سوت خطر برای داوران

کارشناسان بررسی می کنند

لیگ برتر فوتبال کانون حوادث زیادی شده است. اتفاقات شگفت آور زیادی تا اینجای کار رخ داده است. از اشتباهات فاحش داوری گرفته تا سقوط استقلال به رده هفدهم جدول ۱۸ تیمی، همگی دست به دست هم داده اند تا علاقه مندان به این بازی ها ماجراجویانه تر از همیشه، دیدارها را پی بگیرند. این پایان کار نیست چرا که حالا همه منتظر وقوع اتفاق تازه ای هستند.

در بین همه جریانات، مشکلات داوری بحث برانگیزتر از سایرین بوده است. این موضوع حتی سقوط تاریخی استقلال به قعر جدول را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است. اعتراض ها به داوری در کمتر مسابقه ای به چشم نمی آید و به طور معمول مربیان و مسئولان تیم ها نسبت به کیفیت قضاوت بازی ها معترض هستند. اگرچه طبق معمول گروهی از این مربیان در توجیه ناکامی خود چنین ترفند قدیمی را پیشه می کنند اما واقعیت هایی وجود دارد که نمی توان آنها را کتمان کرد.

در برخی از بازی ها اشتباهات داوری بسیار فاحش و تعجب آور بوده اند و حتی تأثیری مستقیم بر نتایج گذاشته اند. در هفته چهارم رقابت ها، طبق آمارها، نتیجه شش بازی از جمع ۹ مسابقه با سوت داوران تغییر یافته است که می تواند آمار هشدار دهنده ای به حساب آید. افشین قطبی سرمربی تیم پرسپولیس در این باره می گوید: «نمی دانم درباره اشتباهات مکرر چه پاسخی به هواداران تیم بدهم مردم از من درباره داوری ها می پرسند ولی واقعاً جوابی ندارم. ما کیفیت فوتبالی خودمان را بالا برده ایم اما نمی توانیم خیلی انرژی مان را صرف مسائل غیرفنی کنیم.»

استقلال و پرسپولیس به خاطر خیل عظیم طرفدارانشان و نگاه تیزبین رسانه ها در همین چند هفته ابتدایی بسیار پر سر و صدا بوده اند. این در حالی است که سایر تیم ها هم از مشکلات داوری می نالند اما رسایی صدای آنها به مراتب کمتر از سرخابی های پایتخت بوده است که این موضوع با توجه به نگاه ویژه مردم و رسانه ها به پرسپولیس و استقلال کاملاً طبیعی است.

تا همین چند روز پیش و حتی با وجود اعتراضات گسترده نسبت به قضاوت داوران بحث بر سر این بود که در بازی شهرآورد یک داور ایرانی حضور یابد اما بازی های روز ششم به همه پیش بینی های قبلی خط بطلان کشید. عزیز محمدی رئیس سازمان لیگ برتر در این زمینه به صراحت گفته است: «تصمیم قطعی ما قضاوت یک داور داخلی بود. ما تقریباً به این جمع بندی رسیده بودیم که یک داور داخلی را برگزینیم و حتی قصد داشتیم این موضوع را به اطلاع شورای تأمین استان برسانیم که حالا مجبور هستیم در تصمیم خود تجدیدنظر کنیم. بعید می دانم با ادامه این روند داور ایرانی در شهرآورد قضاوت کند.»

● زودتر از همیشه

یکی از نکاتی که درخصوص اعتراض ها به قضاوت داوران وجود دارد شروع زودهنگام دامنه وسیع این انتقادها در قیاس با فصول قبل است. در دوره های قبل این شدت اعتراض در اواسط فصل و با حساس تر شدن مسابقه ها به گوش می رسیدند اما این بار جبهه گیری شدید علیه داوران شروع زودهنگامی داشته است. شکی نیست که همه مسائل به اشکالات داوری برنمی گردند ولی واضح است که قضاوت ها در این فصل بسیار پرنوسان شده اند، طوری که همه از خود می پرسند چرا این جریان به وجود آمده است به راستی علت این همه مشکلات داوری و اعتراض ها چیست؟

