خاتمی در آینه خاتمی

«باید بازی حریف را بر هم زنیم» اگر این کلام سیدمحمد خاتمی در تبیین استراتژی انتخاباتی اصلاح طلبان در مجلس هشتم را کماکان صائب بدانیم, او راهی جز شرکت در انتخابات ریاست جمهوری نخواهند داشت

«باید بازی حریف را بر هم زنیم». اگر این کلام سیدمحمد خاتمی در تبیین استراتژی انتخاباتی اصلاح‌طلبان در مجلس هشتم را کماکان صائب بدانیم، او راهی جز شرکت در انتخابات ریاست جمهوری نخواهند داشت.

● بازی حریف چیست؟

امروز سه سال از انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری می‌گذرد. موافقان و مخالفان احمدی‌نژاد اذعان دارند که سرنوشت انتخابات گذشته در بیست روز آخر تعیین شد. بنابراین تبیین آرایش سیاسی اصلاح‌طلبان و اصولگرایان یازده ماه قبل از دور دهم انتخابات سخت و نادقیق به نظر می‌رسد. با توجه به شتاب تحولات خارجی و التهاب روند‌های داخلی امکان تحلیل انتخابات بر پایه داده‌های موجود در خرداد ۸۷ شاید نیمه عمری کمتر از یک ماه داشته باشد. اما با کنار هم چیدن اطلاعات فعلی می‌توان ادعا کرد که:

۱) تمایل اصلی حاکمیت یکپارچه به حفظ رئیس جمهور فعلی است.

روسای جمهور تاریخ کوتاه جمهوری در ایران همگی - در صورت به پایان بردن دوره اول - رئیس جمهور هشت ساله بوده‌اند. این در حالی بوده که هر سه رئیس‌ جمهور دو دوره‌یی تلاش و تمایل کمتری از محمود احمدی‌نژاد برای تمدید وبقا از خود نشان می‌دادند. احمدی‌نژاد از سوم تیر ۸۴ فعالیت انتخاباتی خود را به مثابه یک نامزد مستمر آغاز کرد. نوع ارتباطات مردمی، سفرهای استانی و رویکرد اقتصاد سیاسی دولت همه در خدمت انتخابات پیش رو بود. پس مزاج نظام برای هضم رئیس جمهور جدید ناآماده‌تر است تا تداوم ریاست محمود احمدی‌نژاد.

۲) در شرایط فعلی اعتماد به نفس رویایی احمدی‌نژاد نزد چهره‌های شاخص اصولگرا وجود ندارد. عملکرد مجلس هفتم و حمایت‌های غلیظ سران جناح راست طی سه سال گذشته از کلیت حاکمیت یکپارچه، چهره اصولگرایی که یارای مقابله با رئیس جمهور کنونی داشته باشد، را باقی نگذاشته است. بنزین کوپنی، برق جیره‌بندی و تورم فزاینده‌ محصول مشترک هر سه ضلع جبهه متحد اصولگرایان است. رایحه خوش خدمت و ایثارگران و راست‌سنتی همه در وضعیت موجود شریکند. گرچه راست سنتی در سازوکار جبهه متحد از موضعی ضعیف ناچار به کنار گذاشته شدن چهره‌های ارشد خود (نبی‌حبیبی و خاموشی) شد اما به گواه صفحات نشریات ارگان موتلفه اسلامی و جامعه اسلامی مهندسین طی این سه سال تمام‌قد در کار توجیه همه سیاست‌های درست و غلط دولت بوده‌اند. اگر احمدی‌نژاد اندکی اعتمادبه نفس خود در موضوع محبوبیت مردمی را به سایر گروه‌های موتلف بقبولاند، بعید است کسی در اردوگاه حاکم ریسک رقابت با او را بپذیرد.

۳) سیدمحمد خاتمی گزینه اول غالب گروه‌های اصلاح‌طلب است. سازمان مجاهدین انقلاب، جبهه مشارکت، حزب کارگزاران و مجمع روحانیون مبارز تنها در صورت به صحنه آمدن خاتمی چشم‌انداز روشنی برای ائتلاف دارند. خبرهای رسیده از حزب اعتماد ملی هم حاکی از آن است که در صورت همنشینی گروه‌های اصلاح‌طلب به شیخوخیت مجمع روحانیون مبارز و جمع‌بندی بر سر نامزدی خاتمی با این مجموعه همراهی خواهد کرد.

خاتمی تا امروز برجسته‌ترین و شناخته شده‌ترین نامزد اصلاح‌طلبان است که علاوه بر مقبولیت مردمی، استفاده از اهرم ردصلاحیت هم برای حذفش با امتناع روبه‌رو است. از لحاظ ساختاری به همان اندازه که آمدن خاتمی اتفاقی خوب برای جبهه اصلاحات است، مخالفت وی با نامزدی، وضعیتی تاریک را پیش روی اصلاح‌طلبان تصویر می‌کند. شواهد نشان می‌دهد تعداد پرشماری از چهره‌های این جناح خود را شایسته حضور در دهمین میدان رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری می‌دانند. محمدرضا عارف، محسن مهرعلیزاده و حسین کمالی تاکنون خود را گزینه مطلوب دانسته‌اند. علاوه بر اینها در صورت آغاز بحث اجماع بر سر نامزد شاخصی همچون محمدعلی نجفی چهره‌هایی دیگر از گروه‌های مختلف قد علم خواهند کرد تا با تکثر نامزدهای اصلاح‌طلب «بازی حریف» را در انتخابات سال آینده اجرا کنند. در صورت ثبت‌نام پنج یا ۱۰ داوطلب میان‌مایه اصلاح‌طلب به احتمال قوی تک‌چهره‌های رای‌آور با بن‌بست صلاحیت مواجه شده و صف نامزدهای هم‌وزن، فضای سیاسی را برای پیروزی احمدی‌نژاد سامان خواهد داد. آیا این‌بار برهم زدن «بازی حریف» جز با بازیگری خود خاتمی ممکن خواهد بود؟

نویسنده : سیدامیرحسین مهدوی