جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
چگونه به پرسش های کودکان پاسخ بدهیم
چرا آسمان آبی است؟ من چطوری به وجود آمدم؟ چرا مامانبزرگ صورتش چروک شده؟ و... سارا وقتی ۳ سالش بود،..
مدام این سوالها را میپرسید و من واقعا نمیدانستم چگونه به او جواب بدهم. اگر هم جواب میدادم، پشت سر هم سوالهای دیگر میپرسید و کلافه میشدم. وقتی بزرگتر شد و رفت مدرسه، سوالاتش هم پختهتر شد: «مامان چطوری برق تولید میشود؟ درختها چگونه رشد میکنند؟ و...» راستش را بخواهید، جواب خیلی از پرسشهایش را نمیدانستم و مستاصل بودم که چگونه باید با او برخورد کنم. دکتر نسرین امیری، فوقتخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به سوالهایم پاسخ داد.
▪ معمولا در سن ۳ سالگی، سوالهای بچهها از والدینشان شروع میشود که گاهی خستهکننده است و والدین نمیدانند چطور به آن پاسخ دهند. بهترین برخورد چیست؟
سوالهایی که بچهها در سنین پایین میپرسند، مفهوم سوال و نیاز به پاسخ ندارد بلکه میخواهند با والدینشان ارتباط برقرار کنند اما والدین متوجه این موضوع نیستند و ممکن است ساعتها وقت صرف جواب دادن به سوالهای فرزندشان که عمدتا بیاساس هستند، بکنند. نکته مهمی که والدین باید به آن توجه داشته باشند، این است که قرار نیست به تمام سوالهای بچهها پاسخ داد و دوم آنکه نباید فرض کنیم باید در مورد همه علوم اطلاعات داشته باشیم. در چنین شرایطی میتوانیم به فرزندمان بگوییم: «من نمیدانم»، «چه جالب! این سوال چطور به ذهنت رسید؟»، «میتوانی از معلم مهدکودکت بپرسی»، «بزرگتر شدی، خودت جوابش را میفهمی».
▪ آیا اینگونه پاسخ دادن به سوال بچهها باعث نمیشود حس کنجکاویشان از بین برود؟
اصلا اینطور نیست! پرسیدن این سوالها همیشه نشانه کنجکاوی بچهها نیست چون زمانی سوال در ذهن شکل میگیرد که در همان زمینه فعالیت کرده باشیم. مثلا یک باغبان که سالهاست کار کشاورزی میکند و سیب پرورش میدهد، ممکن است این سوال در ذهنش شکل بگیرد که چگونه سیب قرمزرنگ به جای زرد تولید کند. این نشان از کنجکاوی است اما وقتی بچه ۳ ساله میپرسد چرا آسمان آبی است یا چرا سیب قرمز است، فقط میخواهد بگوید به من توجه کن، در دسترس باش و والدین میتوانند پاسخ دهند: «من نمیدانم، وقتی بزرگ شدی خودت جواب سوالت را پیدا میکنی.» اشتباهی که والدین معمولا مرتکب میشوند، این است که تصور میکنند باید «کامل» باشند درحالی که پدر و مادر باید «کافی» باشند. پدر و مادر کامل همیشه در دسترس بچهها هستند و همه نیازهایشان را بدون چون و چرا برآورده میکنند و این اصلا درست نیست چون بچهها را وابسته بار میآورند و اعتمادبهنفس آنها کم میشود. والدین کافی، حمایت و علاقهمندیشان را به بچهها اعلام و در مواردی که ضروری است، به آنها کمک میکنند، در این صورت بچهها هم خیلی راحت میپذیرند که ممکن است مادرشان در مورد موضوعی اطلاعات نداشته باشد و «نمیدانم» گفتن او برایشان قابل هضم است و میفهمند قرار نیست تمام خواستههایشان برآورده شود.
▪ در سنین بالاتر مانند سنین مدرسه و نوجوانی، گاهی بچهها سوالهای علمی میپرسند که والدین پاسخ آنها را میدانند اما با توجه به سن بچه، قابل بیان نیست. گاهی هم پاسخ را نمیدانند. در هر دو حالت چگونه باید رفتار کرد؟
معمولا وقتی سن بچهها بالاتر میرود، اطلاعاتی را از منابع مختلف (دوستان، تلویزیون یا فیلم) به دست میآورند و در مورد آن سوال برایشان به وجود میآید. اگر سوال متناسب با سن او بود و پاسخ را میدانستیم، باید به او پاسخ دهیم ولی اگر متناسب با سنش نبود، مثلا بچه کلاس پنجمی است که پرسیده چگونه هسته اتم تشکیل میشود، نمیتوان به سوالش پاسخ داد. والدین در این شرایط باید بگویند: «برای من جالب است چگونه این سوال برایت مطرح شد، چون باید صبر کنی تا فیزیک بخوانی و بعد جوابش را پیدا کنی، اگر خیلی دوست داری جوابش را بدانی، خودت پاسخ را پیدا کن و بعد به من بگو، خوشحال میشوم بشنوم.» گاهی سوال بچهها زمینه «جنسی» دارد و از جایی اطلاعاتی به دست آورده و حالا سوال میپرسد، در این مواقع تحت شرایطی که با بچهها چشم در چشم نشویم و آنها را محاکمه نکنیم، مانند هنگام آشپزی یا رانندگی، میتوان از او پرسید این اطلاعات را چطور به دست آورده و بعد در سطح خودش پاسخ داد. در مورد بچههای کوچکتر، میتوانیم با مثال زدن حیواناتی مانند اینکه گوسفند چطور به دنیا میآید، بچهها را قانع کنیم.
