آیا واقعا باید از تب کنگو بترسیم

ما ایرانی ها مردمان عجیب و البته جالبی هستیم بعضی از عادت های جمعی ما واقعا جالب است یکی از آنها توان باورنکردنی ما برای لجبازی و دیگری قدرت و توان زیاد ما برای جوسازی است

ما ایرانی‌ها مردمان عجیب و البته جالبی هستیم. بعضی از عادت‌های جمعی ما واقعا جالب است. یکی از آنها توان باورنکردنی ما برای لجبازی و دیگری قدرت و توان زیاد ما برای جوسازی است. کسی پیش ما می‌آید و با ده‌ها دلیل و برهان به ما ثابت می‌کند که عزیز من فلان کارت اشتباه است یا فلان عقیده‌ غلط است، این‌ هم کلی دلیل و مدرک؛ اما ما به دلیل همان لجبازی ذاتی، پایمان را در یک کفش می‌کنیم که مرغ یک پا دارد و همین که من می‌گویم درست است و همه مدارک و دلایل تو هم چیزی در مایه‌های کشک! برعکس این هم وجود دارد، کسی چیزی می‌گوید، مثلا فلان چیز خطر دارد یا بهمان اتفاق افتاده. بدون یک لحظه تردید و تامل تلفن را برمی‌داریم و به همه خبر می‌دهیم یا در شبکه‌های اجتماعی می‌نویسیم؛ مراقب باشید اتفاقی با این مشخصات در حال رخ دادن است و یک لحظه هم پیش خودمان فکر نمی‌کنیم شاید داستان وجه دیگری هم داشته باشد. این توان عجیب ما در مقاومت در برابر حقیقت و پذیرفتن هر چیزی به‌عنوان حقیقت بدون ذره‌ای تحقیق واقعا جالب است.

حالا شده حکایت بیماری تب کریمه کنگو با نام کامل‌تر «تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو». بیماری‌ای که نخستین بار در سال ۱۹۴۴ در جزایر کریمه در نزدیکی اوکراین دیده شد و سال ۱۹۶۹ دانشمندان متوجه شدند، این همان بیماری‌ای است که در کشور کنگو نیز مشاهده شده و از آن موقع اسمش تب کریمه کنگو شد. این بیماری حالا در مناطقی از ایران دیده شده است و به محض پخش خبرش همه ای‌میل‌ها و صفحات اجتماعی پر شده از تصاویر ترسناک و دلخراش و مطالبی تکان‌دهنده درباره این بیماری؛ مطالبی که به همه هشدار می‌دهد، گوشت نخورید وگرنه مثل این تصاویر خواهید مرد!

بیماری تب کریمه کنگو یک بیماری خطرناک ویروسی است؛ این درست، اما نحوه برخورد با آن در ایران از طرف مردم فقط نمایانگر بی‌اطلاعی و همان جوسازی است که به آن اشاره کردم. این بیماری به روایتی(مرکز کنترل بیماری‌های ایالات متحده) ۹ تا ۵۰درصد و به روایت دیگری(سازمان بهداشت جهانی) ۳۰درصد باعث مرگ می‌شود نه اینکه هر کس احیانا مبتلا شد، قطعا رفتنی است. در همه منابع معتبر علمی علت اصلی انتقال، گزش کنه یا تماس با خون آلوده دام اعلام شده است. این فرض انتقال بیماری از طریق خوردن گوشت، ابداع عجیبی است که متاسفانه بسیاری نادانسته به آن دامن زدند. احتمال انتقال بیماری از طریق خوردن گوشت بسیار ضعیف و تقریبا غیرممکن است. ویروس این بیماری مثل بیشتر ویروس‌ها خارج از بدن موجود زنده ضعیف است و زود از بین می‌رود. ما هم به لطف زندگی مدرن شهری تقریبا محال است، گوشت گرم(گوشت حیوان تازه ذبح شده) به دستمان برسد و تقریبا غیرممکن است که بلافاصله آن را مصرف کنیم. پختن گوشت، ویروس بیماری را غیرفعال می‌کند. همین‌طور نگهداری ۲۴ ساعت آن در یخچال. برخی از متخصصان بیماری‌های عفونی هم معتقدند، ویروس مدت کوتاهی بعد از ذبح حیوان از بین می‌رود و حتی نیازی به ۲۴ ساعت نگهداری آن هم نیست. احتمال انتقال بیماری از طریق کباب هم تقریبا منتفی است چون اگر بدبینانه هم فرض کنیم که تمام کبابی‌ها گوشت گرم هم استفاده کنند(که نمی‌کنند)، برای طعم بهتر کباب آن را حدود ۲۴ ساعت در یخچال می‌گذارند و به‌اصطلاح می‌خوابانند، مگر اینکه کسی هوس کند مثل انسان‌های اولیه گوشت خام حیوان تازه ذبح شده را بجود! آخر چطور چنین چیزی امکان دارد؟!

