پدافند غیر عامل

آنچه دراین مقال می خوانید,پیرامون دفاع یا پدافند غیرعامل است,که درادبیات نظامی کشورهای مختلف جهان منجمله کشورعزیزمان ایران بسیارمورداستفاده است ودرعین حال ازاهمیت بسیارزیادی نیزبرخوردارمی باشد

آنچه دراین مقال می خوانید،پیرامون دفاع یا پدافند غیرعامل است،که درادبیات نظامی کشورهای مختلف جهان منجمله کشورعزیزمان ایران بسیارمورداستفاده است ودرعین حال ازاهمیت بسیارزیادی نیزبرخوردارمی باشد.هدف ازگنجاندن این مطلب دروبلاگ شهراندیشان به دلیل ارتباط تنگاتنگ ونزدیکی است که بامسایل مدیریت بحران یا مدیریت سوانح طبیعی وانسانی درشهرها دارد.آنچه که می خوانید برگرفته ازمقاله مورخه:۳/۷/۱۳۸۶ روزنامه جام جم است،که درجریان گفتگو بادکترغلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشورمطرح شده است.

● شروع بحث پدافند

اگرابعادجنگ را به کوه یخ تشبیه کنیم،۱۰درصدآن صحنه آشکاردرجبهه جنگ است و۹۰ درصدآن پنهان است.دفاع غیرعامل بااین ۹۰ درصدی که بعد پنهان جنگ راتشکیل می دهد کاردارد.دفاع غیرعامل یعنی دفاع کردن بدون اسلحه وتجهیزات جنگی.بشرهمواره دربرابرمخاطرات سعی کرده ازخود دفاع کند.زندگی اولیه انسان بدون سرپناه آغازشد.اما همواره تلاش داشت خودرا ازخطرات طبیعی مثل باران،طوفان سیل ورعدوبرق مصون بدارد.به همین دلیل پس ازغارنشینی،خوددرپی ساخت مسکن رفت وسعی کرد مسکن خودرا علاوه برمخاطرات طبیعی،ازمخاطرات غیرطبیعی نیزمانندتجاوزبیگانه وسارقان ایمن نگه دارد.

ایمنی بیشترسرپناه انسان وابسته به پیشرفت علم بود.ایمن سازی مسکن یک مساله فنی است ومربوط به استحکام ومهندسی بنا می شود.مسکن ایمن گرچه ازانسان محافظت می کند،ولی این هیچ ربطی به اسلحه وتانک ندارد.تلاش انسان برای مصون ماندن ازخطرات زلزله باعث ایجاد رشته مهندسی زلزله و مقاوم سازی دربرابرزلزله شده است.حالاشما جای زلزله را با تهدید خارجی وتهاجم دشمن عوض کنید.زلزله را با بمباران،گلوله،توپ وتهاجم موشکی جایگزین کنید.اقدامات غیرنظامی که برای ایمن سازی ساختمان دربرابرتهدید نظامی دشمن انجام می گیرد،دفاع غیرعامل است.دردفاع غیرعامل اولویت اصلی تامین ایمنی کامل است ودردرجه بعدی کاهش خسارت وتلفات.برای مثال درآئین نامه ۲۸۰۰ که مربوط به ایمن سازی زلزله است،ساختمان ها تیپ بندی شده است ودرهرسطح میزان خسارات وتلفات نیزمشخص است.ماشاید نتوانیم دربرابرتهاجم دشمن،ازمردم وساختمانها حفاظت صددرصدی کنیم،ولی می توانیم سطح خطرات را کاهش داده وحداقل جان مردم رانجات دهیم یا درصورت اصابت بمب،تجهیزات مهم سالم بماند.بنابراین مفهوم پدافند غیرعامل اینجا شکل می گیرد:ایمن سازی دربرابرتهاجم نظامی بدون استفاده ازعناصروتجهیزات وسلاح نظامی.

اما تعریف مرجع پدافندغیرعامل مجموعه اقداماتی است که دربرابرتهدید،منجربه کاهش آسیب پذیری وافزایش پایداری ما شود.

تهدید جنگ باتغییرزمان صورت های مختلفی به خودمی گیرد.وبحث تغییرنسل جنگها ازموضوعاتی است که دردانشکده های نظامی بررسی می شود.درجنگهای قدیم تمرکززیادی براقدام نظامی بود وبقیه اقدامات ازجمله عملیات روانی،اجتماعی یا اقتصادی دنباله رو اقدام نظامی بود وازآن پشتیبانی می کردولی تمرکزبربرخوردنیروهای مسلح وپس ازاشغال سرزمین ها بود.درجنگ های جدید امریکایی ها مفهوم تازه ایی به جنگها داده اندوآن تغییرنظام سیاسی به جای اشغال نظامی است که البته به آن تغییررفتاریا تغییربنیانی نیزنام داده اند.وقتی نگاه تغییرحکومت باشد زیربنای حکومت که مردم هستند هدف گرفته می شوند.هدف بعدی زیرساخت هایی است که مردم با آن مستقیم سروکاردارند ودرواقع به نوعی این زیرساخت ها حلقه رابط میان مردم وحکومت می باشد.ودراداره مردم وخدمات رسانی نقش دارند.