▪ آیا خریدن کتاب و سیدی برای اینکه بچهها جواب سوالشان را بگیرندروش مناسبی برای پاسخگویی به سوالهای بچهها نیست؟
اگر سوالی که بچه میپرسد، سوال والدین هم است، یعنی برایشان مهم است، میتوانند همراه فرزندشان از طریق کتاب یا سیدی، پاسخش را پیدا کنند، اما اگر پاسخ سوال برای والدین اهمیتی ندارد، مثلا مادر پزشک است و علاقهای ندارد در مورد مسایل کامپیوتر اطلاعات کسب کند، باید بگوید: «نمیدانم» و مسیر پاسخ را به فرزندش نشان دهد و او را راهنمایی کند و بگوید «خوشحال میشوم وقتی جوابش را پیدا کردی به من هم بگویی». گاهی والدین ساعتها و روزها زمان میگذارند تا جواب سوال بچه را پیدا کنند، در صورتی که این یعنی برای خودشان حرمت قائل نیستند. بچهها از والدینشان هویت میگیرند بنابراین باید خودشان پاسخ سوالهایشان را با راهنمایی والدین پیدا کنند و وقتی پاسخ را یافتند، هم اعتمادبهنفسشان بالا میرود و هم وابسته نیستند و هم یاد میگیرند که قرار نیست والدین در مورد هر موضوعی اطلاعات داشته باشند.
▪ آیا در مورد نوجوانانی که سوالهای علمیتر و پختهتری میپرسند نیز باید همینگونه رفتار کنیم؟
بله، در مورد هر مساله و سوالی بینهایت منبع وجود دارد و میتوانیم بچهها را راهنمایی کنیم تا جواب سوالشان را پیدا کنند و به ما بگویند یا میتوانند از معلم شان بپرسند یا از کسی که کارشناس در آن زمینه است. در این صورت هم حرمت والدین حفظ میشود و هم اعتمادبهنفس بچهها بالاتر رفته است.
▪ خیلی از بچهها اصلا سوال نمیپرسند، آیا باید در این صورت نگران باشیم؟
ویژگیهای آدمها متفاوت است. برخی تصور میکنند بچهای که خیلی باهوش است، سوال میپرسد در صورتی که این تصور صحیح نیست. گاهی علت اینکه بچهها از والدینشان سوال نمیپرسند این است که نمیتوانند با آنها ارتباط برقرار کنند که باید مهارتهای ارتباطی والدین قویتر شود. گاهی هم پدر و مادر با آنها ارتباط خوبی برقرار کردهاند و دیگر نیازی نیست با سوال پرسیدن، سعی کنند محبت آنها را جلب کنند و سوالهایشان را از معلم میپرسند.
▪ شما در حرفهایتان تاکید کردید بعضی از سوالها برای جلب توجه بیشتر و برقراری رابطه با والدین است، چگونه میتوان این خلاءهای ارتباطی را برطرف کرد؟
پدر و مادر باید به نوع رابطهای که با فرزندشان دارند، توجه کنند؛ اگر کم است آن را بیشتر کنند و به فرزندشان بیشتر توجه کنند ولی اگر بچه بیشتر از حد به والدین وابسته شده و مدام به آنها چسبیده و دنبال وابستگی بیشتر است، باید اعتمادبهنفسش را بالا برد.
مهدیه آقازمانی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران انتخابات دانشگاه تهران عراق رهبر انقلاب احمد وحیدی مجلس شورای اسلامی دولت دولت سیزدهم روز معلم نیکا شاکرمی مجلس
سیل هواشناسی آتش سوزی تهران شهرداری تهران آموزش و پرورش قوه قضاییه پلیس فضای مجازی معلم سلامت زلزله
قیمت خودرو سهام عدالت تورم قیمت طلا سازمان هواشناسی خودرو بازار خودرو قیمت دلار قیمت سکه بانک مرکزی حقوق بازنشستگان ایران خودرو
مهران غفوریان ساواک موسیقی تلویزیون سریال عمو پورنگ سینمای ایران تبلیغات نمایشگاه کتاب مسعود اسکویی سینما عفاف و حجاب
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه آمریکا جنگ غزه روسیه ترکیه حماس انگلیس نوار غزه اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس سپاهان باشگاه استقلال لیگ برتر علی خطیر بازی باشگاه پرسپولیس لیگ برتر ایران تراکتور رئال مادرید
اپل هوش مصنوعی فناوری آیفون گوگل ناسا مدیران خودرو تلفن همراه
خواب فشار خون چای کبد چرب دیابت