Neo Classicism مکتب نوکلاسیک

نوکلاسیک, به معنای عام به احیای سبک و نظر داشتن به ادبیات قدیم اطلاق می شود اما در تاریخ ادبیات انگلستان, این اصطلاح عموما به دیدگاههای ادبی خاصی اطلاق می شود که عده ای از نویسندگان از اواخر قرن ۱۷ تا اواخر قرن ۱۸ تحت تأثیر تحولات رنسانس رواج دادند

نوکلاسیک، به معنای عام به احیای سبک و نظر داشتن به ادبیات قدیم اطلاق می شود. اما در تاریخ ادبیات انگلستان، این اصطلاح عموما به دیدگاههای ادبی خاصی اطلاق می شود که عده ای از نویسندگان از اواخر قرن ۱۷ تا اواخر قرن ۱۸ تحت تأثیر تحولات رنسانس رواج دادند. اگرچه این نویسندگان در جزییات با یکدیگر تفاوت هایی داشتند، عموما سنت گرایانی بودند که آثار خود را پیروی از نویسندگان و شعرای یونان و روم باستان خلق کردند. در نظر نویسندگان نوکلاسیک، ادبیات فنی است اکتسابی که تسلط بر آن با مطالعه و ممارست ممکن می شود. نویسندگان این مکتب مانند صنعتگرانی بودند که بر اصول کار خود با شدت و حدت پافشاری می کردند - اصولی با مطالعأ دقیق نویسندگان کلاسیک مخصوصا هوراس حاصل می شود.

نوکلاسیک ها به پیروی از هوراس عقیده داشتند، هنر و مخصوصا شعر، باید آموزنده و خوشایند باشد. آن ها انسان را موجودی می دانستند که در زنجیرأ بزرگ هستی دارای موقعیت و وظیفه ای مشخص است. این موجود در حصار فطرت خود و قوانین اجتماعی که جزیی از آن به شمار می رود، محدود است. الکساندر پوپ با ابراز این عقیده که «موضوع مناسب برای شناخت انسان، خود انسان است» بر اهمیت انسان تاکید می ورزید. از آنجا که اصلاح گری و ارشاد نزد نویسندگان نوکلاسیک، هدفی مهم تلقی می شود، در این دوران طنز به لحاظ نقش اصلاح گرانهأ خود آن، نوع ادبی رایج و غالب بوده است. در مجموع، اعتقاد و پای بندی به حسن تناسب و اعتدال، در همه حال حاکم بر آثار ادبی این دوران است.

با وجود پای بندی به اصول کلاسیک، نویسندگان نوکلاسیک از توجه به ابداع و تخیل نیز غافل نبودند. برای مثال جان درایدن، نویسندأ نوکلاسیک، برای نخستین بار آثار ادبی را به لحاظ جنبه های زیبا شناختی آنها، مورد بررسی قرار داد و در سنجش های خویش، زیبایی را بر عقل سلیم ترجیح می داد. ویژگی های عمدأ آثار نوکلاسیک را به طور خلاصه می توان چنین برشمرد:

- پای بندی و تعهد نسبت به سنن نویسندگی و شاعری روم و یونان باستان.

- پرورش استعداد ادبی با تمرین، مطالعه، و پیروی از اصولی که در کتاب هنر شاعری هوراس آمده است.

- ملزم بودن به رعایت صحت، کمال، دقت و حسن تناسب، نزد نویسندگان و شعرای نوکلاسیک، انسان هدف ادبیات است و چون شعر بازتاب زندگی انسان هاست، پس باید جنبأ ارشادی داشته باشد و از زیبایی نیز نباید بی بهره باشد.

- از نظر آنان، انسان جزیی از زنجیرأ بزرگ هستی است و در این زنجیره، از مقام و موقعیت معینی برخوردار است از این رو باید هدف هایی را بجوید که دستیابی بدانها برایش امکان پذیر است و در این راه از غرور و افزون طلبی بپرهیزد.

- بنا به دلیلی که ذکر شد، انسان در زمینأ هنر و ادبیات نیز نمی تواند فارغ از قید و بند و محدودیت عمل کند و ذوق و قریحأ هنری اش باید تابع قوانین معینی باشد. به همین خاطر به اعتبار نظارت الکساندر پوپ این دوران را عصر «طبیعت نظام یافته» می نامند.

- ادبیات نوکلاسیک تبلور خرد و اندیشأ انسان است نه احساس او. نویسندگان و شعرای نوکلاسیک به جای بیان احساسات، به تفکرات و اندیشه هایی که زاییدأ عقل سلیم است، تأکید دارند و به جای آن که موارد استثنایی همچون روئین تنی را موضوع کار خود قرار دهند بر اختصاصات مشترک انسان ها مثل غرور و جاه طلبی انگشت می گذارند.

- اگرچه نویسندگان و شعرای نوکلاسیک برای تخیل و تصویر گری اهمیت قایل بودند، آن را فقط به منزلأ منبع نیرویی می نگریستند که بدان وسیله بتوانند درونمایه های اجتماعی و فلسفی را بهتر پرورش دهند و آثار خود را با بهره گیری از آن به زیبایی بیارایند.

- دوران نوکلاسیک در ادبیات انگلیسی، دوران شکوفایی و اعتلای نثر به شمار می آید.

از جمله چهره های برجستأ نوکلاسیک می توان جان درایدن، الکساندر پوپ، جاناثان سویفت را نام برد. الکساندر پوپ، سخنگوی دوران نوکلاسیک است، وی در مقالأ منظوم «گفتاری بر نقد» از اصولی مثل پیروی از طبیعت، پیروی از شعرا و نویسندگان کلاسیک و رعایت دقیق قواعد و حدود و پسند کلاسیک به عنوان روش شاعری نام می برد.

جاناثان سویفت، بزرگترین طنزنویس و آیرونیست انگلیسی بود که با بهره گیری از طنز، آیینأ شفاف زمان خود به حساب می آید. ساموئل جانسون، آدیسون، استیل و هنری فیلدینگ از دیگر نویسندگان و شعرای نوکلاسیک می باشند. دوران کلاسی را عصر خرد ( Reason Age of) نیز می نامند. گرایش به ادبیات قدیم و احیای سبک کلاسیک، در تاریخ ادبیات فارسی، تحت عنوان نهضت بازگشت ادبی نامیده می شود. این نهضت به سبب گرایش شعرای ایرانی در قرن ۲۱ هجری به سبک و شیوأ شعرای کلاسیک فارسی چون: فردوسی، عنصری، فرخی، منوچهری، حافظ و سعدی پدید آمد.

هدف شعرای دورأ بازگشت ادبی آن بود تا با تقلید از متقدمین، آثاری برابر با آثار آنان بیافرینند. اما تفاوت آثار این شعرا با شعرای کلاسیک در آن بود که شعرای پیشین به مضامین و محتوا بیش از قالب و آرایش های ادبی می پرداختند، حال آنکه شعرای دورأ بازگشت بدون احساس هنر خویش، فقط اشعار گذشته را شبیه سازی می کردند. البته نمونه هایی موفق در این زمینه وجود دارد.

بیژن میانه