باور کنید قضیه دقیقا به همین سادگی است. باید مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری انجام شود چون بنابر نظر منابع معتبر علمی(قابل دسترس‌ترین آنها همین پایگاه اینترنتی سازمان بهداشت جهانی یا مرکز کنترل بیماری‌های ایالات‌متحده) داروی قطعی برای درمان آن وجود ندارد اما درمان با ریباورین کمابیش مؤثر بوده است.

بهترین کار این است که اصول پیشگیری را انجام دهید؛ نکات بهداشتی را دقیق رعایت کنید اما بی‌دلیل نترسید و دیگران را هم نترسانید. به‌جای اینکه بی‌دلیل تولید وحشت کنید و به آن دامن بزنید، می‌توانید ۱۰ دقیقه وقت بگذارید و در اینترنت با یک جست‌وجوی ساده اطلاعات کاملی درباره این بیماری یا هر چیز دیگری به دست آورید. آخر اینکه هر چیزی را باور نکنید و در برابر دلایل علمی مستند مقاومت نکنید.

● نامی ترسناک که آنقدرها هم نباید از آن ترسید

تب کریمه کنگو، هرسال با آغاز فصل گرما در بخش‌هایی از ایران شیوع پیدا می کند و همراه خود ترس و نگرانی می‌آورد که البته این موضوع امسال و با هشدارها و اخباری که از مشهد و شهرهای اطرافش می‌رسد نگرانــی‌های بیشتری برای ایرانیان ایجاد کرد. گرچه این بیماری می‌تواند بسیار خطرناک باشد اما راه‌های پیشگیری از آن بسیار ساده است. ۲ متخصص برجسته ایران در این مورد راهنمایی می‌کنند.

● آنفلوآنزا یا تب کنگو؟

تب کریمه کنگو، نوعی بیماری ویروسی قابل انتقال بین انسان و حیوان است. این بیماری معمولا با وارد کردن دام آلوده به کشور منتشر می‌شود و در انسان با تب ناگهانی، بدن درد، کوفتگی، ضعف، سردرد، درد شدید عضلات، بی‌اشتهایی، درد پشت کاسه چشم، تهوع، استفراغ، گلودرد، دل درد و تغییرات خلقی به‌صورت بی‌قراری و افسردگی ظاهر می‌شود. نشانه‌های این بیماری در واقع شبیه به علائم آنفلوانزا است. در این نوع بیماری خونریزی هم مشاهده می‌شود که این خونریزی از مخاط، زیر پوست صورت، قسمت‌های بالای بدن، خط زیر بغل، محل‌های تعریق و تحت‌فشار، بینی، لثه، مجاری ادرار، روده، رحم و... ایجاد می‌شود و علائم خونریزی معمولا از روز سوم تا پنجم بیماری آغاز می‌شود. بیماران بدحال از روز پنجم به بعد دچار نارسایی کبدی و کلیوی می‌شوند. تب کنگو را می‌توان با استفاده از تست‌های آزمایشگاهی و آنتی بادی‌های IGG و IGM از روز ششم بیماری تشخیص داد و برای درمان آن داروهای ضدویروسی از قبیل ریباورین توصیه می‌شود.

