سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
دیات
حقوق جزای اسلامی بر پایه‌فقه امامیه در مباحث فقهی حدود، تعزیرات، قصاص،دیات مطرح شده است كه این تقسیم بندی بر اساس‌مجازات است به‌خلاف آنچه كه در دانشكده‌های حقوق،واحدهای حقوق جزا تقسیم بندی شده است زیرا مبنای‌آن تقسیم‌بندی جرم است لذا جرایم علیه اموال یا جرایم‌علیه اشخاص و... واحدهای جزای اختصاصی را تشكیل‌دادند. بررسی حقوق زنان، طی مباحث حدود، قصاص وادله اثبات جرایم مرتبط با آن مجازات‌ها انجام شد و اكنون‌به مقایسه حقوق جزایی زنان با مردان به لحاظ جنسیت‌متباین این دو نسبت به مجازات دیه می‌پردازیم. مبحث‌دیات در كتاب چهارم قانون مجازات اسلامی طی سیزده‌باب از ماده ۲۹۴ تا ۴۹۷ آمده است.
● دیه
كلمه دیه مصدر ثلاثی از ریشه «ودی» مثال وادی است‌كه فاءالفعل حذف شده و به جای آن در آخر كله تای گرد(ه) آمده است مانند (وصل، صله ـ وهب، هبه) در لغت درمعنای لازم روان و جاری شدن و در معنای متعدی نزدیك‌گردانیدن آمده است، اما وقتی كه واژه ودی با قتیل بیاید به‌معنای خونبها را پرداختن است، بنابراین دیه را حق قتیل(مقتول) معنی كردند كه جمع آن دیات می‌شود.
اما دیه در اصطلاح و قانون، به مالی گفته می‌شود كه به‌سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی علیه یا به ولی یااولیا دم او داده می‌شود (م ۲۹۴ ق. م). بنابراین دیه، مالی‌است كه پرداخت آن به خاطر جنایت برنفس یا اعضای‌انسان واجب می‌شود چه مبلغ و میزان آن مشخص باشد كه‌در اصطلاح آن را دیه می‌گویند و چه مبلغ آن نامعین باشدكه آن را ارش و حكومت می‌نامند.
در خصوص این بحث كه ماهیت دیه، مجازات جنایت‌جانی بر مجنی علیه است یا اینكه خسارت ناشی ازصدمات و لطمات جانی بر مجنی علیه است بین فقها وحقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد و در اینجا كه موضوع‌حقوق زنان در خصوص دیات است بدان نمی‌پردازیم.
اما نكته حائز اهمیت اینكه دیه، همانند قصاص‌در مورد جنایت برنفس و اعضا مطرح است،بنابراین طرح بحث حقوق زنان در مورد دیه به‌همین دو مبحث كلی و ادله اثبات بزه موجب دیه‌برمی‌گردد و مباحث ابواب دیگر مانند تعریف دیه،میزان كمیت دیه، مهلت پرداخت دیه، مسئول‌پرداخت دیه، موجبات ضمان، اشتراك درجنایت موجب دیه و اجتماع سبب مباشر به‌مطالب كلی و مشترك بین جنس زن و مردپرداخته است كه بررسی تفاوت بین حقوق زنان ومردان مطرح نیست.
● دیه نفس
اصل مقادیر دیه بین مرد و زن تفاوتی نداردولی كمیت دیه نفس قتل زن مسلمان با مردمسلمان تفاوت دارد یعنی دیه شخص زن مسلمان‌نصف دیه شخص مرد مسلمان است.
ماده ۳۰۰ قانون مجازات اسلامی می‌گوید:«دیه قتل زن مسلمان، خواه عمدی، خواه‌غیرعمدی نصف دیه مرد مسلمان است».
این تفاوت در دیه به لحاظ شخص زن و مرداست نه جنس آن دو، زیرا به‌طور معمول و غالب،فرضها سنین وقوع بزه قتل مربوط به افراد متاهل‌است كه به طور قطع جنس زنی را تحت تكلفل‌خود دادند و از اینكه به ولی زن مقتول كه به طورمعمول مرد دیگری نصف دیه را می‌دهد نتیجه‌ای‌به دست آید كه نصف دیه پرداخت نشده برای‌زوجه قاتل محفوظ می‌ماند و در این فرمول دیه‌نه تنها جنس زن متضرر نیست بلكه درست و دقیق‌منتفع می‌شود.
اگر اشكال شود ممكن است قاتل مجرد باشد ومتاهل نباشد پاسخ دانایان علم حقوق این است كه‌قانون به عنوان منبع علم حقوق برای فرد شایع وغالب وضع می‌گردد و براساس چنان فردی،قانون بدون استثنا برآحاد افراد جامعه سیاسی‌مسولیت‌آور است و با لحاظ این قید درقانونگذاری وقوع بزه قتل در سنین تاهل وبزرگسالی است و در چنین وضعیتی باید نسبت به‌جانی و مجنی علیه و خانواده آنان توجه داشت.اگر زوجه جانی در اثر جنایت وی علیه زنی كاملاتهیدست و مفلس شود آیا چنین حكمی نسبت به‌زوجه جانی كه زن است احجاف نیست؟ مگر اوچه تقصیر و گناهی كرده است كه نتیجه جرم ومجازات شوهرش، حرمان و بیچارگی او باشد.نگاه منصفانه به جنس زن اقتضا دارد كه عدالت‌بین مصادیق زن، خواه مجنی علیها یا زوجه جانی‌باشد رعایت شود شاید تنصیف دیه شخص زن‌به‌خاطر رعایت حق جنس زن باشد تا نسبت به‌جنس مرد از وضعیت نابرابر برخوردار نباشد. مهم‌این است كه حقوق جنسی زن در برابر حقوق‌جنسی مرد علی‌رغم اختلافها و تفاوتها به‌خاطرشرایط متباین رعایت شود تا در نتیجه، عدالت ویكسانی در مجموع برآیند اجزا مجازات كیفری وجبران خسارت مدنی بین جنس زن و مرد درنظام خانواده و جامعه پیاده شود.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست