رژیم ضدسرطان پروستات

۵ توصیه متخصصان تغذیه برای پیشگیری از بیماری های پروستات

شایع‌ترین تومور در مردان، بزرگی خوش‌خیم پروستات یا BPH است که در ۵۰ درصد مردان بالای ۵۰سال و ۷۵درصد مردان بالای ۸۰ سال دیده می‌شود. از بدو تولد تا اوایل بلوغ، روند رشد پروستات در بدن مردان خفیف است و از ۳۰ سالگی سرعت رشد آن افزایش می‌یابد...

پس از ۴۰ سالگی به دلیل تغییراتی که در هورمون‌های بدن آقایان انجام می‌شود، پروستات دوباره شروع به رشد می‌کند و بحث بزرگی پروستات اتفاق می‌افتد که شروعش حوالی۴۰ سالگی است اما رشد آن به آهستگی صورت می‌گیرد و معمولا تا حدود سن ۵۵ سالگی علامت‌دار نمی‌شود.

بزرگی خوش‌خیم پروستات به‌وسیله آسیب‌شناسی نمونه بافتی تشخیص داده می‌شود. در این عارضه، سلول‌های تشکیل‌دهنده پروستات افزایش می‌یابد چنانچه این مورد در آسیب‌شناسی دیده شود، به آن بزرگی پروستات خوش‌خیم می‌گویند. عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند اما بسیاری از متخصصان تغذیه معتقدند با تغذیه سالم و رعایت برخی مسایل می‌توان احتمال ابتلا به بیماری‌های پروستات را کاهش داد و جلوی رشد و سرعت پیشروی آن را نیز گرفت.

● وزن کم کنید

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد نمی‌توان با قاطعیت گفت آیا بزرگی خوش‌خیم پروستات به سرطان تبدیل می‌شود یا نه؟ مطالعات نشان داده عامل اولیه التهاب می‌تواند باعث بزرگی خوش‌خیم پروستات یا سرطانی‌شدن آن شود. به‌علاوه نتایج مطالعات دیگر گویای این مساله است که پروستات افرادی که چاق هستند یا فشارخون و چربی خون بالایی دارند، معمولا بزرگ است. چاقی به‌خصوص در ناحیه شکم، یکی از عوامل خطرساز ابتلا به بزرگی خوش‌خیم پروستات است. پس اگر سابقه فامیلی ابتلا به چاقی دارید (به‌خصوص در ناحیه شکم) حتما وزن خود را کاهش دهید. این مساله تا حد زیادی سرعت پیشرفت تومور را کاهش می‌دهد.

پیشنهاد: توصیه می‌شود مردان چاق سیگاری بیشتر از دیگران به فکر کاهش وزنشان باشند چراکه این دو عامل باعث می‌شود این مردان نسبت به دیگران پروستات‌شان بزرگ‌تر شود.

● میوه‌ و سبزی بخورید

اصولا مصرف موادغذایی، میوه و سبزیجاتی که رنگ‌های قرمز، بنفش یا حتی سبز تیره دارند یا به عبارت دیگر پررنگ‌ترند مانند سویا (نه فرآورده‌های آن)، انگور سیاه و قرمز، آلو سیاه، توت‌فرنگی، شاتوت، تمشک و سبزیجاتی مانند کلم قرمز و بنفش، گوجه‌فرنگی، برگ تربچه، اسفناج و هویج که آنتی‌‌اکسیدان‌های بالایی دارد در پیشگیری از ابتلا به بیماری و کنترل پروستات و کاهش عوارض آن موثر است. ثابت شده این‌گونه مواد غذایی که به مقدار قابل‌توجهی آنتی‌اکسیدان دارند در پیشگیری و کنترل برخی از بیماری‌ها از جمله سرطان پروستات تاثیرگذارند. در حقیقت عوامل آنتی‌اکسیدانی موجود در مواد غذایی، واکنش‌های رادیکال آزاد یا اکسیدکننده را که شروع‌کننده سرطان هستند، متوقف یا کند می‌کنند؛ یعنی شروع بیماری‌های پروستات را به تعویق می‌اندازند یا اگر فردی به بیماری مبتلا باشد سرعت پیشرفت آن را کند می‌کنند.

پیشنهاد: توصیه می‌شود آقایان بالای ۵۰ سال که بیشتر در معرض ابتلا به بزرگی خوش‌خیم پروستات هستند، مصرف حداقل ۳ تا ۵ بار در روز میوه و سبزی را در برنامه غذایی‌شان بگنجانند و توجه داشته باشند هر چقدر میوه انتخابی آنها رنگ تیره‌تری داشته باشد به روند کندشدن بیماری‌شان کمک بیشتری می‌کند.

