اختلال تبدیلی چیست؟

اختلال تبدیلی زیر مجموعه اختلالات شبه جسمی است. در اختلال شبه جسمی فرد از ناراحتی های جسمانی مختلف گله مند است، اما بیماری او در زمره اختلالات روانی دسته بندی می شود. پروفوسور …

اختلال تبدیلی زیر مجموعه اختلالات شبه جسمی است. در اختلال شبه جسمی فرد از ناراحتی های جسمانی مختلف گله مند است، اما بیماری او در زمره اختلالات روانی دسته بندی می شود. پروفوسور مارتین شارکو(۱۸۹۳-۱۸۲۵) عصب شناس مشهور فرانسوی، تعدادی از زنان مراجعه کننده به بیمارستان را دید که نشانه هایی مانند حملات تشنجی و فلج عضلانی داشتند. اما او نتوانست دلیل عضوی مشخصی برای بیماری آنها پیدا کند. این نشانه ها مشخصه اختلال هایی بودندکه«تبدیل‌‌های هیستریک» نامیده می شدند. شارکو معتقد بود که آنها به دلایل روانشناختی ایجاد می شوند. او توانست به وسیله هیپنوتیزم نشانه های این بیماران را برطرف کند. اختلال های جسمانی شکل یکی از دشوار ترین اختلال ها برای تشخیص هستند. ممکن است تشخیص آنها از بیماری جسمانی واقعی یا تمارض مشکل باشد. در بیماری هیستری تبدیلی فرد از مشکلاتی مانند کری، کوری، فلج عضلانی، یا بی حسی دست ها شکایت دارد و با این علائم نزد پزشک می رود. اما بیماری او دلایل روانشناختی دارد. اصولا بین تمارض و بیماری های جسمانی شکل مانند اختلال تبدیلی دو تفاوت عمده وجود دارد. اولا اینکه نشانه های تمارض تحت کنترل ارادی فرد هستند، در حالی که فرد مبتلا به اختلال تبدیلی بر نشانه های بیماری اش کنترلی ندارد. فرد تمارض‌کننده می تواند فلج خود را قطع و دوباره آن را ایجاد کند. اما فرد مبتلا به اختلال تبدیلی قادر به چنین کاری نیست. دوم اینکه فرد تمارض کننده هدف و نفع محیطی مشخصی از بیماری خود می برد مثلا فرار از سربازی،مدرسه رفتن یا منافع دیگر.

اما در فرد مبتلا به اختلال تبدیلی منافع محیطی واضحی دیده نمی شود. گاهی الگوی نشانه ها فرد مبتلا به هیستری تبدیلی را از متمارض جدا میکند مثلا فرد مبتلا به کوری هیستریکی به اشیاء برخورد نمی کند اما تمارض‌کنندگان ممکن است با اشیاء برخورد کنند. اما چه چیزی اختلال تبدیلی را از بیماری جسمی واقعی جدا می کند؟ غیر از این که بروز نشانه های تبدیلی ارتباط واضحی با مسائل و مشکلات روانشناختی و استرس های محیطی دارد، نشانه هاش تبدیلی تفاوت های ظریفی با بیماری واقعی دارد. یکی از موارد شاخص در این زمینه این است که فرد مبتلا به فلج، کو ری یا بی حسی تبدیلی نسبت به بیماری خود نگرانی نشان نمی دهد و نوعی « بی تفاوتی» در او دیده می شود و اغلب اطرافیان او هستند که ابراز نگرانی می کنند! دیگر اینکه الگوی نشانه ها در بیماری تبدیلی با بیماری جسمانی واقعی تفاوت دارد. مثلا در کوری واقعی پاسخ مردمک و حرکات تعقیبی چشم دیده نمی شود، اما در کوری هیستریک اینطور نیست.

دو بینی ، سه بینی و دید تونلی، عمدتا در شکایات تبدیلی دیده می شود. فلج‌ها در بیمار تبدیلی از راه های حسی – حرکتی تبعیت نمی کنند. الگوی بی حسی رایجی که در بیماران تبدیلی دیده می شود، بی حسی دستکشی و بی حسی جورابی، از راههای حس – حرکتی تبعیت نمی کند. فرد مبتلا به تشنج های تبدیلی زبان خود را گاز نمی گیرد و دچار ادرار یا مدفوع بی اختیاری نمی شود. و فرد مبتلا به کری هیستریکی به صدای ناگهانی بلند واکنش نشان می‌دهد. چرا اختلال تبدیلی در فردی بروز می کند؟ در مورد دلایل بروز این بیماری دیدگاه های مختلف روانشناختی دلایل متفاوتی را عنوان کرده اند. روان تحلیل گرا ن به این موضوع اشاره کرده اند که فرد مبتلا به اختلال تبدیلی تمایلات جنسی منع شده خود را سرکوب‌گری کرده و به شکل نشانه های جسمانی بروز می دهد. همچنین تعارض نوجوان ها برای مستقل شدن از والدین و وابسته ماندن به آنها می‌تواند زمینه ساز بروز این علائم باشد. روانشناسان شناخت‌گرا بر این باور هستند که افرادی که هیجان های خود را نمی پذیرند و توانایی ابراز آنها را ندارند ، با زبان بدنشان به ابراز هیجا ن می پردازند.

روان درمانی پویشی برای این که فرد بتواند به تعارض های درونی خود پی ببرد و هیجان های خود را بپذیرد مناسب است. تلقین و مقابله هم برای رفع علائم مفید هستند.

نویسنده : آذر نادی