شورشی تنها

اینجا هاروارد است. هشتم ژوئن سال ۱۹۷۸. الکساندر سولژ نیتسین در جمع دانشجویان آمریکایی با آن خشم و شوری که در صدا و کلمات روشنفکر یاغی‌ای چون او بود بر غرب می‌تازد و جمله تاریخی‌اش …

اینجا هاروارد است. هشتم ژوئن سال ۱۹۷۸. الکساندر سولژ نیتسین در جمع دانشجویان آمریکایی با آن خشم و شوری که در صدا و کلمات روشنفکر یاغی‌ای چون او بود بر غرب می‌تازد و جمله تاریخی‌اش را می‌گوید: «غرب رو به زوال است.» او از سال‌های پایانی دهه ۶۰ به نمادی از اعتراض علیه حکومت سرخ شوروی و رژیم‌های توتالیتر تبدیل شد. نویسنده رمان تکان‌دهنده «مجمع الجزایر گولاگ» در آن سال‌ها نماد و سمبل فکر‌ها و ذهن‌های معترضی بود که در ایده‌های کمونیستی شوروی و اقمارش تردید کرده بودند و نویسنده سرسخت شجاعی چون سولژ نیتسین با سرسختی و جسارتی که مقابل ایشان پیش گرفته بود آرمانخواهی شورشی بود برای‌شان.

سال‌ها بعد از این سخنرانی تاریخی نوبلیست ناآرام پرچم سرخ پایین کشیده شد. دیوار‌ها فرو ریخت و اسناد جنایت سرخ‌های افراطی دست به دست شد. نویسنده سالخورده کم‌کم از نسل‌های جدید دور شد اما چهره نمادین و استعاری‌اش باقی ماند. در روزگار انقراض روشنفکران کاریزماتیک او یکی از آخرین بازماندگان این روشنفکران بود که بعد از سال‌ها تبعید به روسیه برگشت و تا همین دو روز پیش که در سن ۸۹ سالگی درگذشت یادگاری شد برای آن سال‌های دور. سال‌هایی که سولژنیتسین فریاد می‌زد و خشم او قلب‌ها را تسخیر می‌کرد.