آینده صنایع اتمی روسیه

بحران اقتصادی بسیاری از عرصه ها و زمینه های اقتصاد روسیه را غافل گیر و پی گرد روندهای توسعه ای آنها را با تأخیر و مشکل مواجه کرده است

بحران اقتصادی بسیاری از عرصه‌ها و زمینه‌های اقتصاد روسیه را غافل‌گیر و پی‌گرد روندهای توسعه‌ای آنها را با تأخیر و مشکل مواجه کرده است. با این وجود، دولت این کشور تأکید کرده که در برخی حوزه‌ها برنامه‌های از پیش تعیین شده را همچنان پی‌گیری خواهد کرد که از آن جمله می‌توان به برنامه‌های گسترده احداث نیروگاه‌های اتمی اشاره کرد.

نمایشگاه اخیر «اتم اکسپو-۲۰۰۹» که در مسکو برگزار شد، نشان داد که دولت مانند سابق انرژی اتمی و استفادة صلح‌آمیزآمیز از آن را یکی از اولویت‌های خود محسوب می‌کند. سرگئی سابیانین، معاون نخست وزیر روسیه و رئیس هیأت نظاره شرکت دولتی «روس‌اتم» طی سخنانی در این نمایشگاه خاطرنشان کرد که «دولت توسعه انرژی هسته‌ای را در کانون توجه خود قرار داده و به‌رغم بحران اقتصادی، برنامه راهبردی ساخت ۲۶ واحد انرژت اتمی مورد بازندگی قرار نگرفته است».

با این ملاحظه، مقامات کرملین تأکید دارند که برنامة بلندمدت راه‌اندازی ظرفیت‌های جدید نیروگاهی اتمی تنها و در صورت ضرورت در حد بسیار محدود مورد بازندگی قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، سرگئی کری‌ینکو، رئیس «روس‌اتم» اخیراً در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «وستی -۲۴» ضمن ارزیابی خوشبینانه اوضاع تصریح کرد؛ «ما شاهد اظهارات متعددی بوده‌ایم که بحران مالی می‌تواند فقط راه‌اندازی بعضی نیروگاه‌ها را به میزان یکی دو سال به عقب بیاندازد. هیچ یک از کشورهای جهان نیز در برنامه‌های توسعه انرژی اتمی خود تغییری نداده و کشورهای زیادی نیز این فعالیت را توسعه داده‌اند». به عنوان مثال، تنها در کشور هند ساخت ۶ واحد نیروگاه جدید اتمی در دست اجرا است و ۱۰ واحد دیگر برای آینده برنامه ریزی شده است.

بر این اساس، روسیه مایل نیست که در این حوزه از کشورهای دیگر عضو گروه «بریک» (برزیل، روسیه، هند و چین) عقب بماند. به این اعتبار، مسکو بر اساس ساختار شرکت‌های موجود اتمی خود (اتم‌انرگا‌پرایِکت) شرکت‌های مهندسی جدیدی را در حوزة انرژی اتمی ایجاد کرده است. شرکت «انرگااتم» به عنوان سفارش دهنده پروژه‌های نیروگاهی، کیفیت ساخت را کنترل کرده و تدارکات لازم برای عملیات اجرایی را بر عهده دارد. مسایل برنامه‌ریزی، پیش‌بینی اوضاع بازار، نظارت، تعیین استانداردهای سودآوری خرید تجهیزات و اداره هزینه‌های ساخت در دست شرکت «اتم‌انرگا‌پروم» قرار دارد. این تقسیم وظایف تا کنون با موفقیت‌ همراه بوده است. با این ملاحظه و با وجود همه پیشبینی‌های منفی، قرار است در سال جاری راه‌اندازی فیزیکی واحد دوم نیروگاه اتمی راستوف انجام گیرد.

