کاهش خطر سرطان با ورزش

فعالیت فیزیکی، خطر تمام عوامل مرگ‌آور را کاهش می‌دهد. از جمله‌ی این عوامل می‌توان به بیماری‌های قلبی- عروق، پرفشاری‌خون ، برخی سرطان‌‌ها، پوکی استخوان، بیماری‌های اسکلتی …

فعالیت فیزیکی، خطر تمام عوامل مرگ‌آور را کاهش می‌دهد. از جمله‌ی این عوامل می‌توان به بیماری‌های قلبی- عروق، پرفشاری‌خون ، برخی سرطان‌‌ها، پوکی استخوان، بیماری‌های اسکلتی و دیابت نوع۲ اشاره کرد. فعالیت بدنی مناسب، سوخت و ساز گلوکز را بهبود می‌بخشد،چربی بدن را کم می‌کند و فشارخون را پایین می‌آورد.

فعالیت فیزیکی با تاثیر بر پروستاگلاندین‌ها (برخی از ترکیبات ترشحی بدن)، کاهش زمان توقف مواد سمی در روده‌ها و بالا بردن سطح آنتی اکسیدان‌ها (موادی که از سوختن نامناسب چربی‌‌ها در سطح سلول‌های بدن که منجر به سرطانی و پیر شدن سلول‌ها می‌شود، جلوگیری می‌‌کنند)، از خطر سرطان روده‌ی بزرگ می‌‌کاهد. ضمناً فعالیت بدنی ما، احتمال ابتلا به سرطان‌های مختلف از جمله سرطان سینه (که در اثر سوخت و ساز هورمونی در زنان ایجاد می‌‌شود و فعالیت بدنی مناسب، ۴۰- ۳۰درصد احتمال ابتلا به آن را کاهش می‌دهد)، رحم، ریه، پروستات، و روده‌‌ی بزرگ را کاهش می‌‌دهد. هم‌چنین موجب کاهش احتمال عفونت ریه و سنگ‌های کلیوی می‌‌شود؛ سلامت اسکلتی- عضلانی را ارتقا می‌‌بخشد؛ و نشانه‌های افسردگی را نیز کم می‌کند.

البته شروع ناگهانی و فعالیت شدید برای افرادی که تعلیم کافی ندیده‌اند یا به آرامی فعالیت خود را افزایش نداده‌اند نیز ممکن است موجب عوارضی از جمله جراحات، کم‌آبی بدن یا سکته‌ی قلبی شود.

دست اندرکاران بهداشت و سلامت در سطح جهان، توصیه می‌کنند که یک فعالیت فیزیکی متوسط در حد۶۰- ۳۰ دقیقه در روز وجود داشته باشد. برآورد شده که ۱۷درصد از بزرگسالان در جهان (بین ۲۴- ۱۱ درصد در کشورهای مختلف) فعالیت بدنی ندارند. حدود ۴۱درصد مردم جهان نیز گرچه از نظر فیزیکی تا حدودی فعال‌‌اند ولی فعالیت آن‌ها اندک است؛ یعنی به‌‌طور متوسط کمتر از ۵/۲ ساعت در هفته به فعالیت بدنی می‌پردازند. تخمین زده می‌شود که بی‌تحرکی، سالانه موجب مرگ حدود ۲ میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود. امروزه در مناطق کم درآمد دنیا، فعالیت فیزیکی مردم به نسبت افراد پر درآمد کمتر شده است.

اغلب زنان مبتلا به سرطان سینه به آن اندازه که توصیه شده فعالیت بدنی ندارند.لازم است آن‌ها جهت کاهش چاقی و هم‌چنین به‌منظور بهبود بیماری و عوارض ناشی از آن، فعالیت بدنی مناسبی را اختیار کنند. زنان چاق بسیار کمتر از زنان لاغر یا متناسب، از سرطان سینه جان به در می‌برند؛ هم‌چنین شدت عوارض و وخامت بیماری نیز در زنان چاق بیشتر است.

فعالیت مناسب بدنی، سیستم هورمونی بدن را به گونه‌‌ای تغییر می‌دهد که از بدکاری سیستم هورمونی یا ایمنی بدن که می‌تواند منجر به سرطان شود، جلوگیری می‌کند.

گرچه درمان سرطان منجر به احساس ضعف (در۹۹- ۶۱ درصد بیماران) شده و قدرت فعالیت را کاهش می‌دهد، ولی توصیه شده که حتی آن‌هایی که شدیدترین درمان را هم دارند باز از نظر فیزیکی فعال باشند، زیرا همین فعالیت نیز اثرات مثبتی داشته و ضعف ناشی از درمان را می‌کاهد. هم‌چنین کیفیت زندگی و وضعیت روانی بیمار را ارتقا می‌دهد.

نیمی از مبتلایان به سرطان سینه با خواب شبانه مشکل دارند، که فعالیت فیزیکی به آن‌ها بسیار کمک می‌کند. البته لازم است فعالیت به‌‌صورت مرتب باشد. به نظر می‌رسد، فعالیت مناسب بدنی، سیستم هورمونی بدن را به گونه‌‌ای تغییر می‌دهد که از بدکاری سیستم هورمونی یا ایمنی بدن که می‌تواند منجر به سرطان شود، جلوگیری می‌کند.

دکتر احمد رضا درستی- دکترای تخصصی علوم تغذیه

عضو هیات علمی دانشگاه تهران