هوشنگ نصیرزاده، کارشناس داوری در این باره نظریه عجیبی را مطرح می کند و مدعی است که طرفداری طیف وسیعی از روزنامه های ورزشی که بیش از ۸۵ درصد هستند از تیم پرسپولیس باعث بزرگنمایی بیش از اندازه اشتباهات داوری شده است و سایر اشکالات از جمله پنالتی های گمشده در دیگر بازی ها هیچ گاه به اندازه یکی از دیدارهای پرسپولیس بازتاب ندارد. وی با اشاره به بازی فصل گذشته صباباتری و پرسپولیس می گوید: «در آن بازی مظفری زاده خطای شیث رضایی قبل از زدن گل را اعلام نکرد و پنالتی نصرتی را هم ندید اما به خاطر گرفتن یک پنالتی برای صباباتری، رسانه ها کاری کردند که مظفری زاده در برنامه تلویزیونی ۹۰ از همه عذرخواهی کرد. همین چند هفته پیش و بعد از آن که محسن قهرمانی در بازی پرسپولیس با ملوان یک پنالتی از پژمان نوری گرفت کاری کردند که قهرمانی در یک مصاحبه غیرمتعارف بگوید اگر پرسپولیس قهرمان نشد گردن مرا بزنید!

در مقام مقایسه با پارسال، استقلال دو برابر بیشتر از زمان فعلی پرسپولیس از داوران پنالتی طلب داشت اما هیچ وقت چنین بازتابی نداشت.» وی درخصوص مشکلات داوران خاطرنشان می کند: «امسال برخی از داوران ما دچار مشکلات روحی هستند و به نظر می رسد آمادگی ذهنی برای اتمام مسابقه ها را ندارند. مثلاً کامل ترین داور ایران یعنی مسعود مرادی با نهایت تأسف از دقیقه ۸۰ به بعد تمرکز خود را از دست می دهد و اشتباهات تأثیرگذاری دارد. به نظر من داوران نسبت به قبل افت کرده اند. این را هم بگویم من مخالف برگزاری دوره های کنونی داوری هستم که عنایت، رئیس کمیته داوران، معمولاً آن را به تقدیر و تشکر از پیشکسوتان بدل کرده است.»

● نبود مدیریت

محمد فنایی دیگر کارشناس داوری عقیده متفاوتی دارد و این مشکلات را به نبود مدیریت خوب ربط می دهد.

وی می گوید: «وقتی یک مدیر باشگاه خود اعتراض می کند دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود. خیلی راحت بگویم ریشه این اشکالات در نداشتن مدیریت صحیح است. ما در فدراسیون هم مدیریت صحیح و منسجم نداریم. وقتی در بحث های کلان این اشکالات باشد دیگر در کمیته ها هم وضع بدتر می شود. سیستم و دیسیپلین خوبی حاکم نیست.» این کارشناس در ادامه صحبت هایش با نصیرزاده همراه می شود و خاطرنشان می کند که این جنجال ها زمانی زیاد می شود که یک پای آن استقلال یا پرسپولیس باشند. وی در عین حال می گوید که هیچ پیشرفتی در کیفیت داوری نسبت به سال گذشته حاصل نشده و باید به مردم حق داد. فنایی همچنین افزایش اشتباهات تأثیرگذار را هشداردهنده و خطرناک می داند و بر این باور است که با این شرایط بعید است برای بازی شهرآورد داور ایرانی به کار گرفته شود. وی همچنین با اشاره به عدم پاسخگویی صحیح مسئولان داوری می گوید: «عنایت مرتب در حال سفر است و کسی هم نیست جوابگو باشد. از طرفی هرچقدر مرادی و بقیه فرار کنند و شهامت اعتراف به اشتباه را نداشته باشند جو متشنج تر می شود.»