● همه چیز از یک کنه شروع می شود

این بیماری می‌تواند از طریق حیواناتی ازقبیل گاو، گوسفند، بز، خرگوش وحشی و شترمرغ به انسان منتقل شود. یکی از راه‌های انتقال، گزش کنه آلوده به این ویروس است.

این ویروس در تمام مراحل رشد کنه در بدنش باقی می‌ماند و از طریق تخمدان آلوده به نسل بعد منتقل می‌شود. در صورتی که انسان با خون، ترشحات یا بافت‌های آلوده دام یا افراد بیمار تماس پیدا کند، به این بیماری مبتلا خواهد شد.

گروه پرخطر شامل دامداران، دامپزشکان، کارمندان کشتارگاه‌ها، کارکنان بهداشتی و درمانی مانند پزشکان، پرستاران و بهیاران است. فرد مبتلا به این بیماری همیشه تب دارد و در نهایت ممکن است بر اثر نارسایی اعضا و خونریزی شدید جان خود را از دست بدهد. دوره نهفته این بیماری معمولا بین ۲ تا ۱۳ روز است. درصورت ‌انجام ندادن به موقع اقدامات درمانی، احتمال مرگ‌و‌میر این بیماری بیشتر از ۵۰ درصد است.

● دنبال مهر دامپزشکی باشید

اگر حیوان آلوده در روزهای اوج بیماری ذبح شود و سلاخ دستکش به دست نداشته باشد یا اگر دستش خراش بردارد، ویروس بلافاصله به او منتقل می شود. استفاده از اقدامات محافظتی در جلوگیری از ابتلا به این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌خصوص پزشکان و دامپزشکان باید همیشه از دستکش، روپوش بلند، شلوار و چکمه مخصوص استفاده کنند. اصرار بر این است دام‌های وارداتی حتما توسط دامپزشک معاینه شوند و بعد در اختیار کشتارگاه‌ها قرار بگیرند. همچنین باید از خرید گوشت‌های بازرسی نشده و بدون مهر دامپزشکی خودداری شود. خطر انتقال بیماری طی ذبح یا بلافاصله پس از آن بسیار بالاست. بنابراین توصیه می‌شود لاشه دام را پس از ذبح به‌مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کنید، سپس با پوشیدن دستکش آن را قطعه‌قطعه کرده و مورد مصرف قرار دهید. درصورتی‌که هنگام ذبح دستان فرد، آلوده به خون حیوان شد، باید محل آلودگی را با استفاده از محلول سفیدکننده خانگی با رقت یک درصد ضدعفونی کرد و پس از ۱۵ دقیقه آن را با آب و صابون شست‌وشو داد.

● راه‌حل در آموزش است

آموزش مردم به خصوص کودکان و دامداران در مورد محافظت در برابر گزش کنه هنگام تماس با حیوانات و جدا نکردن کنه با دست و له کردن آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. علاوه براین، لازم است به دامداران آموزش داده شود هنگام تماس با دام از لباس پوشیده و مخصوص با رنگ روشن استفاده کنند و پس از خروج از محل نگهداری دام، لباس‌های خود را تعویض کرده و از مواد حشره‌کش استفاده کنند. بنابراین برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مردم، کارگرها، بهیاران و دامپزشکان کشتارگاه‌ها بسیار اهمیت دارد. البته این آموزش باید به‌طور مداوم و در طول سال انجام گیرد.

● گوشت را ۲۴ ساعت در یخچال بگذارید

فریز کردن گوشت تازه حاصل از دام کشتار شده بلافاصله بعد از کشتار، باعث از بین رفتن ویروس احتمالی تب کریمه کنگو در گوشت نمی‌شود و تنها باعث غیرفعال شدن آن می‌شود. گوشت باید پس از ذبح به مدت ۲۴ ساعت در دمای صفر تا ۴ درجه که همان دمای یخچال است نگهداری شود. زیرا در این مدت فعل و انفعالاتی که در گوشت رخ می‌دهد، باعث می‌شود گلیکوژن موجود در گوشت تبدیل به اسید لاکتیک شده و محیط گوشت اسیدی شود و در نهایت اسید باعث از بین رفتن این ویروس می‌شود. علاوه بر این، پختن گوشت، ویروس را از بین می‌برد.صابون و مواد شوینده قادر به از بین بردن این ویروس نیستند و تنها آن را برای مدتی غیرفعال می‌کنند. توصیه این است اگر فردی پس از ذبح دستانش آغشته به خون شد یا اینکه در بیمارستان با خون یا ترشحات بیمار تماس پیدا کرد باید از مواد ضدعفونی‌کننده و داروهای پیشگیری‌کننده استفاده کند.

