ایران و مدیریت تحریم نفتی

با آغاز تحریم‌های نفتی غرب علیه ایران از یازدهم تیرماه جاری، این پرسش برای همه ناظران سیاسی و اقتصادی مطرح است که این تحریم‌ها تا چه حد کارگر است و قدرت مدیریت ایران بر آن چقدر …

با آغاز تحریم‌های نفتی غرب علیه ایران از یازدهم تیرماه جاری، این پرسش برای همه ناظران سیاسی و اقتصادی مطرح است که این تحریم‌ها تا چه حد کارگر است و قدرت مدیریت ایران بر آن چقدر موثر از آب درمی‌آید؟ این یک واقعیت است که تحریم نفتی غرب به هر حال مسائل و چالش‌هایی برای صادرات نفت ایران به دنبال دارد و در هر صورت کشور را با زحمت مواجه می‌سازد.

اما این که این تحریم‌ها بتواند به طور جدی بر صادرات نفت ایران اثر بگذارد، پرسشی است که پاسخ آن با توجه به دلایل و نشانه‌های مختلف، منفی است.

در واقع فشار تحریم‌ها با منطق اقتصاد، نیاز غرب و بازار جهانی به نفت ایران، وجود مشتریان سنتی که به دلایل اقتصادی هیچ جایگزینی برای نفت ایران یافت نمی‌کنند، ناتوانی کشورهای مدعی جایگزینی نفت ایران ـ بویژه عربستان ـ در تحقق این بلوف و پاره‌ای مسائل دیگر، مهم‌ترین دلایل ناکارآمدی تحریم‌های نفتی ایران را تشکیل می‌دهد. البته بجز این موارد کلی، نشانه‌های مشخص و جزئی نیز در میان این دلایل وجود دارد.

به عنوان مثال می‌دانیم که اصل تحریم‌ نفتی ایران بر ایجاد اختلال در روند صادرات نفت ایران از طریق بیمه نکردن نفتکش‌های ایرانی، در اختیار و اجاره ایران یا نفتکش‌هایی که نفت ایران را به هر صورت حمل می‌کنند، قرار گرفته است.

یعنی بیمه‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی حاضر به بیمه کردن این نفتکش‌ها از یازدهم تیر نشده‌اند و بدیهی است کالای پرریسکی چون نفت در وسیله نقلیه گرانقیمتی چون نفتکش‌های غول‌پیکر به ده‌ها دلیل مالی، جانی، زیست‌محیطی و... نمی‌تواند بدون بیمه در دریا تردد کند.

با این حال این محدودیت چندان کارساز نبوده است؛ چرا که هم ایران و هم برخی خریداران بزرگ نفت ایران و از جمله ژاپن به عنوان متحد اصلی آمریکا با اندیشیدن تمهیداتی، بیمه نفتکش‌های ایرانی را راسا برعهده گرفته‌اند.

یعنی از یک سو ایران با تشکیل یک کنسرسیوم بیمه‌ای و با حمایت دولت به صدور بیمه‌های اتکایی نفتکش‌ها اقدام کرده و از خریداران نفت خود مانند کره‌ جنوبی دعوت کرده که تحت این بیمه به خرید نفت ایران ادامه دهند و از سوی دیگر نیز برخی کشورها با تصویب قانونی، خود بیمه نفتکش‌هایشان به مقصد ایران را به‌عهده گرفتند.

از آن جایی که مشت نمونه خروار است، همین چند مورد، میزان توفیق ایران در مدیریت تحریم نفتی را بر هر ناظر بی‌طرفی روشن می‌سازد.

سید علی دوستی موسوی