاف‌ تصور یهودیان‌، نحوه‌ی‌ كار او متفاوت‌ با دیگر انبیا بود. ازاین‌رو، در مبادی‌ خداشناسی‌ تحولی‌ ایجاد كرد و دین‌ تازه‌ای‌ آورد كه‌ بعدها «مسیحیت‌» خوانده‌ شد. و برخلاف‌ یهوه‌، خدای‌ یهود كه‌ بسیار انتقام‌گیر بود، خدایی‌ كه‌ او معرفی‌ می‌كرد بخشنده‌، مهربان‌ و انعطاف‌پذیر بود. براساس‌ این‌ ملاحظات‌، از همان‌ آغاز، میان‌ اصول‌ الهیات‌ مسیحی‌ با جهان‌بینی‌ دینی‌ یهودی‌ جدایی‌ افتاد. برای‌ مثال‌، حضرت‌ عیسی‌ اقتدار و سلطنت‌ مسیح‌ موعود را كه‌ در پیشگویی‌های‌ انبیاء بنی‌اسرائیل‌ بیان‌ شده‌ بود، معنوی‌ و ملكوتی‌ می‌دانست‌، درحالی‌ كه‌ قرن‌های‌ زیادی‌ یهودیان‌ آن‌ را دنیوی‌ و مادی‌ می‌شمردند. در انجیل‌ آمده‌ است‌: «... و از مشرق‌ و مغرب‌ و شمال‌ و جنوب‌ آمده‌ در ملكوت‌ (سلطنت‌ الهی‌) خدا خواهند نشست‌، و اینك‌ آخرین‌ هستند كه‌ اولین‌ خواهند بود، و اولین‌ كه‌ آخرین‌ خواهند بود.» ۱۰ در این‌ آیه‌ گفته‌ شده‌، در هنگام‌ ظهور مسیح‌، همه‌ی‌ مردم‌ (نه‌ فقط‌ قوم‌ یهود) از اطراف‌ جهان‌ می‌آیند و در سلطنت‌ الهی‌ و ملكوت‌ خدا وارد خواهند شد، در صورتی‌ كه‌ سلطنت‌ مسیح‌، به‌ عقیده‌ی‌ یهود، فقط‌ برای‌ قوم‌ یهود است‌.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 5 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.