شرکت «اتم‌انرگا‌پروم» به منظور افزایش جذابیت بخش انرژی اتمی روسیه برای سرمایه‌گذاری‌ها، به بازسازی گسترده ساختار داخلی و فعالیت زیرمجموعه‌های خود پرداخته است. برای مثال، روند خرید تجهیزات نیروگاهی با چرخه طولانی تولید بهینه‌سازی شده و هم‌اکنون این تجهیزات از طریق «مدیریت سفارش‌دهندة واحد» وابسته به «اتم‌انرگا‌پروم» خریداری می‌شود. از این طریق این شرکت می‌تواند «رقابت تقاضا» را بر طرف کند که در گذشته به تولید‌کنندگان انحصاری اجازه می‌داد قیمت‌ها را بالا ببرند. نمونة دیگری از بهینه‌سازی‌ها در این شرکت که با موفقیت فعالیت اقتصادی همراه است، شرکت «اتم‌انرگاماش» است که برای برقراری همکاری مؤثر با صادر‌کنندگان انحصاری تجهیزات تشکیل شده است. این شرکت چند شرکت تخصصی اروپای شرقی را خریده و موفق شده ضمن افزایش کیفیت تجهیزات نیروگاهی و قیمت آنها را پایین آورد.

«اتم‌انرگا‌پروم» با وجود بحران مالی برنامه‌های گسترده سرمایه‌گذاری دارد. مجموع برنامة سرمایه‌گذاری‌های این شرکت در سال جاری به بیش از ۲۸۰ میلیارد روبل بالغ می‌شود و شامل استخراج اورانیوم، توسعه فناوری‌‌های غنی‌سازی اورانیم و پژوش‌های علمی است. شرکت دولتی «روس‌اتم» این روند را اداره می‌کند و پارامترهای اساسی ساخت نیروگاه‌ها را تعیین می‌کند، در حالی که نقش سرمایه‌گذار بر دوش شرکت سهامی عام «اتم‌انرگا‌پروم» گذاشته شده است.

برنامه شرکت «انرگا‌اتم» بخشی از برنامه جامع سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهد. دولت از طریق این شرکت به ساخت نیروگاه‌های اتمی مبالغ قابل توجهی اختصاص می‌دهد که این روند توسط خود دولت هم کنترل می‌شود. در سال‌های اخیر دولت هر سال برنامه سه ساله «اتم‌انرگا‌پروم» را تصویب می‌کرد. برنامه سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۰۹ برابر ۲۲۴.۵ میلیارد روبل بود و اکنون برنامه‌ای برای سالهای ۲۰۱۲-۲۰۱۰ تهیه می‌شود که از این میزان بیشتر خواهد بود. بودجة کل سال جاری در سطح ۱۶۵ میلیارد روبل تصویب شده است. افزون بر این، امکان صدور اوراق قرضه با ضمانت‌های شرکت دولتی «روس‌اتم» برای تکمیل برنامه سرمایه‌گذاری‌های «اتم‌انرگا‌پروم» در دست بررسی است.

سرگئی کری‌ینکو، رئیس شرکت دولتی «روس‌اتم» در این خصوص اظهار داشت که «اتم‌انرگا‌پروم» به عنوان شرکت بزرگ می‌تواند وام های بانکی را با شرایطی بهتر از واحدهای کوچکتر جلب کند. این شرکت هزینه‌ها را بهتر کنترل می‌کند و به واحدهای اجرایی بودجه مرتبط با هزینه‌های جاری و آتی آنها را اختصاص می‌دهد. در سایة این برنامه‌ریزی‌ها، صنایع اتمی روسیه بر خلاف بحران بحران اقتصادی موجود در روسیه روند توسعه‌ای خود را حفظ کرده‌اند. تأمین مالی این حوزه نیز ثبات دارد و وام‌ها با شرایطی بهتر از شرکت‌های دیگر دریافت می‌شود.