● رستوران‌ها بی‌خطرند

گوشت گوسفند و گاو به دلیل اینکه معمولا در قصابی‌ها و رستوران‌ها بیشتر از ۲۴ساعت در یخچال نگهداری می شوند، بی‌خطر محسوب می‌شوند. تنها نگرانی موجود در‌باره مصرف گوشت، حیوانی است که تازه ذبح شده است. برای مثال پاک کردن و مصرف جگر تازه می‌تواند باعث آلودگی فرد به این ویروس شود. ممکن است که ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زای دیگر در کباب و گوشت نپخته مشکل‌زا باشند اما ویروس تب کنگو معمولا از طریق مصرف کباب منتقل نمی‌شود.

● با خیال راحت از لبنیات استفاده کنید

تا به حال هیچ گزارشی مبنی بر انتقال بیماری از طریق لبنیات پاستوریزه دیده نشده است. برخلاف تصور عمومی این بیماری از طریق پشه انتقال پیدا نمی‌کند. استفاده از اماکن عمومی مانند سرویس‌های بهداشتی، اتوبوس‌ها و مترو نیز خطری برای شهروندان ایجاد نمی‌کند، زیرا دوره کمون این بیماری طولانی است و تا زمانی که فرد شروع به خونریزی نکند، بیماری او قابل انتقال نیست. اما تماس با پوست یا لباس فرد بیمار در صورتی که به خون یا ترشحات او آغشته شده باشد، می‌تواند باعث انتقال بیماری به دیگران شود. علاوه بر این، بدن فرد پس از درمان تا حدود ۱۰درصد در مقابل این بیماری مقاومت پیدا می‌کند و تا به حال دیده نشده است که فردی دو بار به این بیماری مبتلا شود. شایان ذکر است که این بیماری واکسن ندارد.

● نگران حیوانات خانگی نباشید

گاو، گوسفند، شتر، بز، خرگوش و شترمرغ از جمله حیواناتی هستند که می توانند ناقل این بیماری باشند. ولی در‌باره حیوانات گوشتخوار و حیوانات خانگی مانند سگ و گربه تا‌کنون گزارشی مبنی بر آلوده بودن و ناقل بودن آنها دیده نشده است. زیرا این ویروس از طریق کنه سخت منتقل می‌شود که معمولا در مرتع وجود دارد و در مناطق بسته وجود ندارد. علاوه براین، پرندگان نسبت به این بیماری مقاوم هستند اما می‌توانند با سفر از یک منطقه به منطقه دیگر باعث انتقال کنه آلوده شوند. از بین پرندگان فقط شترمرغ در برابر این بیماری حساس است و خوردن گوشت آن پس از ذبح می‌تواند باعث انتقال بیماری شود. این بیماری در حیوانات هیچ‌گونه علائمی ندارد و هیچ مشکلی برای حیوان به‌وجود نمی‌آورد. بنابراین از بعد دامپزشکی نمی‌توان تشخیص داد که کدام حیوان به این بیماری مبتلاست.

● مراقب باغ‌وحش‌ها باشید

رفتن به باغ وحش تا حدودی می‌تواند خطرناک باشد. زیرا ممکن است کنه ناقلی که روی پوست حیوان قرار دارد، به قسمت‌های پوشیده نشده بدن فرد منتقل شود و از این طریق او را آلوده کند. در واقع هر مکانی که با دام مرتبط است مانند مناطق روستایی، احتمال آلودگی فرد ازطریق گزش کنه وجود دارد.