● افزایش اشتباهات فاحش

حسین عسگری دیگر کارشناس داوری فوتبال ایران هم تأکید می کند اشتباهات فاحش به شکل عجیبی زیاد شده و همین عامل اعتراض ها را به دنبال داشته است. وی توضیح می دهد: «برخی از اشتباهات تخصصی اند اما یکسری دیگر را همه می بینند. مثلاً خطایی بیرون محوطه جریمه رخ می دهد اما داور پنالتی می گیرد. متأسفانه داور یا مسئولان فقط توجیه می کنند که این بدترین راه حمایت از یکدیگر است. وقتی داور می بیند با وجود اشتباهات فاحش ، رئیس کمیته داوران از وی حمایت می کند و هفته بعد هم در فهرست بازیها قرار می گیرد نسبت به قضایا عادت می کند و بی تفاوت می شود. داور سابق بین المللی ایران در پاسخ به این پرسش که چرا وضعیت داوری لیگ برتر این قدر جنجال برانگیز است ، می گوید: «فکر می کنم مشکل را باید در مدیریت کمیته داوران جست وجو کرد. آنها فقط می گویند جوانگرایی کردیم اما مگر می شود هر سال همین موضوع را مطرح کرد همین مظفری زاده، حاجی پور، بخشی زاده، جهانبازی و ‎/‎/‎/ از دوره قبل هستند حال چطور شده به اسم این دوره تمام می شود همه این داورها سه سال است قضاوت بین المللی هم دارند اما هرچه جلوتر می رویم وضع بدتر می شود. متأسفانه به دنبال تشکیل تیم های خوب داوری نیستیم و به جای کیفیت تلاش می کنیم از نظر کمی تعداد داوران را افزایش بدهیم.»

تردیدی نیست با حساس تر شدن بازی های لیگ برتر و تداوم اشکالات داوری شاهد جنجال های بیشتری خواهیم بود. نمی توان در این زمینه تقصیرها را به گردن داوران انداخت یا گروهی دیگر را متهم کرد اما شرایط حاکم بر کمیته داوران، از جمله عدم حضور تمام وقت عنایت رئیس این کمیته که به دلیل تدریس کلاس های بین المللی دائم در سفر است بهانه خوبی برای منتقدان است تا وی را زیر سؤال ببرند.

کفاشیان رئیس فدراسیون فوتبال نیز در این باره از پاسخگویی به خبرنگار «ایران» سر باز می زند و آن را به پس از جلسه باعنایت موکول می کند. کفاشیان در همین حال خاطرنشان می کند برخی اشتباهات رخ داده سهوی هستند و اوضاع بهتر خواهد شد. وی کمیته ای پنج نفره را مأمور بررسی این اتفاقات کرده است. باید دید در آینده چه شرایطی بر فوتبال باشگاهی ایران حاکم می شود.

برای برون رفت از این مشکل که همه کارشناسان معتقدند عوامل مختلفی در افزایش این بحران دخالت دارند بهتر است از همه تجربه های بین المللی که در این راه کوشیده اند استفاده کنند. علاوه بر کنترل هایی که با افزایش نیروهای انتظامی و به کار گرفتن دوربین های مداربسته در ورزشگاهها برای مهار تماشاگران ضروری است و صرفنظر از آن که نیاز به آموزش مکرر و کلاس های توجیهی هفتگی برای داوران ضروری است نباید از توصیه جدی به مدیران باشگاهها و کادر فنی تیم ها چشم پوشید. حتی لازم است کسانی که روی نیمکت یا درون میدان موجب تحریک تماشاگران می شوند باید به عقوبتی که کمیته قضایی تشخیص می دهند گرفتار شوند. بازدید فیلم مسابقات و تصمیم عادلانه برای هر تیم با هر نام و عنوان و داوران خطاکار یکی دیگر از عملکردهایی است که می تواند فوتبال ما را به سر و سامانی برساند و از این بحران خارج سازد.بهتر است همه این اقدامات همگام با یکدیگر انجام شود.

علی رضایی