پولی که در نتیجه انتشار و فروش اوراق قرضه به دست آید، می‌تواند در پروژه‌های خارجی صنایع اتمی روسیه نیز به کار گرفته شود. به همین دلیل است که «اتم‌انرگا‌پروم» در صدد است گزارش های مفصل عملکرد خود را منتشر کند تا شفافیت فعالیت‌های این شرکت را از این طریق افزایش دهد. ولادیمیر تراونین، مدیر شرکت «اتم‌انرگا‌پروم» اخیراً در مصاحبه با خبرگزاری «اینترفاکس» اظهار داشت: «شرکت‌های مهندسی در آینده می‌توانند پذیرای سرمایه‌های خصوصی نیز باشند، ولی این امر تنها در صورتی محقق می‌وشد که برای افزایش کارآیی آن‌ها ضرورت داشته باشد. سرمایه‌گذار می‌تواند زمینه جدید فعالیت را اضافه کند یا پول خود را در یک پروژه مشخص سرمایه‌گذاری کند».

با این ملاحظه، احتمال می‌رود که در آینده بعضی نیروگاه‌‌های اتمی در حد معینی به مالکیت خصوصی سرمایه‌گذاران خارجی در آیند. سرگئی کری‌ینکو در این خصوص در مجمع «اتم‌اکسپورت» اظهار داشت؛ «دولت برای اولین بار در تاریخ کشورمان تصمیم گرفت که نه تنها دولت و شرکت دولتی «روس‌اتم»، بلکه سرمایه‌گذاران خصوصی خارجی نیز بتوانند مالک نیروگاه‌های برق اتمی بالتیک را در اختیار بگیرند. تصمیم گرفتیم که ۵۰% سهام به اضافه یک سهم به روسیه در مالکیت روسیه باقی بماند و بقیه سهام در اختیار هر یک از شرکای ما قرار گیرد. در حال حاضر مذاکرات گسترده‌ای در جریان است و شکل‌گیری ساختار این مشارکت بزودی تکمیل خواهد شد».

البته، وضعیت تب‌آلود اقتصاد جهانی بر صنایع اتمی هم اثر گذاشته و از جمله به علت رشد نرخ ارز، قیمت تجهیزات وارداتی افزایش یافته است. اما هزینه‌های افزایش یافته در این حوزه، از محل صادرات قابل جبران خواهد بود که این امر به علیت تغییر نرخ برابری روبل مقرون به صرفه شده است. مسئولین «اتم‌انرگا‌پروم» امیدوارند که از طریق بهینه‌سازی هزینه‌های شرکت‌های تابعه بتوانند سرمایه ۱۱۰ میلیارد روبلی را تشکیل دهند که این امر قبل از هر چیز عملیات راه‌اندازی واحد دوم نیروگاه اتمی راستوف را میسر خواهد ساخت.

شرکت «اتم‌انرگا‌پروم» امیدوار است که در سال جاری هزینه‌های برنامه‌ریزی شده خود در زمینه ساخت نیروگاه‌های اتمی را به میزان ۱۵-۱۰% کاهش دهد. در این راستا، مواد و تجهیزات فنی ارزان‌تر شده و شرکت‌های تولید‌کننده حاضربه ارائة تخفیف شده‌اند، با این وجود عملیات ساخت و نصب تجهیزات که بخش قابل توجه هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد، کاهش نیافته است.

پیش‌بینی قیمت‌های سال ۲۰۱۰ نیز کار ساده‌ای نیست، زیرا کالاهایی که هم‌اکنون به قیمت پایین‌تر فروخته می‌شود، بازمانده فرآورده‌های سال گذشته است که در انبارها نگهداری می‌شود. لذا در صورت رشد تقاضای تجهیزات، سطح قیمت‌ها نیز به طور طبیعی تغییر خواهد کرد. به گفته کری‌ینکو، هر فرصت شغلی در ساخت نیروگاه اتمی در شاخه‌های دیگر اقتصاد ۱۰ فرصت شغلی ایجاد می‌کند. بنابراین، بخش انرژی اتمی در مرحله بحران حاضر است از طریق اجرای سفارش دولتی، نقش مهم لوکوموتیو شاخه‌های دیگر صنایع و به طریق اولی اقتصاد روسیه را ایفا کند.

نویسنده: دمیتری - بارانوف

منبع: سایت - ایراس - به نقل از نی‌زاوی‌‌سی‌مایا گازی‌یِتا