مثل شبکه های:

آب؛برق؛گاز؛جاده های مواصلاتی،ریلها،بنادر وسازمان های امدادی و...هدف بعدی آرامش روانی مردم است ومحورفعالیت دشمن درالگوی جدید جنگها افکار و باورمردم است وبرای اینکه مردم ازنظرروانی تحت تاثیرقرارگیرند زیرساختها وشبکه های خدمات عمومی مورد هدف قرارمی گیرد.

اهداف دفاع غیرعامل مجموعه اقداماتی است برای اینکه آسیب پذیری این تاسیسات وزیرساختها کم شود وپایداری آنها افزایش یابد.این اقدامات هم شامل ارتقای مدیریت،تهیه طرح بحران،مانور،آگاهی واطلاع رسانی اقدامات دربرابرتهدید،بسیارمتنوع وسیع است وهمه زمینه هارا شامل می شود.

نهاد مسئول پدافندغیرعامل کشوربراساس آیین نامه اجرایی بند۱۰ ماده ۱۲۱ قانون برنامه چهارم مصوب دولت آقای خاتمی کمیته ایی متشکل ازرئیس کمیته است که ازسوی رئیس ستادکل نیروهای مسلح منصوب می شود.قرارگاه پدافند هوایی،وزارت دفاع،نماینده دولت ونماینده یارئیس دستگاه است.وظیفه کلی این کمیته سطح بندی وطبقه بندی زیرساخت های کشور،تهیه طرح پدافندغیرعامل مناسب با هردستگاه تصویب،ابلاغ وپیگیری واجرای طرح تهیه وتصویب آیین نامه های این حوزه است.حرکت براساس اولویت وطبقه بندی نقاط حساس،نقاط حیاتی ونقاط مهم است.براین اساس با همه دستگاههای دولت که برای ما اولویت داشته جلساتی برگزارشده وبه دستورکارمشخص رسیدیم.وزارتخانه های نیرو،مخابرات،نفت،سازمان انرژی اتمی،صداوسیما ،بازرگانی،مسکن وشهرسازی،کشور،راه وترابری درمحوریت تعامل با کمیته دائم دفاع غیرعامل هستند.

پدافند غیرعامل صلح آمیزترین روش دفاع ازخود ومملکت است.برای پدافند عامل باید سلاح،توپ،تانک،تفنگ،ضدهوایی و رادارخرید ویا بسازید.بایدلشکرافزایش دهید وهمه اینها هزینه است.همسایه ها باهم رقابت می کنند واین نیزهزینه های خرید اسلحه را بالا می برد.ورقابت درجنگ افزار ایجاد می شود.ولی دردفاع غیرعامل کاهش آسیب پذیری تاسیسات دربخشهای مختلف نه باعث تنش ورقابت می شود ونه هزینه محسوب می شود.جنگ وصلح دوطرفه است.اراده یک طرف به تنهایی برای برقراری صلح کافی نیست.دربررسی آسیب پذیری های دفاع غیرعامل تقلید کورکورانه ازفناوریهای وابسته ساز روز بدون مطالعه یک آسیب وضعف است.مثلا تجارت الکترونیک فاصله ها راکم،سرعت رازیاد و درزمان صرفه جویی می کند.اما اگرتمام سیستم اقتصادی کشور براین اساس بارگذاری شود بدون آنکه نرم افزار و سخت افزاریا سیستم عامل آن تحت کنترل ما باشد درواقع به دشمن این امکان را داده ایم تا از راه دور وارد فضای مجازی کشورما شود ودرسیستم ما اخلال ایجادکند.همچنین وابسته شدن کل تاسیسات و امورات روزمره مردم به یک نوع انرژی مثل گاز خودیک خطربه شمارمی رود.بلکه بایستی سوخت جایگزین نیزداشته باشیم.باتوجه با اینکه شهر محل تجمع جوامع انسانی با تاسیسات وتجهیزات مختلف می باشد،لذا شهرها ازاولین مناطقی هستند که با پدافند غیرعامل ارتباط برقرارمی نمایند.

محمد غریب رضا