۲۰ سال از وحدت آلمان گذشت

بیست سال, یک مژه برهم زدن در تاریخ است همه کسانی که بیستمین سالگرد وحدت دوباره آلمان را انگیزه ای برای انتقاد از جدایی ها و قدرنشناسی از دستاوردها می دانند, باید به این موضوع فکر کنند

بیست سال، یک مژه برهم زدن در تاریخ است. همه‌ کسانی که بیستمین سالگرد وحدت دوباره‌ آلمان را انگیزه‌ای برای انتقاد از جدایی‌ها و قدرنشناسی از دستاوردها می‌دانند، باید به این موضوع فکر کنند.

آمارها به مناسبت این سالگرد حکم می رانند: داده‌ها و ارقامی که اطلاعاتی در این زمینه ارائه می‌دهند که آلمان امروز ـ بیست سال پس از وحدت دوباره ـ در کجا ایستاده است. و این نیز درست است که بسیاری از این آمار نشان می‌دهند که در دو دهه‌ اخیر خطاهایی نیز صورت گرفته است، این‌که هنوز هم بی‌عدالتی وجود دارد، این‌که شمار انسان‌های بیکار در شرق آلمان دوبرابر غرب آلمان است، این‌که انسان‌ها در غرب آلمان برای کار مشابه مزد بیشتری از انسان‌ها در شرق آلمان دریافت می‌کنند. همه‌ این‌ها را می‌توان در بسیاری از بررسی‌های علمی هوشمندانه خواند. ولی این‌ها درباره‌ آلمان و وحدت دوباره‌ آن چه می‌گویند؟ چیز زیادی نمی‌گویند.

● بی‌نظیر در تاریخ

بزرگ‌ترین پروژه‌ هنوز ناتمام تاریخ پس از جنگ آلمان را نمی‌توان با ارقام سنجید. طبیعتا شهروندان جمهوری آلمان غربی سابق، فشار مالی‌ را حس می‌کنند که انتقال‌میلیاردها یورو به آلمان شرقی ایجاد کرد و هنوز تا مدت‌ها ایجاد خواهد کرد. بسیار بزرگ‌تر از آن چالشی بود که بسیاری از انسان‌ها در جمهوری دمکراتیک آلمان با آن روبرو بودند و پس از فروپاشی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور خود، باید زندگی کاملا تازه‌ای را برای خود می‌ساختند.

ولی افکار عمومی آلمان هنوز به درستی موفقیت‌ها را ارج نمی‌نهد. به جای آن بیش از اندازه گلایه می‌شود، اگر چه این گلایه‌ها پس از بیست سال، هم در شرق و هم در غرب، چیزی جز علایق سیاسی محض نیست. زیرا هیچ‌کس نمی‌توانست انتظار داشته باشد که در عرض دو دهه، دو نظام اجتماعی متضاد مانند جمهوری فدرال آلمان و جمهوری دمکراتیک آلمان کاملا به هم جوش بخورند. کسی که امروز انتظار دارد پس از بیست سال هیچ اختلافی میان شرق و غرب آلمان دیده نشود، ابعاد باورنکردنی و از نظر تاریخی بی‌نظیر این رویداد را درک نکرده است.

● فرصتی برای آزمایش وجود نداشت

در این مساله، این واقعیت نیز هیچ تغییری نمی‌دهد که در فاصله‌ زمانی میان فروپاشی دیوار برلین تا ۳ اکتبر ۱۹۹۰ خطاهای بسیاری صورت گرفته و وضعیت‌های زیادی مورد ارزیابی نادرست قرار گرفته است. امروزه دیگر قطعی است که معماران وحدت آلمان در آن زمان فرصتی برای آزمایش و نزدیکی تدریجی دو کشور نداشتند. آنان باید از یک فرصت تاریخی در لحظه‌ای استفاده می‌کردند که در آن نظم جهانی تا آن زمان شناخته شده، به‌گونه‌ای ریشه‌ای دستخوش تغییر می‌شد. و آنان از این فرصت استفاده کردند. طبیعتا شتابزده بود به انسان‌ها وعده داده شود که وحدت آلمان در عرض چند سال و با هزینه‌ای قابل پیش‌بینی دست‌یافتنی است، کاری که هلموت کهل صدراعظم وقت آلمان در سال ۱۹۹۰ انجام داد. این جملات تا امروز نیز به عنوان الفاظ بی اهمیت مباحث محفلی به حیات خود ادامه می‌دهند، ولی نمی‌توانند بازده کهل و همه‌ کسانی را تحقیر کنند که وحدت آلمان را پیش بردند.

زیرا آلمان از هر نظر از وحدت خود سود برد. این‌که این کشور در بیست سال گذشته بازتر، رنگارنگ‌تر، زنده‌تر و آرام‌تر شده است نیز بخشی از آن است و این دستاورد کمی نیست! آلمان آموخت که با تضادها، پرسش‌های باز و مناقشه‌های اجتماعی کنار بیاید، آن‌ها را بپذیرد و پنهان نکند. آلمان دیگر در جستجوی پاسخ‌های خود کورمال کورمال پیش نمی‌رود، بلکه چشمان خود را می‌گشاید، می‌اندیشد، می‌نگرد و می‌پرسد. آلمان یک آزمایشگاه است، جامعه‌ای در مرکز اروپا که باید دائما با دگرگونی‌ها، چالش‌ها و تجربه‌های تازه کنار بیاید. این هم یکی از نتایج وحدت دوباره است. و این امر بیش از همه‌ آمارها درباره‌ این کشور سخن می‌گوید.

دویچه وله