● گوشت سفید بخورید، نه گوشت قرمز

سرطان پروستات، رتبه اول را در میان سرطان‌های مردانه دارد و حدود ۲۵درصد از کل موارد سرطان‌های مردان را شامل می‌شود. در میان مردان جامعه، سالمندان بالای ۶۰ سال بیش از همه در معرض خطر سرطان پروستات قرار دارند. از اواخر سال‌های ۱۹۸۰ تا اواسط ۱۹۹۰، افزایش سریعی در شیوع سرطان پروستات مشاهده شد اما خوشبختانه در دهه اخیر میزان شیوع سرطان پروستات ثابت مانده و میزان مرگ‌ومیر ناشی از آن کاهش یافته است. این روند احتمالا ناشی از تشخیص و درمان زودرس این نوع سرطان و استفاده وسیع از آزمون غربالگری آنتی‌ژن اختصاصی پروستات(PSA) است. درحقیقت سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان بین مردان است.

پیشنهاد: مصرف گوشت قرمز را محدود کنید. می‏توانید ماهی بخورید. گوشت قرمز اسیدچربی به نام آراشیدونیک اسید دارد که پیش‌ماده فاکتورهای التهابی است اما گوشت ماهی، اسید چربی به نام ایکوزاپنتانوئیک اسید دارد که پیش ماده فاکتورهای ضدالتهاب است.

● لبنیات کم‌چرب بخورید، نه پرچرب

اگرچه مصرف لبنیات مانند دوغ، شیر یا ماست توصیه می‌شود اما نوع کم‌چرب آن را انتخاب کنید. مواد غذایی حاوی ویتامین D مصرف کنید اما با توجه به اینکه دریافت مقدار زیاد ویتامین D نیز باعث اختلالاتی در بدن می‌شود، بهتر است با توجه به نظر متخصص تغذیه، رژیم غذایی داشته باشید. لازم است در صورتی که با تشخیص پزشک سطح سرمی ویتامین D بدنتان از مقدار مشخص شده کمتر باشد از مکمل‌های ویتامین D استفاده کنید.

پیشنهاد: مصرف روغن جامد گیاهی، مارگارین و نباتی را حذف و کمتر در تهیه غذاهایتان از روغن زرد یا کرمانشاهی و دنبه یا روغن جانوری استفاده کنید. می‏توانید در تهیه غذاهایتان از روغن کانولا، زیتون و هسته انگور یا کنجد استفاده کنید.

● چای سبز بنوشید

مصرف برخی از موادغذایی از جمله سیر، سویا، چای سبز، هویج، انار، گوجه‌فرنگی و سبزیجات و میوه‌های رنگی به دلیل اینکه حاوی آنتی‌اکسیدان هستند، باعث کاهش علایم بیماری می‌شوند. فرآورده‌های سویا مانند شیر سویا، آجیل سویا و موادغذایی حاوی ایزوفلاون‌ها، احتمال ابتلا به خطر سرطان پروستات را کاهش می‌دهد. فیتواستروژن موجود در این مواد، ضدسرطان ‏است و از بدن در برابر عوامل سرطان‌زا و اکسیدکننده محافظت می‌کند و نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به تومورها از جمله تومور پروستات دارد. ویتامین E، بتاکاروتن و رنگدانه‌های موجود در میوه و سبزیجات هم آنتی‌اکسیدان هستند.

پیشنهاد: نوشیدن ۲ تا ۳ لیوان چای سبز می‌تواند در کاهش این علایم موثر باشد. چای سبز به دلیل آنتی‌‌اکسیدان بالایی که دارد در پیشگیری از ابتلا به این بیماری، کنترل آن و حتی کاهش وزن موثر است. موادغذایی اشاره‌شده را در وعده‌های غذایی‌تان بگنجانید و از سن

۵۰ سالگی به بعد، سالی یکبار به پزشک عمومی یا اورولوژیست مراجعه کنید تا با اندازه‌گیری آنتی‌ژن اختصاصی‌ پروستات (PSA) از مشکل پیشگیری شود.

● یک توصیه غیرتغذیه‌ای: آفتاب بگیرید

به رغم اینکه متخصصان پوست توصیه می‌کنند در معرض نور آفتاب قرار نگیرید اما باید گفت در بحث تغذیه، کمبود ویتامین D امکان ابتلا به بیماری پروستات را افزایش می‌دهد. اگرچه بیماری سرطان پروستات قابل درمان نیست اما دریافت ویتامین D در کنترل و کاهش احتمال ابتلا به بیماری موثر است.

پیشنهاد: بهترین منبع دریافت ویتامین D نور خورشید است. آقایانی که مشکل خاصی از نظر جسمی ندارند، بهتر است به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز در هوای آفتابی (در صورتی که هوا ابری و آلوده نباشد) پیاده‌روی کنند.

دکتر محمدحسن انتظاری

متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان