انرژی های نو, میراثی ماندنی برای آیندگان

محدود بودن سوخت های فسیلی و شوک افزایش قیمت نفت در سال ۱۹۷۰ دلیل استفاده از انرژی های طبیعی بوده است

محدود بودن سوخت های فسیلی و شوک افزایش قیمت نفت در سال ۱۹۷۰ دلیل استفاده از انرژی های طبیعی بوده است. هر چه بیشتر بتوان از آنچه پروردگار برای آسایش و راحتی بشر به طور رایگا در زمین قرار داده بهره برد هم کمک به آسایش خلق خدا و نیز نوعی سپاسگذاری از قدرت الهی است. بی شک از بزرگ ترین نعمت الهی بر روی زمین نور خورشید آب و باد است. امروزه بشر به این فکر افتاده است مه از این ۳ نیروی عظیم می تواند برای راحتی و رفاه هرچه بیشتر انسان ها استفاده کند و از طرفی نسبت به ذخیره سوخت های فسیلی برای آیندگان هم گامی برداشته باشد. امروزه کمبود سوخت های فسیلی و آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف آن، یکی از بزرگ ترین معضلات جوامع بشری است. در عین حال با پیشرفت روز افزون تکنولوژی، استفاده از انرژی های تابشی خورشید و باد به عنوان جایگزینی برای سوخت های فسیلی، در اختیار بشر قرار گرفته است. چرا که دسترسی به آن آسان و مقدار آن نیز نامحدود است ضمن آنکه استفاده از این انرژی ها، هیچگونه آلودگی برای محیط زیست ندارد و به این دلیل به نام انرژی پاک یا انرژی سبز نام گرفته است که همان انرژی های نو و میراث با ارزشی برای نسل های آینده است. استفاده از انرژی خورشیدی و انرژی باد در کشورهای پیشرفته، در تکنیک های به کار رفته در معماری سنتی ساختمان ها، در مناطق خشک ایران قابل مشاهده است به گونه ای که تامین یخ و آب سرد در تابستان گرم به راحتی میسر بوده است.

در این تکنیک های معماری؛ از برج های باد برای گرفتن و گردش هوای سرد به درون ساختمان ها استفاده شده و با به کارگیری سیستم های خنک کننده با هوا، از فن ساخت روزنه در شکل گنبدی سقف ها و در راس زاویه ها برای گردش هوا بهره گرفته و سیستم های ساخت و نگهداری یخ را ایجاد نموده اند. با اینکه توسعه برخی از این تکنیک ها به تاریخ چندین هزار ساله بر می گردد ولی بسیاری از این سیستم های خنک کننده در حال حاضر نیز مورد استفاده قرار دارند. از این رو دستیابی به انرژی های پاک، مورد توجه بسیار دانشمندان و محققین بوده و سعی فراوانی در بهره گیری از آن در زندگی روزمره داشته اند. از نمونه های موفق این امر، می توان اشاره نمود به طرح های گسترده استفاده از انرژی خورشیدی در منازل مسکونی و مجتمع ها، که اکنون در برخی کشورها با اصلاح قوانین، به صورت اجباری اجرا می شود ...

● چرا انرژی های نو؟

در واقع شوک نفتی در دهه ۱۹۷۰ که افزایش قیمت نفت را به دنبال داشت، باعث شد که فکر بهره برداری از انواع انرژی برای کاهش وابستگی به منابع فسیلی رونق بگیرد و ضمن ایجاد تنوع در آن، جانشین هایی برای آن پیدا کنند. اگرچه بشر از دیرباز از انرژی های تجدیدپذیر خورشید و باد، استفاده می کرده است. هم چنین افزایش قیمت سوخت های فسیلی و بحث های زیست محیطی، از دیگر عوامل رویکرد جدید به سوی انرژی های تجدید پذیر بوده است. بعلاوه، توسعه و گسترش فن آوری انرژی های نو، باعث کاهش قیمت و افزایش تقاضا شده است. در دنیای مدرن امروز، هرچند سازه های عظیم هستند که همواره بیننده را به شگفت می آورند ولی قدرت واقعی در ساخت بناهای عظیم پیچیده ای (در مقیاس نانو) است که با چشمان معمولی قابل رویت نیستند؛ و این درایت و تیز بینی ضامن استقلال و سعادت فردا و سرمایه ای با ارزش برای نسل های بعدی خواهد بود.

● فناوری انرژی های نو در ایران...

در حال حاضر در ایران افزایش نیروگاه های برق بادی در بخش خصوصی از سیاست های سازمان انرژی های نو در زمینه راه اندازی نیروگاه های برق بادی است. طبق این سیاست دولت عهده دار ایجاد نیروگاه برق بادی در کشور نیست ولی حمایت هایی را در جهت راه راندازی این نیروگاه ها صورت خواهد داد. در اینجا سود و متضرر نشدن نیروگاه هایی که در زمینه انرژی های نو فعالیت دارند همانند به ساری دیگر از بخش های تولیدی مد نظر است که دولت موظف می شود برای حمایت از آن بخش بستر سازی های مناسب را انجام دهد. به همین علت نیز بر اساس قانون ۲۰ ساعت برق بادی در روز به قیمت ۱۳۰ تومان و ۴ ساعت در روز ۹۰ تومان خریداری می شود که این امر باعث شده تا طرح های زیادی از بخش خصوصی در زمینه احداث نیروگاه های برق بادی در کشور ارائه شود که در حال حاضر در دفتر مشارکت های غیردولتی سازمان پیگیری می شود.

● راه طولانی تا موفقیت...

اما با وجود تمام این تلاش ها به نظر می رسد کشور ما هنوز تا وضعیت مطلوب و سرمایه گذاری متناسب با پتانسیل موجود فاصله ای چشمگیر دارد. بسیاری از صاحب نظران با اشاره به سرمایه گذاری های انجام شده از سوی دیگر کشورها در زمینه استفاده از انرژی های نوین اشاره معتقدند: «در کشورهای مختلف برای راه اندازی این نیروگاه ها حمایت های زیادی صورت گرفته است. تاکنون بالغ بر ۱۵۰ هزار مگاوات در کل دنیا نیروگاه برق بادی احداث شده که از این میزان حدود ۳۰ هزار و ۵۰۰ مگاوات نیروگاه برق و باد در ۹ ماهه اول سال ۲۰۰۹ در دنیا احداث شده است. ترکیه هم برای تولید ۸ هزار مگاوات برنامه ریزی کرده است که تاکنون ۴۳۳ مگاوات نیروگاه راه اندازی کرده است. همچنین کشور مصر ۳۳۴ مگاوات نیروگاه نصب کرده و هفت هزار و ۲۰۰ مگاوات برنامه دارد. برنامه پنجم توسعه می تواند عرصه ای مناسب برای ایجاد راهکارهایی جهت استفاده از ظرفیت های مناسب کشور در زمینه استفاده از انرژی های نو و پاک باشد استفاده از انرژی های باد نیاز به زیرساخت هایی دارد، مطالعات تعیین ظرفیت انرژی در کشور نهایی و بر این اساس سند برق بادی کشور در قالب برنامه پنجم تدوین و به دولت ارائه شده است.»

● ایران تنها کشور توانمند در ساخت توربین های بادی

استفاده از این انرژی ها به خصوص هنگامی اهمیت خود را بیشتر نشان می دهند که بدانیم در خاورمیانه «تنها کشوری» هستیم که قادر به طراحی و ساخت توربین برق بادی هستیم. استفاده از انرژی خورشید، پروژه دیگری است که در سازمان انرژی های نو ایران دنبال می شود. پیش از این مدیر دفتر انرژی خورشیدی سانا از تهیه اطلس تابش خورشید در کشور خبر داده بود: «از آنجا که شرایط اقلیمی در سراسر کشور یکسان نیست از این رو برای کاربردی کردن فناوری های خورشیدی تهیه این اطلس در دستور کار قرار گرفت. » سیستم های فتوولتائیک و نیروگاه های حرارتی خورشیدی از جمله فناوری هایی هستند که مطالعاتی در مورد آنها در کشور انجام شده است. این فناوری ها می توانند انرژی خورشیدی را به انرژی های قابل استفاده تبدیل کنند ولی کاربردی کردن هر یک از این فناوری ها بستگی به شرایط خاص از جمله توپوگرافی زمین، وزش باد، کیفیت تابش خورشید و ساعات تابش در طول سال دارد. به گفته او، سیستم های فتوولتائیک وابسته به میزان تابش است که با توجه به شرایط اقلیمی کشور در سراسر کشور قابل استفاده است ولی نیروگاه حرارتی خورشیدی باید در مناطقی مانند کرمان احداث شود که دارای آسمان صاف با مدت تابش زیاد باشد. سانا اعلام کرده بود:تهیه اطلس تابش خورشید با توجه به یکسان نبودن شرایط اقلیمی در تمام مناطق کشور در دستور کار سانا قرار گرفته است در این اطلس وضعیت و کیفیت تابش و ساعات تابش در طول سال برای هر منطقه تعیین می شود. این مطالعات دست اندرکاران را برای برنامه ریزی در زمینه احداث نیروگاه های برق خورشیدی با استفاده از فناوری های مناسب یاری خواهد کرد.